با عطف عنایت به مندرجات ماده (۱۳۲) قانون، مشخص می­ شود که استقرار واحدها در مناطق محروم موجب افزایش میزان و دوران معافیت مالیاتی گردیده است. در واقع (۱۰۰درصد) درآمد مشمول مالیات کلیه واحدهایی که در مناطق محروم مستقر می­باشند به مدت ده سال از معافیت مالیاتی برخوردار است. این پیش ­بینی به این نکته توجه داشته که معافیت­های مالیاتی زمانی موجه و عادلانه خواهند بود که هم از حیث میزان و هم از حیث مدت زمان اجرا، دارای نوسان باشند. بنابراین این ماده را می­توان تقریباً در زمره بهترین موادی قرار داد که معافیت مالیاتی را به­گونه ­ای صحیح مورد استفاده قرار داده و به بهترین نحو نیز این معافیت مزبور را از حیث مدت زمان مدیریت نموده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نکته قابل توجه در این ماده آن است که اساساً مناطق محروم کدامند؟ مطابق تبصره (۱) ماده (۱۳۲) قانون، در آغاز هر برنامه توسعه اقتصادی فهرست مناطق محروم، توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارتخانه­های امور اقتصادی و دارائی و صنایع و معادن تهیه و تصویب هیات وزیران می­رسد. تعیین مناطق محروم از طریق نهادهای فوق می ­تواند به نوعی اصل قانونی بودن معافیت­ها را زیر سوال ببرد. چرا که ما بیان کردیم که هم وضع مالیات و هم اعطای معافیت لازم است با مجوز قانون­گذار تعیین شود حال در اینجا اگرچه میزان و نرخ این مالیات توسط قانون­گذار مشخص شده است لیکن به دلیل عدم مشخص بودن مشمولین و غیر مشمولین این معافیت، و سپردن اختیار تعیین آن­ها به دستگاه­های اجرایی می ­تواند در تضاد با اصل قانونی بودن مالیات و معافیت قرار گیرد. البته می­توان این ایراد را چنین پاسخ داد که اساساً اعطای این اختیار به دستگاه­های اجرایی، توسط خود قانون تفویض شده است، بنابراین تعیین این مناطق در راستای رعایت اصل قانونی بودن بوده است.

۹: معافیت­های مالیاتی فعالیت­های آموزشی و پژوهشی

مالیات بر درآمد فعالیت­های آموزشی، همانند سایر فعالیت­های انتفاعی بر اساس ماده (۱۳۴) قانون،^[۴۵۹] به منظور گسترش کمی و ارتقای کیفی و فرهنگی عمومی، تعلیم و تربیت و علوم و فنون در جامعه با توجه خاص به نسل جوان و همچنین برای جلب مشارکت مردم در تأمین قسمتی از هزینه ارائه خدمات عمومی، ایجاد شده است. ماده مزبور قبل از اصلاحیه­های سال­های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۸، درآمد کلیه فعالیت­های آموزشی در تمامی نقاط کشور را مشمول معافیت قرار داده بود که پس از اصلاحیه­های فوق و در جهت کاهش معافیت­های تبعیض­­­آمیز و غیر موجه، صرفاً درآمد مراکز و مؤسسات آموزشی واقع در مناطق کمتر توسعه یافته را معاف دانسته است.
امروزه با مشاهده فعالیت­ واحدهای آموزشی در سطح کشور در تمامی دوره­ های تحصیلی، ملاحظه می­ شود تعلیم و تربیت به عنوان یک فعالیت تجاری و انتفاعی به شمار می­رود و به عبارتی کسب انتفاع مالی، یکی از مهمترین دلایل تأسیس این مؤسسات می­باشد که متأسفانه مراکز دولتی نیز در این زمینه به رقابت با سایر مراکز پرداخته است. با درنظر داشتن این موضوع معاف نمودن درآمد این مؤسسات از پرداخت مالیات، زمینه تبعیض و نابرابری را ایجاد خواهد کرد.
