افزایش

رضامندی زناشوئی

۳۷

ارزیابی پیشینه تجربی
دو روش کاملا مجزا در تحقیقات «رضایت از زندگی» وجود دارد که هر کدام از این روش ها به شیوه متفاوت و در تقابل با یکدیگر به مقوله رضایت از زندگی نظر میپردازند. این دو روش را به طور کلی رویکرد سازه گرایانه و کل گرایانه را شامل می شوند. رویکرد نخست به رضایت از زندگی به مشابه نگاهی سازه گرایانه است. در بیشتر تحقیقات نیز از این شیوه استفاده شده است. در این نگاه رضایت دارای ابعادی چند است. به عبارتی در این دیدگاه به قلمروهای زندگی اشاره دارد و رضایت از زندگی به سازگاری با حیطه های زندگی از قبیل کار، ازدواج، درآمد و غیره می باشد. آنچه در این رویکرد به عنوان ابعاد سازه ذکر می گردد نمی توان جزء اجزای رضایت از زندگی محسوب نمود بلکه باید جزء متغییرهای پیش بینی کننده آن محسوب گردد. رویکرد دوم بر رضایت از زندگی، نگاه کل گرایانه دارد. در این دیدگاه که قضاوت درباره رضایت از زندگی وسیعتر بوده و شامل قضاوت درباره درک فرد از کل زندگی و احساس فرد به زندگی خود می باشد(دانون و هالپرن، ۲۰۰۲: ۲۹). علاوه بر این در نگاه کل گرایانه وضعیت کنونی زندگی پاسخگو مستقیما پرسش می گردد نه اینکه ابتدا حوزه های متفاوت زندگی را تک تک مورد پرسش قرار دهیم و آنگاه به جمع آن بپردازیم(قهرمان، ۱۳۸۴). در زیر خلاصه ای از نتایج تحقیقات رادر چهارچوب این دو رویکرد را می‌آوریم.
الف: نگاه سازه گرایانه : در این نگاه رضایت از زندگی سازه‌ای است که دارای ابعادی چند است، هر چند در ذیل این رویکرد نیز تنوعی حاکم است.
۱- در برخی کارهای انجام شده ابعاد رضایت از زندگی عبارتند از: رضایت از زندگی خانوادگی، رضایت از مسکن، رضایت از شغل و رضایت از تندرستی.(نایبی، ۱۳۷۵ : ۲۰).
۲- در اثری دیگر ابعاد رضایت از زندگی عبارتند از: رضایت از خود،‌رضایت از دوستان،‌ رضایت از خانواده،‌ رضایت در محیط زندگی،‌ رضایت از محیط کار -که در آن تحقیق خاص که مربوط به دانش آموزان مدرسه است (عظیمی هاشمی، ۱۳۸۲ : ۱۱۶) همچنانکه ملاحظه می‌گردد در این دو پژوهش ابعاد رضایت از زندگی از جنس رضایت است.
۳- در اثری دیگری ابعاد رضایت از زندگی از جنس غیر رضایت است؛ مثلاً عبارت است از رغبت به زندگی، تناسب میان اهداف دست‌یافته و آرزوها، شاد و مثبت‌بین بودن، ثبات قدم وشکیبایی و تصور از خود به لحاظ زیستی،‌ روانی و اجتماعی (آدامز،۱۹۶۹ :۴۷۰نقل از قهرمان،۱۳۸۴ :۱۴۰).
۴- اثر پژوهشی دیگر متعلق به رین^[۵۵] و همکارانش است. در پژوهش مذکور به رابطه بین رضایت از زندگی و دنیا گرایی می‌پردازد که شرح آن به تفصیل ذکر شده است. در مقاله مذکور به ابعادی همچون اسکان, زندگی خانوادگی, شغل, سلامتی و … اشاره شده است. (Ryan Lisa & Dziurawiec , Suzanne. 2001:191-193نقل از قهرمان،۱۳۸۴ :۱۳۸ ).