همچنین به منظور حمایت از افراد کم ­توان و ناتوان جامعه، ماده مزبور درآمد مراکز نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی بابت نگهداری این اشخاص را مشمول معافیت قرار داده است. چنانچه در بحث عدالت توزیعی و جبرانی توضیح داده شد، حمایت از اشخاص کمتر بهره­مند و ناتوان جامعه به دلیل موقعیت خاص آن­ها به معنای بی­ عدالتی تلقی نمی­ شود. البته شاید این اشکال مطرح شود که حمایت از مؤسسات نگهداری­کننده اشخاص فوق، به منزله حمایت از آن­ها نمی ­باشد. این گفته صحیح نمی ­باشد چرا که ارائه تسهیلات مالیاتی برای چنین مؤسسات به کم­شدن هزینه­ های و مخارج آن­ها و در نتیجه ارائه خدمات مناسب­تر به اشخاص موردنظر منتهی خواهد شد. علاوه بر اشخاص فوق شاید نیاز بود که قانون به حمایت از سایر افراد کم ­توان جامعه همچون سالمندانی که در مراکز پرورش سالمندان نگهداری می­شوند نیز می­پرداخت. این اشخاص نیز تقریباً در وضعیت مشابهی با معلولین ذهنی و حرکتی قرار دارند و نیازمند حمایت­های دولت می­باشند.
همچنین معافیت بر درآمد فعالیت­های پژوهشی، از دیگر معافیت­هایی است که در این بخش­جای می­گیرد. این معافیت­ها به جهت لزوم حمایت­های اجتماعی و نیز ترویج فعالیت­های تحقیقاتی و پژوهشی برقرار شده است. معافیت فعالیت­های پژوهشی و تحقیقاتی بر اساس ماده (۱۴۴) قانون،^[۴۶۰] برای ایجاد انگیزه لازم جهت توسعه اختراعات، اکتشافات و توسعه مراکز آموزشی و علمی اعمال شده است. به نظر می­رسد اهداف فوق، نتواند توجیه­کننده حمایت مالیاتی باشد، چرا که جنس حمایت­های مورد قبول در این حوزه از نوع حمایت­های مالی نمی ­باشد و لذا این­گونه حمایت­ها به ایجاد انگیزه در راستای گسترش این فعالیت­ها نمی­انجامد. بنابراین این ماده به جهت دربرداشتن اهداف غیرموجه به بی­ عدالتی دامن می­زند و حقوق هویت­های جمعی را به دلیل وصول نشدن هزینه­ های عمومی و عمومیت نداشتن پرداخت مالیات­ها تضیع می­ کند.

۱۰: معافیت بر موقوفات، نذورات، کمک­ها و هدایا

اماکن و مراکز مذهبی همچون آستان­های مقدس، دارای سرمایه و دارایی­ های فراوانی هستند که بخشی از آن­ها از طریق هدایا و نذورات زائران حاصل می­ شود و بخشی دیگر نیز ناشی از فعالیت­های اقتصادی این اماکن است. چنانچه در ابتدای این بخش عنوان شد، بنا به مندرجات تبصره (۳) ماده (۲) قانون، اخذ مالیات از بابت درآمدهای حاصل از فعالیت­های اقتصادی اماکنی همچون آستان قدس رضوی منوط به اخذ اجازه از مقام معظم رهبری بود که با توجه به مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی، این معافیت لغو شد. لیکن کماکان مالیات آن بخش از درآمدهای این اماکن که به صورت هدایا، نذورات، کمک­ها و موقوفات حاصل می­ شود، مشمول معافیت مالیاتی هستند.
به موجب بند (الف) ماده (۱۳۹) قانون، موقوفات، نذورات، پذیره، کمک­ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت ‌عبدالعظیم الحسنی (ع‌)، آستانه حضرت معصومه (س‌)، آستان حضرت احمد ابن موسی ‌(ع)، آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره‌)، مساجد، حسینیه‌ها، تکایا و سایر بقاع متبرکه از پرداخت مالیات معاف است‌. تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه می‌باشد.
نظر به آنچه سابق بر این گفته شد، به نظر می­رسد معافیت­های مالیاتی تنها زمانی که جهت دار بوده و هدف مناسبی را دنبال کند، منطقی و قابل قبول است.^[۴۶۱] لیکن معافیت­هایی که فاقد چنین اهدافی بوده و به صورت چشم بسته اعطاء می­ شود، نتایج منفی زیادی به بار خواهد آورد. اهداف اعطای این معافیت­ها در قانون تصریح نشده است لیکن به نظر عدم اخذ مالیات از این اماکن و مراکز به جهت حمایت مادی از آن­ها باشد.