ب: نگاه کل گرایانه

در این نگاه« رضایت از زندگی »فاقد ابعاد است و اگر در تحقیقات از گویه‌های متعددی برای سنجش آن استفاده شده قصد محقق ارتقاء سطح سنجش آن از ترتیبی به فاصله‌ای بوده است, هر چند در بسیاری از تحقیقات برای سنجش از یک گویه استفاده شده است:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱- در یک اثر تحقیقی برای سنجش رضایت از زندگی مستقیماً‌ از خود فرد خواسته می‌شود که میزان رضایت از زندگی خود را در قالب یک طیف چند گزینه‌ای لیکرت علامت بزند « آیا بطور کلی از زندگی خود راضی هستید؟ » (محسنی، ۱۳۷۹ : ۲۵۹ ).
چنانکه مشاهده می‌شود محقق در اینجا برای سنجش رضایت از زندگی خود واژه رضایت از زندگی را به کار می‌برد. گرچه اینگونه گویه‌سازی غالباً امری نارواست به ویژه اینکه بخواهیم در تعریف یک واژه از خود آن واژه بهره بگیریم. ولی بنظر می‌رسد در مورد متغیر رضایت از زندگی به علت عام و گویا و کلی بودن مفهوم آن،‌رواست. در موارد دیگری نیز این رویه ملاحظه شده است.
مثلاً‌ در اثر پژوهشی رونالد اینگلهارت گرچه رضایت فرد از کل زندگی را بازتاب مجموع رضایت وی در زمینه‌های گوناگون همچون درآمد،‌ مسکن، شغل،‌ فعالیتهای فراغت،‌ زندگی خانوادگی و مانند آنها می‌داند. (اینگلهارت، رونالد، ۱۳۷۳، ترجمه مریم وتر: ۲۴۷) .امّا در آنجا هم همچنان که ملاحظه شد مانند مورد قبل در گویه‌سازی هیچ تعریفی را از رضایت رساتر از آن نمی‌دانند که از خود واژه‌ رضایت استفاده نمایند. (اینگلهارت. ۱۳۷۳: ۲۴۸- ۲۴۷).
تحقیق دیگری از آقای دیش وهمکاران با موضوع سنجش خوشبختی ذهنی^[۵۶] انجام گرفته است.در این اثر محقق هیچ تعریف خاصی را برای خوشبختی ذهنی ارائه نمی‌کند تا پاسخگو از یک گستره وسیع و کلی به ارزیابی میزان خوشبختی خود بپردازد….. دراین تحقیق رضایت شخصی از طریق یک گویه ـ در قالب طیف پنج گزینه‌ای لیکرت ـ‌ آورده شده و از پاسخگویان پرسیده شده که « شما به عنوان یک شخص چقدر از خودتان رضایت دارید؟» (دیش وهمکاران،۲۰۰۰ :۵۳ نقل از قهرمان،۱۳۸۴ ،۱۴۱). در نمونه‌ای دیگر از پژوهشهای انجام پذیرفته برای سنجش رضایت از زندگی از پنج معرف و گویه که در قالب طیف پنج گزینه‌ای لیکرت است،‌ استفاده نموده است. برخی از این گزینه‌ها عبارتند از
الف ـ من در زندگیم خشنودم.
ب ـ چنانچه قرار باشد به زندگیم ادامه دهم هیچ چیزی را تغییر نخواهم داد.
دسته‌ه ای پاسخ از بسیار مخالف تا بسیار موافق است و همسازی درونی برای این طیف ۸۴% بودهاست
(لکلند،۲۰۰۱ :۳۲۴-۳۲۲ نقل از قهرمان،۱۳۸۴ :۱۴۳). دراینجا نیز آنچه مشخص است این است که اولاً‌ محقق «‌رضایت از زندگی» را فاقد ابعاد می‌دانسته و ثانیاً در تعریف آن از خود واژه رضایت از زندگی ^[۵۷]استفاده کرده است. در یک اثر تحقیقی دیگر برای اندازه‌گیری^[۵۸]) swbسعادت ذهنی) که بر اساس تحقیق(Mcintosh.2001:42 ) دارای همبستگی خوبی با SWLS یا طیف رضایت از زندگی است ـ از تکنیکی استفاده شده که آن هم مؤید آن است که در نظر محقق رضایت از زندگی فاقد بعد خاصی است. جهت فهم بهتر مناسب می‌رسد که مروری نیز بر تکنیک مورد استفاده که استفاده از طیف ^[۵۹]SAS یا تلاش در جهت معرفی خود داشته باشیم. ابتدا از پاسخگویان خواسته می‌شود که متنی را که بر بهترین و بدترین شرایط زندگی در نظر آنان است،‌ را بنویسند، سپس تصویری از یک سلسله مراتب که در ابتدای آن صفر و در انتهای آن ده است،‌ ارائه می‌گردد. سپس می‌گویند اگر نمره صفر حاکی از بدترین زندگی ممکن برای شما و نمره ده حاکی از بهترین زندگی ممکن برای شما باشد، در وضعیت کنونی جایگاه شما در این سلسلهمراتب کجاست؟‌(Mcintosh.2001.43 به نقل از قهرمان،۱۳۸۴).
همچنانکه اینجا نیز مشاهده می‌گردد در اینجا وضعیت کنونی زندگی پاسخگو مستقیماً‌ پرسش می‌گردد نه اینکه ابتدا حوزه‌های متفاوت زندگی را تک به تک مورد پرسش قرار دهیم آنگاه به جمع آنها بپردازیم. به نظر میرسد که کلی بودن و انتزاعی بودن مفهوم زندگی دلیل اصلی آن باشد.
به نظر می‌رسد کلی بودن مفهوم زندگی و انتزاعی بودن آن، رضایت از زندگی را دارای ویژگی منحصر به فردی نموده است. به نظر ما زندگی مساوی مجموع حیطه های مانند خانواده، دوستان،‌ اوقات فراغت،‌ محل سکونت و محل اشتغال و …..نیست، حتی اگر حیطه‌های مذکور افزایش یابد. به نظر ما اگرچه حیطه‌های مذکور بخش زیادی از زندگی را تشکیل می‌دهند،‌ اما زندگی چیزی ماورای این حوزه‌ها نیز در خود دارد. البته مساوی نبودن کل با مجموعه‌ اجزای آن نه تنها در علوم طبیعی،‌ بلکه در علوم انسانی امری غریب نیست. (‌سروش، ۱۳۷۴٫ اقتباس از صفحه ۲۴ و ۹۹) چه اینکه جامعه نیز اگرچه از انسانها تشکیل یافته است،‌ اما شناخت جامعه و پدیده‌های اجتماعی (‌جامعه‌شناسی) قابل تقلیل به شناخت فرد و رفتارهای فردی (روانشناسی)‌ نیست. روانشناسی گشتالت نیز نگاهی مشابه در فهم پدیده‌ها دارد . شواهد تجربی زیادی نیز بر این مدعی می‌توان یافت:‌ خودکشی که خود حکایت از سطح نازل رضایت از زندگی دارد در مواردی رخ می‌دهد که گاه مجموع رضایت فرد از حوزه‌های رایج پایین نمی‌باشد. مثلاً اندیشمندی که به بن‌بست فکری می‌رسد و احساس پوچی و سرانجام خودکشی می‌کند یا کسی که در یک رابطه‌ عاشقانه ناکام مانده و خودکشی می کند شواهدی هستند که اگر از آنان میزان رضایتشان را از حوزه‌هایی مانند خانواده،‌
دوستان،‌ اوقات فراغت،‌ محیط زندگی،‌ محیط کار و …..جویا می‌شدیم،‌ شاید نارضایتی جدی از هیچ یک وجود نداشته باشد و مجموع نمرات رضایت از زندگیشان خیلی پایین هم نباشد.

۲-۳-بخش دوم: مبانی نظری

از آنجایی که رضایت از زندگی هم به بعد فردی مرتبط است وهم به بعد اجتماعی، لذا محقق در این تحقیق از سه رویکرد نظری در علم(روانشناسی، روان شناسی اجتماعی وجامعه شناسی) برای مبانی نظری تحقیق خود استفاده کرده است که هر کدام از این رویکردها از زاویه ای خاص به رضایت از زندگی نگاه می کنند و آنها را مورد بررسی قرار می دهند.