معافیت­های مالیاتی مندرج در بند (الف) ماده (۱۳۹) قانون، از جهت آن­که درآمدهای مشمول آن، از بابت انجام فعالیت اقتصادی حاصل نشده است، نقض اصل رقابت را در پی نداشته و از این­رو منجر به بروز بی­ عدالتی نخواهد شد.^[۴۶۲] لیکن مالیات بر درآمدهای این اماکن در مقایسه با مالیات بر درآمد اتفاقی که از درآمد سایر اشخاص اعم از حقوقی یا حقیقی کسر می­ شود، وضعیت مشابهی را ندارد. چنانچه در قسمت مالیات بر درآمد اتفاقی گفته شد، این مالیات­ها بر روی صددرصد درآمد وضع می­ شود. بر اساس ماده (۱۱۹) قانون، درآمد نقدی و غیر نقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به­ صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل می­نماید، مشمول مالیات اتفاقی به نرخ مقرر در ماده (۱۳۱) قانون^[۴۶۳] قرار خواهند گرفت.
نظر به مراتب فوق و عدم وجود برتری این مراکز و اماکن بر سایر شخصیت­های حقیقی و حقوقی، وضع معافیت برای آن­ها نوعی نابرابری است که به بی­ عدالتی منتهی خواهد شد. همانطور که مبرهن است هدایا، نذورات و کمک­های ارائه شده به این اماکن، به صورت محاباتی و بلاعوض می­باشد که نشان از برابری وضعیت درآمدهای مزبور با درآمدهای اتفاقی است که نصیب اشخاص حقوقی و حقیقی می­گردد.
همچنین مطابق بندهای (د)، (ز) و (ک) ماده (۱۳۹) قانون، کمک­ها و هدایای دریافتی ‌نقدی و غیرنقدی مدارس علوم اسلامی و درآمد اشخاص از محل وجوه برّیه ولی‌فقیه، خمس و زکات و موقوفات و کمک­ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی انجمن­ها و هیأت‌های مذهبی مربوط به اقلیت‌های دینی مذکور در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را از پرداخت مالیات معاف دانسته است.
تعیین معافیت برای درآمدهای اماکن و مراکز فوق­الذکر با مبانی عدالت و برابری همخوانی ندارد. چرا که اعطای این معافیت هدف مشخصی را دنبال نمی­کند و علاوه بر آن هیچ­گونه مزیتی را برای شهروندان در پی ندارد. نوع درآمدهایی که از این طریق عائد اشخاص فوق­الذکر می­ شود، با درآمدهایی که سایر اشخاص حقیقی و حقوقی بدست می­آورند و مشمول مالیات بر درآمدهای اتفاقی قرار می­گیرد تفاوتی نمی­کند چرا که هر دوی این درآمدها به صورت بلاعوض و در قالب­های کمک، هدیه، جایزه و وقف حاصل می­ شود. بنابراین جهت رعایت برابری میان این اشخاص و مراکز لازم است تا درآمدهای مراکز و اماکن که حاصل از هدایا، نذورات، کمک­ها و … می­باشد مشمول مالیات قرار گیرد.
نکته حائز اهمیت و جالب توجه در بند (ز) ماده مزبور، این است که قانون­گذار درآمد اشخاص از محل وجوه برّیه ولی‌فقیه، خمس و زکات را مشمول مالیات ندانسته ولی در مقابل مبالغی را که اشخاص در همین راستا و به منظور خمس و زکات پرداخت می­ کنند را مشمول مالیات قرار داده است و حتی حاضر نشده است تا این­گونه مبالغ را که به عنوان خمس و زکات پرداخت می­ شود، در ردیف هزینه­ های قابل قبول محاسبه نماید.
نکته قابل توجه دیگر این ماده آن است که تشخیص مدارس ‌علوم اسلامی به مرکزی تحت عنوان شورای مدیریت حوزه علمیه قم واگذار شده است. این تفویض اختیار قانون­گذار در شرایطی است که هیچ­گونه شرایطی را برای اعطای این معافیت ارائه نداده است که علی­الاصول نتیجه آن بروز نابرابری در میان اشخاص مشمول خواهد بود.