۲-۳-۱- نظریه های روانشناختی

۲-۳-۱-۱-نظریه سلسله مراتب نیازها

مازلو^[۶۰] به عنوان یک روان‌شناس نیازهای انسانی را نوع مخصوصی از غرائز می‌داند که در حیوانات یافت نمی‌شود. اغلب علمای روان‌شناس درباره‌ی نیازها سخن گفته‌اند اما نظریه مازلو درباره نیازهای و سلسله مراتب نیازها^[۶۱] در انسان از اهمیت خاصی برخوردار است.
براساس «نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو» نیازهای انسانی به ۵ دسته به شرح زیر تقسیم می‌شوند:
۱- نیازهای فیزیولوژیک یا جسمانی^[۶۲]
۲- نیاز به امنیت و اطمینان^[۶۳]
۳- نیازهای اجتماعی یا تعلق به دیگران^[۶۴]
۴- نیازهای من یا صیانت ذات، نیاز به احترام^[۶۵]
۵- نیازهای خودیابی و تحقق خویشتن^[۶۶]
مازلو در نظریه سلسله مراتب نیازها، مفهوم «رضایت» را مترادف با «ارضای نیاز، تأمین نیاز و رفع نیاز» می‌داند. ارضای نیاز شامل حالاتی مانند نیرومندی، چالاکی، لذت و پاداش است. پس از ارضای یک سطح از نیازها، نیازهای سایر سطوح، اهمیت پیدا می‌کنند و آنها خواهند بود که بر رفتار شخص تسلط خواهند یافت تا به پایین‌ترین سلسله مراتب برسیم (مندوزا^[۶۷] ،۱۹۹۵ نقل از هزارجریبی وصفری شالی،۱۳۸۸ :۱۲).
به طور عادی و معمولی در جامعه پاره‌ای از نیازهای اساسی افراد ارضا می‌شود و پاره‌ای دیگر ارضا نشده باقی می‌ماند. به زعم مازلو درصد رضایت افراد در برآوردن نیازها به تدریج افزایش پیدا می‌کند و با گذشت زمان درصد ارضای نیاز بیشتر می‌‌شود و این امر با انتظارات افراد رابطه مستقیم دارد (مازلو، ۱۹۹۵نقل از هزارجریبی وصفری شالی،۱۳۸۸ :۱۲).
مازلو درمورد اینکه هر کدام از نیازهای انسانی در افراد مختلف تا چه حد ارضا شده و موجب رضایت از زندگی در افراد می‌شود معتقد است نیازها در افراد مختلف متفاوت بوده و نسبی‌اند. نیازهای هیچ کسی در تمام موارد و به طور کامل ارضا نشده و هیچ‌کس تاکنون، به رضایت کامل نرسیده است.
باید متذکر شد که: اولاً در هر یک از این دسته ها، تعدادی از نیازهای شبیه و نزدیک به هم جای می گیرند. مثلاً در دسته چهارم: نیاز به احترام نیاز به قدرشناسی، حفظ آبرو و غرور، کسب ارزش و منزلت و … جای می گیرد. ثانیاً مازلو معتقد بوده است که این نیازها دارای یک سلسله مراتب هستند: نیازهای پایین یا دون و نیازهای عالی. یعنی برای انسانها ابتدا نیازهای جسمی (نیاز پایین ) مهم ند. بعد ارضاء نیازهای جسمی، نیاز به ایمنی برای او مطرح می شود و بعد از آن ” روابط ” و بعد ” احترام ” تا بالاخره در انسانهایی که همه نیازهایشان برطرف شده است, نیاز متعالی به تفکر درباره معنی و محتوا (به خود رسیدن ) مطرح می شود.» ( رفیع پور، ۱۳۷۸ ( الف ): ۴۱- ۴۲ ).
بر اساس نظرات هرزبرگ با حذف عواملی که نارضایتی ایجاد می کنند؛ رضایت افرادبه طورقابل ملاحظه ای بالا نمی رود . به تعبیری دیگر عواملی که رضایت ایجاد می کنند ؛ متمایزاز عواملی هستند که نارضایتی را کم می نمایند .هرزبرگ عوامل رضایت آفرین را عوامل انگیزشی و عوامل نارضایتی آفرین را عوامل بهداشنی نامید .مطابق نظرات هرزبرگ ـ که در حوزه رضایت شغلی ارائه شده است ـ عواملی که سبب نارضایتی می گردند عوامل محیطی هستند ؛ مانند نامناسب بودن وضعیت نور، دما، هوای نا مطبوع و حقوق پایین که موارد مذکور چنانچه رفع گردد رضایت فرد را افزایش نمی دهد بلکه نا رضایتی را کم می کند .توسلی به نقل ازهرزبرگ می گوید:
«عوامل رضایت زا که هرزبرگ ازآنها تعبیر به عوامل بهداشتی می نمود؛ عواملی مانند موفقیت در کار، طبیعت کارانجام شده، ارزشیابی و ارزش گذاشتن دیگران به کار ،مسئولیتی که فرد احساس می کند و ارتقائی که به دست می آورد کار، قرار گرفتن در کل فرایند تولید و احساس مولد بودن است.» (توسلی، ۱۳۷۵ :۱۴۳ با تلخیص). نظرات هرزبرگ هرچند در حوزه رضایت شغلی است ؛ اما قابل تعمیم به حوزه رضایت از زندگی نیز است. حال چنانچه نظرات هرزبرگ و مازلو را بخواهیم با هم تلفیق نماییم می توان گفت نیاز های مرتبه یک و دو مازلو عمدتا عوامل بهداشتی ( به زبان هرزبرگ ) و نیازهای مرتبه سه، چهار و پنج عمدتا عوامل انگیزشی هستند .

۲-۳-۱-۲-نظریه نیاز به موفقیت

مک کله لند^[۶۸] نیازها را به سه دسته تقسیم می کند:
الف- نیاز به کسب موفقیت
ب- نیاز به وابستگی
ج- نیاز به قدرت
گرچه تحقیقات گسترده ای درباره ی روش های آزمون انسانها با توجه به این سه نیاز انجام شده ولی پژوهشهای مک کله لند درباره ی کسب موفقیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.نیاز به کسب موفقیت عبارت است از خواسته فرد برای رسیدن به هدف خود و انجام کاری موثرتر قبل از رسیدن به هدف، این نیاز در دو سطح فرد و جامعه مورد مطالعه قرار می گیرد. هدف اصلی مطالعات فرد، دست یابی به ویژگی های افراد است. یعنی شناخت کسانیکه دارای نیاز به کسب موفقیت بالایی هستند و کشف پیامدهای مربوط به کسب موفقیت و یافتن روش های افزایش کسب موفقیت(مورهد گریفین، ۱۳۷۷: ۱۰۲).از نظر مک کله لند کسانیکه انگیزه کسب موفقیت دارند ویژگی هایی دارند که او این ویژگی ها را این گونه توصیف می کند:

سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا دانش‌آموزی با قد ۱٫۷۹ نمی‌تواند در این تیم حضور داشته باشد؟ اگر می‌تواند، تصمیم برای دانش‌آموزی با قد ۱٫۷۸ چه خواهد بود؟ اگر باز هم جواب مثبت است، چه تصمیمی برای فردی با قد ۱٫۷ خواهید گرفت؟

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

حال دسته بندی مجموعه‌های خشک و غیر خشک را می‌توان در نمایش داد.