مطابق بند (ح) ماده (۱۳۹) قانون، آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات ‌فرهنگی، علمی، دینی، فنی‌، اختراعات‌، اکتشافات‌، تعلیم و تربیت‌، بهداشت و درمان‌، بنا و تعمیر و نگهداری مساجد و مصلاها و حوزه‌های علمیه و مدارس علوم اسلامی و مدارس و دانشگاه‌های دولتی، مراسم تعزیه و اطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان، کمک به مستضعفان و آسیب دیدگان ‌حوادث ناشی از سیل و زلزله‌، آتش‌سوزی، جنگ و حوادث غیرمترقبه دیگر برسد، مشروط بر این که درآمد و هزینه‌های مزبور به تأیید سازمان اوقاف و امور خیریه رسیده باشد، از پرداخت مالیات معاف است‌.
دولت­ها گاهی با اعطای معافیت مالیاتی، از امور عام المنفعه حمایت به عمل می­آورند به عنوان نمونه می­توان از معافیت مالیاتی موقوفات عام نام برد. موقوفات عام چنانچه از عنوان آن پیداست مالی وقفی است که منافع آن به منظور انتفاع افرادی غیر محصور یا صرف عواید حاصله در جهت منافع یا مصالح عامه تسبیل شده باشد، چنین وقفی را وقف عام می‌خوانند. آن­چه مسلم است این معافیت، باید با هدف موقوفات هماهنگ باشد. همانطور که تصریح شد تمامی هویت­های جمعی بنا بر اصل برابری در پرداخت هزینه­ های عمومی، مشمول مالیات قرار می­گیرند، در خصوص موقوفات آن هم از نوع عام چنین فرض می­ شود که درآمد حاصل شده از مال موقوفه در راستای منفعت عمومی مصرف می­ شود که همگان حق استفاده از آن را دارند. بنابراین به دلیل آن­که پس از انجام وقف، صاحب این درآمد حاصل از موقوفه، اشخاص مختلف و بی­شماری هستند و بخشی از هویت­های جمعی به شمار می­روند، لذا تقسیم این­گونه درآمد موقوفه به منزله پرداخت مالیات می­باشد. بر همین اساس موقوفات خاص را نمی­ توان مشمول این معافیت دانست، زیرا درآمد آن­ها به اشخاص خاصی اختصاص می­یابد. بر این اساس رأی ه/۷۵/۹۱ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مورخ ۱۱/۵/۱۳۷۶ که به استناد نظریه شورای نگهبان، موقوفات خاص را مشمول این معافیت دانسته است، صحیح به نظر نمی­رسد. این معافیت­های بدون دلیل، به نوعی نقض بارز برابری مالیاتی می­باشد.^[۴۶۴]

۱۱: معافیت مالیاتی فعالیت­های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری

به موجب بند (ل) ماده (۱۳۹) قانون، درآمد حاصل از فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی‌، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام ‌می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف است‌.
به موجب دستورالعمل موضوع ماده (۱۲) آیین نامه اجرایی تبصره (۳) ماده (۱۳۹) قانون مالیات­های مستقیم، فعالیت انتشاراتی، به مجموعه فعالیت­هایی اطلاق می­ شود که در فرایند آفرینش فکری، تولید فنی، پخش و فروش کتاب انجام می­ شود تا به صورت مکتوب و یا الکترونیکی عرضه و در بازار به دست مصرف کننده برسد.
همچنین فعالیت مطبوعاتی به مجموعه فعالیت­هایی گفته می­ شود که در تولید و اشاعه خبر و اطلاع رسانی، انتشار و عرضه مطبوعات و نشریات شامل روزنامه و مجله یا دیگر انواع آن بصورت چاپی، الکترونیکی و یا از طریق رسانه های دیگر در دسترس و بهره برداری مردم قرار می گیرد.
فعالیت فرهنگی به مجموعه فعالیت­هایی گفته می­ شود که برای توسعه ارتباطات فرهنگ، ترویج، عرضه، ارزشیابی، پژوهش، نقد و بررسی آثار فرهنگی و هنری، اجرای صحنه­ای و مبادلات فرهنگی و یا برای پر کردن اوقات فراغت و آموزش­های فرهنگی و هنری در جهت افزایش آگاهی­ های عمومی صورت می­گیرد. (نظیر جشنواره­ها، نمایشگاه­ها، مسابقات، نقد و بررسی، مراسم و مجامع).
همچنین فعالیت هنری، به مجموعه فعالیت­هایی اطلاق می­ شود که در فرایند خلاقیت، تولید، تکثیر، اجرای صحنه­ای، نمایشی، هنرهای تجسمی و مرمت و بازسازی آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی انجام می­گردد.
فعالیت انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری از جمله فعالیت­هایی هستند که مورد نگاه حمایتی قانون­گذار قرار گرفته­­اند. چنانچه مبرهن است این نگاه حمایتی نه بواسطه سیاست­های اقتصادی دولت است و نه در جهت رعایت عدالت توزیعی می­باشد.
مطابق فهرست فعالیت‌های مشمول معافیت موضوع بند (ل) ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم، نوع فعالیت انتشاراتی انتشار کتاب است که فعالیت­های مشمول دیگری همچون نویسندگی (تحقیق، تألیف، ترجمه، تصحیح، گرد آوری) ویراستاری، صفحه آرایی، صفحه‌بندی، حروفچینی، خطاطی، طراحی جلد، بازنویسی، نشر کتاب اعم از کاغذی یا الکترونیکی و پخش و فروش کتاب را شامل می­ شود.
در حوزه مطبوعاتی نیز دو نوع عمده از فعالیت­های این حوزه که شامل تولید و نشر اطلاعات و انتشارات نشریات و مطبوعات می­باشد، مشمول معافیت قرار گرفته­اند. در این حوزه نیز همچون حوزه انتشارات فعالیت­های گسترده­ای مشمول معافیت قرار گرفته­اند که عبارتند از تولید خبر، عکاسی، نقد و بررسی خبر، خبرگزاری، تفسیر، تولید و پردازش اطلاعات، اطلاعات رسانی مکتوب یا الکترونیکی که شامل آگهی و تبلیغات نخواهد شد. و همچنین فعالیت­هایی نظیر نویسندگی، گزارشگری، تفسیر و نقد خبر، روزنامه نگاری، عکاسی، گرافیست و کاریکاتور مطبوعات، مدیریت تحریریه مطبوعاتی، نشر و پخش و فروش نشریات و مطبوعات مشمول معافیت مالیاتی بند (ل) ماده (۱۳۹) قرار گرفته­اند.
در حوزه هنری نیز فعالیت­های بسیاری در ۴ دسته مشمول معافیت قرار گرفته­اند که دسته اول^[۴۶۵] مربوط به فعالیت­هایی نظیر تولید، تکثیر، توزیع و نمایش فیلم و دسته دوم^[۴۶۶] شامل تولید، تکثیر، توزیع و اجرای صحنه‌ای موسیقی، پخش و فروش آثار صوتی و تصویری، دسته سوم^[۴۶۷] شامل تیاتر و نمایش صحنه‌ای و دسته چهارم^[۴۶۸] نیز شامل انواع فعالیت­های که در زمره هنرهای تجسمی قرار گرفته­اند.
فعالیت­های فرهنگی نیز در ۵ دسته تقسیم بندی شده ­اند که عبارتند از مسابقات فرهنگی و هنری، جشنواره‌های فرهنگی و هنری، نمایشگاه فرهنگی و هنری، مراسم و مجامع فرهنگی و هنری و سایر نشست‌های فرهنگی و هنری و کتابخانه عمومی شامل راه‌اندازی کتابخانه عمومی و اداره آن را در بر می‌گیرد، مشمول معافیت مالیاتی مندرج در بند (ل) ماده (۱۳۹) قانون قرار گرفته­اند.
چنانچه ملاحظه می­ شود، بخش­های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری، طیف وسیعی از فعالیت­ها را شامل می­ شود. که مستفاد از این گستردگی ما را به این نکته رهنمون می­سازد که اساساً معافیت مزبور هدف خاصی را دنبال نمی­کند. چرا که بسیاری از این فعالیت­ها نه در قالب هنر جای دارند و نه فرهنگ بلکه مجموعه فعالیت­هایی هستند که بدون نیاز به هیچ­گونه حرفه و هنری خاص، به قصد انتفاع انجام می­گیرند. بنابراین وضع معافیت برای این دسته از فعالیت­ها به دلیل حمایت از حوزه هنر و فرهنگ نمی ­باشد.