شکل ‏۲‑۱: تفاوت مجموعه‌بندی مقادیر در (الف) منطق فازی و (ب) غیر فازی
تشریح مجموعه‌های فازی
بر اساس تعریف ارائه شده توسط زاده، تئوری مجموعه فازی در واقع گسترش‌یافته مجموعه کلاسیک است به نحوی که به اعضای آن مقداری جهت اشتراک در مجموعه اختصاص داده شده باشد. بنیاد منطق فازی بر شالوده نظریه مجموعه‌های فازی استوار است. این نظریه تعمیمی از نظریه کلاسیک مجموعه‌ها در علم ریاضیات است. در تئوری کلاسیک مجموعه‌ها، یک عنصر، یا عضو مجموعه است یا نیست. در حقیقت عضویت عناصر از یک الگوی صفر و یک و باینری تبعیت می‌کند. اما تئوری مجموعه‌های فازی این مفهوم را بسط می‌دهد و عضویت درجه‌بندی شده را مطرح می‌کند. به این ترتیب که یک عنصر می‌تواند تا درجاتی - و نه کاملاً - عضو یک مجموعه باشد. مثلاً این جمله که ” آقای الف به اندازه هفتاددرصد عضو جامعه بزرگسالان است” از دید تئوری مجموعه‌های فازی صحیح است. در این تئوری، عضویت اعضای مجموعه از طریق تابع µ(x)مشخص می‌شود که x نمایانگر یک عضو مشخص و µ(x) تابعی فازی است که درجه عضویت ‌x در مجموعه مربوطه را تعیین می‌کند و مقدار آن بین صفر و یک است:

به بیان دیگر، µ(x) نگاشتی از مقادیر x به مقادیر عددی ممکن بین صفر و یک را می‌سازد. تابع µ(x) ممکن است مجموعه‌ای از مقادیر گسسته یا پیوسته باشد. وقتی که µ(x) فقط تعدادی از مقادیر گسسته بین صفر و یک را تشکیل می‌دهد، مثلاً ممکن است شامل اعداد ۳/۰ و ۵/۰ و ۷/۰ و ۹/۰ و صفر و یک باشد. اما وقتی مجموعه مقادیر µ(x) پیوسته باشند، یک منحنی پیوسته از اعداد اعشاری بین صفر و یک تشکیل می‌شود.
شکل ‏۲‑۲ نموداری از نگاشت پیوسته مقادیر x به مقادیر ‌µ(x)را نشان می‌دهد. تابع‌ µ(x) در این نمودار می‌تواند ارزش عضویت در یک مجموعه فازی فرضی را تعریف کند.
شکل ‏۲‑۲: نگاشت پیوسته‌ای از مقادیر تابع تعلق
روند بکارگیری منطق فازی
منطق فازی را از طریق قوانینی که “عملگرهای فازی” نامیده می‌شوند، می‌توان به‌کار گرفت. این قوانین معمولاً بر اساس مدل زیر تعریف می‌شوند:
اگر “متغیر” جزئی از مجموعه باشد آنگاه “اجرا”
به عنوان مثال فرض کنید می‌خواهیم یک توصیف فازی از دمای یک اتاق ارائه دهیم. در این صورت می‌توانیم چند مجموعه فازی تعریف کنیم که از الگوی تابع µ(x) تبعیت کند. شکل ‏۲‑۳ نموداری از نگاشت متغیر “دمای هوا” به چند مجموعه‌ فازی با نام‌های “سرد"، “خنک"، “عادی"، “گرم” و “داغ” است. چنان که ملاحظه می‌کنید، یک درجه حرارت معین ممکن است متعلق به یک یا دو مجموعه باشد.
شکل ‏۲‑۳: میزان تعلقات دمایی تعیین شده توسط فرد خبره جهت تنظیم حرارت محیط
به عنوان نمونه، درجه حرارت‌های بین دمای T1 و T2 هم متعلق به مجموعه “سرد” و هم متعلق به مجموعه “خنک” است. اما درجه عضویت یک دمای معین در این فاصله، در هر یک از دو مجموعه متفاوت است. به طوری که دمای نزدیک  ‌T2 تنها به اندازه چند صدم در مجموعه “سرد” عضویت دارد، اما نزدیک نود درصد در مجموعه “خنک” عضویت دارد.
اکنون می‌توان بر اساس مدل فوق قانون فازی زیر را تعریف کرد:
اگر دمای اتاق “خیلی گرم” است، سرعت پنکه را “خیلی زیاد” کن.
اگر دمای اتاق “گرم” است، سرعت پنکه را “زیاد” کن.
اگر دمای اتاق “معتدل” است، سرعت پنکه را در “همین اندازه” نگه‌دار.
اگر دمای اتاق “خنک” است، سرعت پنکه را “کم” کن.
اگر دمای اتاق “سرد” است، پنکه را “خاموش” کن.
اگر این قانون فازی را روی یک سیستم کنترل دما اعمال کنیم، آن‌گاه می‌توانیم دماسنجی بسازیم که دمای اتاق را به صورت خودکار و طبق قانون ما، کنترل می‌کند. اما این سؤال پیش می‌آید که اگر دو یا چند قانون همزمان برای یک متغیر ورودی فعال شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ فرض کنید دمای اتاق برابر Tx₁ است در این صورت هم قانون مربوط به اتاق گرم و هم قانون مربوط به دمای اتاق معتدل صادق است و مقادیر U1 و U2 به ترتیب به دست می‌آید. طبق کدام قانون باید عمل کرد؟ لطفی‌زاده خود پاسخ این معما را نداد. در سال ۱۹۷۵ دو دانشمند منطق فازی به نام ممدانی (Mamdani) و آسیلیان اولین کنترل فازی واقعی را طراحی کردند. آنان پاسخ این معما را با محاسبهِ نقطه ثقل©  مساحتی که از ترکیب دو ذوزنقه زیر U1 و U2 در شکل ۳ پدید آمده و نگاشت آن به محور t و به دست آوردن مقدار Tx₂ حل کردند.
شکل ‏۲‑۴: میزان تأثیر پذیری یک مقدار از توابع تعلق متناظر
منطق فازی و ارتباط آن با هوش مصنوعی
جالب‌ترین کاربرد منطق فازی، تفسیری است که این علم از ساختار تصمیم‌گیری‌های موجودات هوشمند، و در راس آن‌ها، هوش انسانی، به دست می‌دهد. این منطق به خوبی نشان می‌دهد که چرا منطق دو ارزشی “صفر و یک” در ریاضیات کلاسیک قادر به تبیین و توصیف مفاهیم نادقیقی همچون “گرما و سرما” که مبنای بسیاری از تصمیم‌گیری‌های هوشمند را تشکیل می‌دهند، نیست. از کاربردهای منطق فازی هوش مصنوعی می‌توان به بازی‌های رایانه‌ای و جلوه‌های ویژه سینمایی اشاره نمود.
شبکه‌های عصبی
مقدمه‌ای بر شبکه‌های عصبی مصنوعی
امروزه کاربرد هوش مصنوعی در حل مسائل مختلف گسترش چشمگیری یافته است. توسعه یافتن شبکه‌های عصبی مصنوعی، حدوداً از ۶۰ سال پیش آغاز شد؛ با این انگیزه که هم مغز بهتر شناخته شود و هم از بعضی از توانائی‌هایش تقلید شود. این دانش بر اساس تقلید از کارکرد مغز در بازآفرینی استدلال هوشمندانه توسط رایانه استوار است. اما این تقلید، بازسازی جزئیات بیولوژیکی یاخته­های عصبی نیست، بلکه بکارگیری شیوه های منطقی کارکرد مغز و انتقال آن مفاهیم در سامان­دهی نرم­افزارهای ویژه، اساس کار می­باشد[^[۲۱]].
هر چند درک این روش بر فن­آوری رایانه استوار نیست، اما با توجه به حجم زیاد عملیات، گستردگی برنامه ­های جنبی و سرعت محاسبات، رایانه ابزار کلیدی محسوب می­گردد. با افزایش سرعت محاسباتی کامپیوترها، تمایل به استفاده از شبکه های عصبی در حل مسائل مختلف نیز افزایش یافته است. اگر چه روش های محاسباتی متداول، مزایایی دارند اما ماهیت پردازش مرحله به مرحله و غیرموازی آنها، مانعی بر سر راه پردازشهای موازی مربوط به شبکه‌های عصبی می­باشد [^[۲۲]].
شباهت با مغز
اگر چه مکانیسم‌های دقیق کارکرد مغز انسان (یا حتی جانوران) به طور کامل شناخته شده نیست، اما با این وجود جنبه‌های شناخته شده‌ای نیز وجود دارند که الهام‌بخش تئوری شبکه‌های عصبی بوده‌اند. به عنوان مثال، یکی از سلولهای عصبی، معروف به نرون^[۲۳] است که دانش بشری آن را به عنوان سازنده اصلی مغز می‌انگارد. سلولهای عصبی قادرند با اتصال به یکدیگر، تشکیل شبکه‌های عظیم بدهند. گ
فته می‌شود که هر نرون می‌تواند به هزار تا ده هزار نرون دیگر اتصال یابد. قدرت خارق‌العاده مغز انسان از تعداد بسیار زیاد نرونها و ارتباطات بین آنها ناشی می شود. ساختمان هر یک از نرون‌ها نیز به تنهایی بسیار پیچیده است. هر نرون از بخش‌ها و زیرسیستم‌های زیادی تشکیل شده است که از مکانیسم‌های کنترلی پیچیده‌ای استفاده می‌کنند. سلولهای عصبی می‌توانند از طریق مکانیسم‌های الکتروشیمیایی اطلاعات را انتقال دهند. در شکل ‏۲‑۵ نمای ساده‌ شده‌ای از ساختار یک نرون بیولوژیک نمایش داده شده است. به طور خلاصه، یک نرون بیولوژیک، پس از دریافت سیگنال‌های ورودی (به شکل یک پالس الکتریکی) از سلو‌ل‌های دیگر، آن سیگنال‌ها را با یکدیگر ترکیب کرده و پس از انجام یک عمل^[۲۴] دیگر بر روی سیگنال‌ ترکیبی آن را به صورت خروجی ظاهر می‌سازد. نرون کوچکترین واحد مستقل پردازش اطلاعات است که از چهار بخش اصلی ساخته شده‌ است. دندریتها^[۲۵]، سوما^[۲۶]، آکسون^[۲۷] و سیناپس^[۲۸]. بدنه نرون، سوما نامیده می‌شود. به سوما رشته هایی نامنظم طولانی متصل است که به آنها دندریت می‌گویند. قطر این رشته‌ها اغلب از یک میکرون نازکتر است و اشکال شاخه ای پیچیده‌ای دارند. دندریت ها، اجزایی هستند که به شکل رشته‌های طویل از مرکز سلول به اطراف پراکنده می‌شوند. دندریت‌ها نقش کانالهای ارتباطی را برای انتقال دادن سیگنال‌های الکتریکی به مرکز سلول برعهده دارند. یکی از عناصر عصبی متصل به هسته نرون آکسون نامیده می‌شود. این عنصر برخلاف دندریت از نظر الکتریکی فعال است و به عنوان خروجی نرون عمل می‌کند. آکسون‌ها همیشه در خروجی سلول‌ها مشاهده می‌شوند، لیکن اغلب در ارتباط‌های بین نرونی غایب هستند. در واقع این خروجی‌ها و ورودی‌ها هر دو بر روی دندریت‌ها واقع می‌شوند. آکسون وسیله‌ای غیرخطی است که در هنگام تجاوز پتانسیل ساکن داخل هسته از حد معینی، پالس ولتاژی را به میزان یک هزارم ثانیه به نام پتانسیل فعالیت تولید می‌کند. این پتانسیل فعالیت در واقع یک سری از پرش‌های سریع ولتاژ است. در انتهای دندریت‌ها، ساختار بیولوژیکی ویژه‌ای به نام سیناپس واقع شده است که نقش دروازه‌های اتصالی کانالهای ارتباطی را ایفا می‌کند. در شکل ‏۲‑۶ نمونه ای از ساختار سیناپس بیولوژیکی آورده شده است. رشته آکسون در نقطه تماس سیناپس قطع می‌شود و در این مکان به دندریت سلول دیگر وصل می‌گردد. در واقع سیگنالهای گوناگون از طریق سیناپس‌ها و دندریت‌ها به مرکز سلول منتقل شده و در آنجا با یکدیگر ترکیب می‌شوند. دندریت‌ها که به صورت درخت گونه پخش هستند اطلاعات دریافتی به شکل سیگنال‌ را دریافت نموده و آن را به هسته سلول هدایت می‌کنند. یک عمل جمع ساده از کل سیگنال‌ها بسته به وزن و شدت هر یک در هسته انجام می‌گردد و نتیجه توسط اکسون هدایت می‌شود و بسته به شدت‌ آن ممکن است پالس الکتریکی را از سیناپس با شدت بیشتر یا با شدت کمتر عبور دهند و یا ممکن است به دلیل ضعیف بودن بار الکتریکی آن را عبور ندهند.
شکل ‏۲‑۵: مشخصات اصلی نرون بیولوژیکی
شکل ‏۲‑۶: ساختار سیناپس بیولوژیکی
عمل ترکیب که به آن اشاره کردیم، می‌تواند یک عمل جمع جبری ساده باشد. اصولاً اگر چنین نیز نباشد، در مدلسازی ریاضی می‌توان آن را یک عمل جمع معمولی در نظر گرفت که پس از آن تابع ویژه‌ای بر روی سیگنال اثر داده می‌شود و خروجی به شکل سیگنال الکتریکی متفاوتی از طریق اکسون (وسیناپس ) آن به سلولهای دیگر انتقال داده می‌شود. البته تحقیقات جدید نمایانگر این واقعیت هستند که نرون‌های بیولوژیک بسیار پیچیده‌تر از مدل ساده ای هستند که در بالا شرح داده شد. اما همین مدل ساده می‌تواند زیربنای مستحکمی برای دانش شبکه‌های عصبی مصنوعی تلقی گردد و متخصصان گرایش شبکه‌های عصبی یا هوش مصنوعی می‌توانند با پیگیری کارهای دانشمندان علوم زیست‌شناسی، به بنیانگذاری ساختارهای مناسبتری در آینده دست بزنند.
شبکه‌های عصبی مصنوعی

سند از منظر فقه و حقوق

تاریخ دفاع از پایان نامه:
تعداد واحد پایان نامه:

نمره پایان نامه دانشجو به عدد:
نمره پایان نامه دانشجو به حروف:

چکیده‌ی پایان نامه:
سند که توسّط اداره‌ی ثبت اسناد، یا دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق تنظیم می‌گردد فصل الخطاب محاکم قضایی بوده و به عنوان مستند محکم و غیر قابل تردید مورد توجّه قضات قرار می‌گیرد.
این پایان‌نامه با عنوان «سند از منظر فقه و حقوق» بر آن است تا مباحثی پیرامون سند و اقسام آن، همچنین حدود و اعتبار سند و قابلیّت اجرایی سند رسمی و نقش اسناد در روابط اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و کاهش دعاوی مورد بررسی قرار گیرد.
برای رسیدن به این منظور ابتدا منابع مربوط گلچین شده و بعد از مطالعه و فیش‌برداری و تجزیه و تحلیل یافته‌ها به روش استقرائی، تحلیلی این تحقیق در سه بخش فراهم آمده است و در پایان به نتایجی دست یافته و برای بهتر شدن وضع موضوع پیشنهادهایی ارائه شده است و هدف از این تحقیق، بیان جایگاه سند در فقه اسلامی می‌باشد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مهمترین دستاورد این پژوهش عبارت است از:
أ) توجه ارگانها و محاکم به سند؛
ب) تمهیدات لازم جهت جلوگیری از تزلزل و سوء استفاده سند؛
ج) برخوردار بودن سند از پشتوانه‌ی قانونی؛
د) حذف تشریفات دست و پاگیر سند رسمی.
کلید واژگان: سند، مالکیّت، ثبت اسناد، معامله، املاک.

مقدّمه
یکی از مهمترین و رایج‌ترین دلیل ادّعاهای اصحاب دعوا در دعاوی اعمّ از حقوقی و کیفری، سند است. هرگاه در دعوایی نوشته‌ای مورد استناد قرار می‌گیرد، یکی از مهمترین نکاتی که مورد توجّه قرار می‌گیرد قابلیّت استناد آن از زاویه‌ی ماهوی است، امّا در عین حال، موضوع به کار گیری سند در دعاوی و امور حقوقی و اثبات ادّعا با استناد به آن دارای جوانب دیگری با چنان اهمیّتی است که توجه نکردن به آنها می‌تواند استفاده از سند را غیر ممکن نموده و یا موجب شود نوشته‌ای در اصل نتواند دلیل قرار گیرد و ادعایی واهی را اثبات کند.
در به کارگیری سند به عنوان دلیل در دادگاه، نخستین نکته‌ای را که مورد توجّه قرار می‌گیرد زمان ارائه و یا استناد به آن است، امّا می‌توان گفت که از این نظر سند از هیچ ویژگی برخوردار نیست و در نتیجه مشمول قواعد عام زمان ارائه‌ دلیل است.
مدّعی چه خواهان یا خوانده باشد، علی القاعده، سندی که ادّعای او را ثابت می کند در اختیار دارد، امّا احتمال دارد که سند مزبور نزد طرف مقابل یا شخص ثالث باشد.
طرفی که سند علیه او ابراز می‌شود به قابلیّت استناد آن از زاویه‌ی حقوق ماهوی توجّه نموده و در صورت لزوم، دفاع خود را در این راه تدارک می کند، امّا، معمولاً پیش از آن به، اصالت آن توجّه می‌کند تا در صورت لزوم، به عنوان دفاع، حمله‌ی خود را متوجّه ساختمان مادّی و شکل ظاهری سند نموده و به بیان دیگر، اصالت آن را مورد تعرّض قرار دهد.
سند جدای از این که مشخّصه‌ای است برای یک ملک، می‌تواند پایان بخش دعاوی و نزاع‌هایی باشد که پرونده‌ی آن در محاکم قضایی است.
أ) بیان مسأله
یکی از مهمترین ادلّه‌ی اثبات دعوا در دعاوی، سند است. هرگاه در دعوایی نوشته‌ای مورد استفاده قرار گیرد، یکی از مهمترین نکاتی که قابل توجّه می‌باشد قابلیّت استناد آن از زاویه‌ی شکلی و ماهوی است.
احکام دقیقی که در قرآن با بیان جزئیّات در تمام مراحل در مورد تنظیم سند برای معاملات ذکر شده است. آیه‌ی ۲۸۲ سوره‌ی بقره مبیّن توجّه عمیقی است که این کتاب آسمانی نسبت به امور اقتصادی مسلمین و نظم کار آنها دارد. سند به مفهوم اعم، در لغت به آن چه بدان اعتماد کنند آمده است و به مفهوم اخص و در اصطلاح حقوقی برابر ماده‌ی ۱۲۸۴ قانون مدنی عبارت است از: هر نوشته‌ای که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد.
طبیعت منطقی و روش شناخته شده عقلا نیز در خصوص استفاده از سند برای ثبت و ضبط و اثبات وقایع و اعمال حقوقی وجود دارد که عملاً این مسئله موجب کاهش منازعات و حل سریع‌تر آنها می‌شود.
اخلاق و مذهب، مردم را به اجرای تعهّد و وفای به عهده امر می‌کند و خلف وعده از نظر مذهبی مذموم بلکه گناه است. در فقه اسلامی اصل لزوم، پذیرفته شده و برای آن به آیه‌ی «اوفوا بالعقود» و اخبار و احادیث استناد می‌کنند.
ب) اهمیّت و ضرورت انجام تحقیق
نوشته‌ی سنّتی و سند مدرن را از جهت توان اثبات آنها می‌توان مقایسه کرد، زیرا نشان می‌دهد که هر یک از این دو چه قدر حقیقت‌نما هستند و تفاوت آنها از نظر اثبات‌گری چقدر می‌باشد.
برای اندازه‌گیری توان اثبات‌گری نوشته‌ی سنّتی با سند مدرن باید دید احتمال عدم قصد و جدیّت در هر کدام چقدر است؟ همچنین احتمال تقلّب و تغییر در کدام بیشتر است و نیز احتمال ابهام، اجمال و تعارض در هر یک چقدر است؟
ضرورت زندگی اجتماعی انسانها و نیاز به انجام معاملات و مراودات مالی و متعاقباً تثبیت حقوق فردی و مالکیّت اشخاص، حفظ آثار و نتایج حاصلی از آنها، جلوگیری از ادّعا و اعتراضات احتمالی در هر جامعه‌ای ایجاب می‌کند که نهاد یا ارگانی مسئولیّت حفظ و صیانت از حقوق اشخاص و افراد جامعه را بر عهده گیرد؛ دین مبین اسلام هم این نیاز فطری بشری را نادیده نگرفته و در زوایاتی گوناگون تأکید بر حفظ آثار حقوقی آن داشته است و حجم قابل توجهی از ابواب فقه و تعلیمات آموزه‌های قرآنی و نصایح پیشوایان دینی را به آن اختصاص داده است.
ج) پرسش های تحقیق
در قرآن به اهمیّت سند و احکام آن اشاره‌ای شده است؟
سند دلیل مالکیّت است؟
سند در روابط متعاملین چه نقشی دارد؟
د) فرضیه‌های تحقیق
در بزرگترین آیه (۲۸۲ سوره‌ی بقره: آیه‌ی تداین) از بزرگترین سوره‌ قرآن به اهمیّت و احکام سند تصریح شده است.
یکی از مهمترین و رایج‌ترین دلیل‌های اثبات دعوی، سند است.
سند نقش اساسی در روابط بین متعاملین دارد، بدین صورت که داشتن سند باعث تثبیت مالکیّت و تنظیم روابط حقوقی و اجتماعی (اوفوا بالعقود) و جلوگیری از اختلافات و تنازعات می‌شود.
هـ) ادبیات یا پیشینه‌ تحقیق
با توجّه به کاربردی بودن موضوع تحقیق، اغلب فقها و حقوقدانان در باب نوشتن سند کتابها و مقالاتی نوشته‌اند امّا در خصوص تحقیق، پایان‌نامه‌ای مشاهده نشد و ما تحقیق کردیم چیزی نیافتیم.
و) روش تحقیق
با توجّه به موضوع پژوهش، روش جمع‌ آوری اطّلاعات و تجزیه و تحلیل آن به روش اسنادی و کتابخانه‌ای است به این معنا که ابتدا منابع مورد نیاز گلچین شده و پس از مطالعه فیش‌برداری گردیده و بر اساس روش استقرائی^[۱] – تحلیلی مطلب یاد شده مورد استفاده قرار گرفته است تا جایی که این تحقیق در سه بخش، شش فصل و هجده گفتار فراهم آمده و در پایان به نتایجی دست یافته و برای بهتر شدن وضع موجود پیشنهاداتی ارائه شده است.
ز) اهداف تحقیق
هدف کلّی:
بیان جایگاه سند در فقه اسلامی
اهداف ویژه
:
أ) احکام مربوط به سند از دیدگاه فقه
ب) اثبات حق از طریق سند از دیدگاه فقهی و حقوقی
ج) تبیین وجوه افتراق و اشتراک نوشته‌ی سنّتی و سند مدرن.
ح) ساختار تحقیق
این پژوهش در ساختار سه بخش و چند فصل تنظیم شده و در پایان نتایج و پیشنهادها و سپس منابع و مآخذ قرار گرفته است.