به نظر می­رسد حمایت از فعالیت­های فرهنگی و هنری ضرورتی باشد که لازم باشد دولت­ها تسهیلاتی برای این بخش منظور دارند. اینکه این تسهیلات از چه نوعی باشند محل بحث ما نبوده لیکن با کمی اغماض این مطلب را مورد پذیرش قرار داد که چنانچه جنبه فرهنگی یا هنری فعالیت­های مزبور بر جنبه انتفاعی و تجاری آن­ها غلبه داشته باشد، تسهیلات مالیاتی نیز آن هم به صورت موقتی با اعمال شرایط ویژه مورد قبول خواهد بود.
چنانچه مشاهده می­ شود شرط اولیه معافیت­ها که همانا رعایت مدت است در این بند به چشم نمی­خورد و بند مذکور در این زمینه سکوت نموده که نشانگر دائمی بودن این نوع معافیت است. بر این اساس می­توان به جهت عدم رعایت مدت زمان اعطای این معافیت و اینکه این موضوع بر تداوم نابرابری می­انجامد، نوعی نابرابری و بی­ عدالتی ایجاد شده است.
آن­چه از وضعیت مؤسساتی که به انجام این امور مبادرت دارند مشخص است، ضرورت حمایت و ارائه تسهیلات مالیاتی نمی­تواند هدف موجه و مورد قبولی را در بر داشته باشد. آن­چه واضح است این مؤسسات همانند سایر مؤسسات به انجام فعالیت­های اقتصادی مبادرت دارند و از بابت ارائه خدمات مبالغی را دریافت می­دارند که در بعضی موارد میزان حق­الزحمه­های دریافتی آن­ها بواسطه نوع حرفه هنری­شان و نیز تخصصی بودن امر، رقم­های سنگینی می­باشد.

فصل دوم: بررسی اصول عدالت کیفری و رویه­ای مالیاتی در قانون مالیات­های مستقیم

در فصل قبل مباحث مربوط به عدالت کیفری و عدالت رویه­ای را با توجه به ماهیت و نیز جایگاه طرح موضوع آن­ها که عمدتاً کاربرد آن­ها در مباحث مربوط به مرحله رسیدگی به دعاوی و اختلافات است، ذیل عنوان عدالت قضایی بررسی نمودیم. در این فصل بنا داریم با بهره گرفتن از اصول مذکور در فصل قبل، میزان پایبندی قانون مالیات­های مستقیم به اصول عدالت کیفری و عدالت رویه­ای را که مربوط به مباحث نظام قضایی است را بررسی نماییم.
بر این اساس قانون مزبور، ابتدا از جهت رعایت اصول عدالت کیفری و سپس اصول عدالت رویه­ای مورد مداقه قرار خواهد گرفت.

گفتار اول: بررسی اصول عدالت کیفری در قانون مالیات­های مستقیم

در بخش قبل به تعدادی از اصول عدالت کیفری اشاره نمودیم که از یک طرف به دنبال رعایت حقوق مؤدیان متهم یا بزه­کار در جریان رسیدگی قضایی و شبه قضایی و نیز اعمال مجازات­های مالیاتی مناسب است و از طرف دیگر رعایت حقوق هویت­های جمعی را که از اولویت­ها نظام کیفری مالیاتی است را دنبال می­ کند. این اصول عبارتند از اصل تناسب جرم و مجازات، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات­ها، اصل تساوی افراد در برابر کیفر و اصل شخصی بودن کیفر.
این اصول نیز همانند سایر اصول عدالت مالیاتی در عین حالی­که به دنبال رعایت حقوق مؤدیان است، احقاق حقوق هویت­های جمعی که ما از آن به حقوق جامعه تعبیر می­کنیم را تضمین می­نماید. بر این اساس رعایت عدالت در نظام حقوق کیفری مالیاتی مستلزم مجازات مؤدیانی است که نسبت به حقوق جامعه بی­تفاوت­اند و با انجام اعمال مجرمانه و متقلبانه سعی در فرار از پرداخت مالیات دارند.
یکی از مهمترین بحث­های نظام حقوق کیفری مالیاتی آن است که چه نوع مجازات­هایی و با چه میزانی، مناسب­ترین سزا برای مؤدیان بزه­کار و نیز کارسازترین ضمانت اجرا به منظور تمکین حداکثری مؤدیان می­باشد.