منحنی ویژگی سوالات به تفکیک مدل
یکی از روش­های معمول در نظریه پرسش پاسخ جهت تجزیه و تحلیل سوالات، منحنی ویژگی سوال است که رابطه تابعی میان صفت زیربنایی مورد سنجش و احتمال پاسخ صحیح را به تصویر می­کشد. با نگاه کردن به این منحنی­ها می­توان به توصیف ویژگی­های روان­سنجی سوالات در مدل­های مختلف پرداخت. بدین­منظور در این قسمت، منحنی ویژگی تمامی سوالات با هم و به تفکیک مدل نشان داده می­ شود.

نمودار۴-۲: منحنی ویژگی سوال های آزمون ادبیات فارسی در مدل یک پارامتری
با مشاهده نمودار بالا می­توان دریافت که در مدل یک پارامتری، بیش از نیمی از سوالات دارای دشواری متوسطی هستند و از ویژگی­های روان­سنجی مناسب برخوردارند. لازم به ذکر است که سوالات از سمت چپ به راست شماره­گذاری شده اند.

نمودار ۴-۳ : منحنی ویژگی سوال های آزمون ادبیات فارسی در مدل دو پارامتری
با مشاهده نمودار بالا می­توان دریافت که در مدل دو پارامتری، ۵۰ درصد سوالات دارای قدرت تشخیص خیلی بالا هستند و بیش از نیمی از سوالات در دامنه دشواری متوسط قرار دارند.
منحنی ویژگی و تابع آگاهی یک سوال نمونه در مدل دو پارامتری
از آنجا که طبق بررسی­های انجام شده، مدل دو پارامتری بهترین برازش را با داده ­های آزمون ادبیات­فارسی دارد از این پس، تحلیل فقط بر مبنای این مدل پیش می­رود.
نمودار ۴-۴ : منحنی ویژگی سوال ۴۸ آزمون ادبیات فارسی بر اساس مدل دو پارامتری
بررسی منحنی ویژگی سوال ۴۸ نشان می­دهد که این منحنی تا سطح توانایی ۲- حالت تختی دارد به این معنی که فاقد قدرت تشخیص است. در دامنه ۱/۱- تا ۵/۰- با کوچک­ترین افزایشی در سطح توانایی، احتمال موفقیت بسرعت افزایش پیدا می­ کند. شیب تند منحنی نیز مبین این مسئله است. بنابراین این سوال در این بازه از قدرت تشخیص بالایی برخوردار است و به خوبی می ­تواند آزمودنی­های قوی و ضعیف را از یکدیگر تفکیک کند. با افزایش پارامتر توانایی از میزان شیب منحنی کاسته شده به­طوریکه از سطح توانایی ۴/۱به بالا منحنی کاملاً به صورت تخت درآمده که بیانگر این است، از این سطح توانایی به بعد سوال فاقد قدرت تشخیص است. این سوال بیشترین قدرت تشخیص (۹۲/۱) را در بین سوالات آزمون ادبیات فارسی دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در سطح توانایی ( ۸۳/۰-) میزان احتمال موفقیت برابر ۵/۰ می باشد که حاکی از دشواری متوسط سوال است. احتمال موفقیت برای آزمودنی­هایی که دارای سطح توانایی ۳/۲- و پایین­تر هستند صفر(۰۰/۰) و برای آزمودنی­هایی که از سطح توانایی ۶/۰ و بالاتر برخوردارند (۹۹/۰) است.
نمودار ۴-۵: منحنی آگاهی سوال ۴۸ آزمون ادبیات فارسی بر اساس مدل دو پارامتری
با مشاهده­ منحنی آگاهی سوال ۴۸ می توان دریافت که بیشترین میزان آگاهی دهندگی این سوال برای آزمودنی­هایی است که در دامنه­ توانایی ۵/۰- تا ۱/۱- قرار دارند. ارتفاع بلند منحنی در این بازه گویای این مطلب است. بیشینه میزان آگاهی این سوال ۶۶/۲ است که در نقطه ی تتا برابر ۸/۰- واقع شده است.
مقادیر بیشینه آگاهی سوالات و تتای ماکسیمم در مدل دو پارامتری
در جدول زیر، بیشینه آگاهی که هر کدام از سوالات فراهم می­ کند ارائه گردیده است . همچنین به آن سطح توانایی که این بیشینه آگاهی در آن اتفاق می­افتد و به آن تتای ماکسیمم گفته می­ شود، نیز اشاره شده است.
جدول ۴-۳۰: مقادیر بیشینه آگاهی سوالات و تتای ماکسیمم در مدل دو پارامتری در آزمون ادبیات فارسی

سوال
بیشینه آگاهی
تتای ماکسیمم
سوال
بیشینه آگاهی
تتای ماکسیمم

۱
۲۰/۰
۱-
۳۰
۴۵/۰
۲/۱-

۲
۶۱/۰
۲-
۳۱
۳۲/۰
۵/۰-

۳
۲۰/۰
۱/۲-
۳۲
۵۲/۰

بعد از هر شب سیاهی، روز روشن است همان طور که چراغ مطلب از خاندان بولهب است.