آن­چه مورد اتفاق است، مؤدیان بزه­کار به واسطه انجام اقدامات مجرمانه و بزه­کارانه خود و در صورت ایراد خسارت، حسب مورد دارای مسئولیت مدنی و مسئولیت جزایی خواهند بود. نکته­ای که باید در این خصوص در نظر داشت آن است که برخی از جریمه­های نقدی مندرج در قانون مالیات­های مستقیم به منظور جبران خسارتی است که به دولت تحمیل شده است، بدون آن­که مجازات مؤدی مدنظر باشد.^[۴۶۹] این نوع مجازات در فرضی است که اقدام مؤدی با سوء نیت همراه نباشد. چنانچه وی با پنهان کردن بخشی از درآمدهای خود با آگاهی و از روی عمد و نیز به قصد کسب منفعت سعی نماید تا از پرداخت مالیات فرار کند و سوء نیت وی نیز آشکار گردد، اقدام وی به منزله بزه مالیاتی تلقی می­گردد. در این صورت نوع مجازات، مبتنی بر سیاست­های پذیرفته شده در هر نظام حقوق کیفری مالیاتی، جنبه جزائی یا مالی خواهد داشت که بر این اساس می­توان عمده مجازات­های تعیین شده در قانون مالیات­های مستقیم را به دو دسته مجازات مالی و مجازات­های سالب حق و آزادی تقسیم نمود.
از آنجا که از منظر حقوق کیفری مالیاتی، هدف سیاست صحیح مالیاتی، پیش­گیری از تخلف، تقلب و بزه­های مالیاتی است، به نظر مجازات­های مالی در برخی موارد قابلیت تحقق این هدف را خواهند داشت. این مطلب نافی اعمال سایر مجازات­ها، که امکان اصلاح بزه­کاران مالیاتی را دارد نخواهد بود، مجازات­هایی نظیر مصادره و توقیف بزه­کار و یا اموال او، بازداشت­های کوتاه مدت و بلند مدت و محرومیت مؤدی بزه­کار از حقوق اجتماعی و سیاسی نخواهد بود.^[۴۷۰]
در این بخش ضمن بیان هر یک از این مجازات­ها، به میزان پیروی آن­ها از اصول عدالت کیفری از جهت تناسب جرم و مجازات، شخصی بودن مجازات­ها، برابری در مقابل قانون و … خواهیم پرداخت.

جان دندریچ^[۹] : در کتاب “درک و فهم بهره وری” این واژه را به عنوان رابطه بین بازده کالاها و خدمات و منابع و درونداد بکار رفته برای آنها تعریف میکند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جک سون گری سون^[۱۰]: صاحب یکی از کارآمدترین مراکز تجاری آمریکا این واژه را به سادگی تحت عنوان « آن چیز که از فعالیتهای خود در مقابل آن چیز که به سیستم دادهاید بدست میآورید » تعریف میکند.(قاسمی، ۱۳۷۴؛ ص ۴۴)
بطورکلی بهره وری را برونداد فرد، گروه، سازمان و یا بخش بر بروندادی که فرد، گروه یا سازمان برای پدید آوردن آن برونداد، نیاز دارد تعریف میکنند. با توجه به این تعریف میتوان فرض کرد که افزایش عملکرد کارکنان و کاهش غیبت و ترک خدمت آنان به افزایش بهره وری سازمان میانجامد.
افزون به این مقیاسها میتوان برای اندازه گیری بهبود بهره وری از مقیاسهای دیگر چون توان پایداری و بقای سازمان و قدرت رقابت آن در بازار استفاده کرد.
بهره وری نسبتی است بین ستانده و داده، به عبارتی مقدار ستاندهای که از مقدار معینی داده بدست میآید را به ما میگوید.( ام. پوتی، مترجم علاء٬ ۱۳۷۵؛ص۲۰)
بهره وری بطور خلاصه نشان دهنده نتایج انجام وظایف میباشد، وقتی بهره وری افزایش مییابد به معنی آن است که برای مقدار ثابتی از تلاش، مقدار بیشتری نتیجه و ستانده بدست میآید. (Roberto . Brinkem off . and . dennis Dessler. 1990,p. 16)
بهره وری یعنی کار کردن هوشمندانهتر