برای مشاهده‌ی موارد بیشتر ر.ک: (۳، ۵)، (۳۶، ۳)، (۷۱، ۱)، (۷۱، ۲)، (۷۲، ۷)، (۱۸۱، ۱)، (۱۸۱، ۳)، (۲۶۴، ۵)، (۲۷۷، ۲)، (۳۰۶، ۱)، (۲۸۴، ۷)، (۵۶۴، ۱۰)، (۵۴۳، ۸)، (۵۴۴، ۸)، (۵۴۶، ۲)، (۴۳۷، ۱)، (۴۳۹، ۴)، (۴۴۰، ۲)، (۴۵۸، ۱)، (۱۷۰، ۱) و …

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل چهارم
استعاره
۴-۱. استعاره
استعاره «در لغت به معنی طلب کردن چیزی به عاریه است و در اصطلاح لفظی است که استعمال شود در غیرمعنای اصلی که موضوعٌ له باشد به علاقه‌ی مشابهتی که بین معنی اصلی و معنی مستعمل فیه با بودن قرینه، مانع از اراده‌ی معنی اصلی است»، (رجایی، ۱۳۴۰: ۲۸۷).
اما همه‌ی بلاغت نویسان این نظر را ندارند و معتقدند «استعاره تشبیهی است مختصر و فشرده که از ارکان اصلی تشبیه فقط مشبه‌به را ذکر می‌کنند؛ به عبارتی ادّعای یکی شدن مشبه با مشبهٌ‌به است البته مبتنی بر به فراموشی سپردن تشبیه است و غرض از این کار مبالغه است یعنی مشبه آن قدر به مشبهٌ‌به شباهت داشته که با او یکی شده و قابل تشخیص و تمییز نمی‌باشد از مزیت‌های استعاره بر تشبیه یکی ایجاز است و در استعاره باید به این نکته توجه داشت که برخلاف تشبیه وجه شبه و همانندی روشن باشد تا شکل معما و لغز به خود نگیرد، (آهنی، ۱۳۵۷: ۱۲۴).
ارسطو نخستین کسی است که درباره‌ی رمز زیبایی و فلسفه‌ تاثیر استعاره به تحقیق پرداخته است او می‌گوید: «آنچه در بیشتر عبارتهای بلاغی، انگیزه‌ی مسرت است، منشا آن استعاره metphor است و مقداری ابهام و پیچیدگی که مخاطب بعداً آن را درمی‌یابد»، (شفیعی کدکنی، ۱۳۸۸: ۱۱۰). استعاره عامل مهم خیال پردازی در شعر است و ناقدان عرب آن را یکی از ستونهای کلام بشمار می‌آورند. «استعاره در واقع تصویری است که اگر چه اساس اولیه آن یک تشبیه در ذهن شاعر بوده است؛ اما تنها یکی از دو رکن اصلی تشبیه در سخن شاعر حضور دارد و رکن دیگر را خواننده به کمک شباهت‌های ممکن قابل حدس که معمولاً در بحث استعاره «علاقه نامیده می‌شود؛ از قراین موجود در کلام یا حال و هوای زمینه‌ی سخن می‌تواند دریابد»، (پورنامداریان، ۱۳۸۱: ۲۴۱-۲۴۰).
طرفین استعاره را مستعار منه و مستعار له می‌نامند و وجه شبه آن را جامع می‌گویند. معمولاً شاعر، استعاره‌ها و اجزای مبهم شعر خود را با توضیح و تفسیر بیان نمی‌کند بلکه شواهد و قراینی بدست می‌دهد و خواننده را درباره‌ی معنی حقیقی کلمات به شک و تردید می‌اندازد و او را در برابر شعر به تلاش وامی‌دارد تا معنی پنهان را دریابد.
این فصل خود به بخشهایی تقسیم می‌‌شود بخش اول استعاره‌ی مصرحه است که به سه قسمت استعاره‌ی مصرحه‌ی مجرده، مرشحه و مطلقه تقسیم می‌شود و با آوردن شاهد مثال‌هایی درباره‌ی هر کدام به خواننده کمک می‌شود تا عناصر زیبای فکر و ذهن نظیری نیشابوری را دریابد. بخش بعدی استعاره‌ی مکنیه است که: «هر گاه مشبه‌به را ترک و مشبه را ذکر کنند آن را استعاره‌ی مکنیه یا استعاره بالکنایه نامند» (رجایی، ۱۳۴۰: ۲۹۲). که شامل تشخیص و اضافه‌ی استعاری و استعاره‌ی مکنیه است و بعد از توضیح مختصری در مورد هر کدام شاهد مثال‌های آن آورده شده است.
۴-۲. بخش اول، استعاره‌ی مصرحه
تشبیهی که از آن فقط مشبه به بر جای مانده باشد به این شرح، استعاره مصرحه یا تصریحیه یا محققه یا تحقیقیه می‌گویند. در استعاره مصرحه،‌مشبه، به همین همیشه حسی است. (شمیسا، ۱۳۷۳: ۱۴۶)
در تعریف استعاره مصرحه چنین آمده است که «هر گاه مشبه را ترک کنند و مشبه‌به را در کلام آورند استعاره را مصرحه یا تصریحیه گویند»، (رجایی، ۱۳۴۰: ۲۹۲). در این مواقع، قرینه‌ای در جمله می‌نهند تا ذهن خواننده راهنمایی شود به اینکه لفظ در معنی حقیقی خود بکار نرفته بلکه استعاره است از واژه و مفهوم دیگری، این قرینه را به مناسبت اینکه ذهن خواننده را از معنای حقیقی و مشهور کلمه منصرف می‌کند و به معنای مجازی متوجه می‌سازد، قرینه صارفه گویند.
استعاره مصرحه بخش پویا و پر تحرک غزلیات نظیری نیشابوری است. که ۴۰ درصد بخش استعاره را به خود اختصاص داده است نظیری نیشابوری مستعارمنه‌هایی که به کار برده است بیشتر از امور حسی الهام گرفته است. و مستعارله مورد نظر او پدیده‌های مختلفی می‌باشد.
چند مورد از استعاره‌های مصرحه در شعر نظیری نیشابوری: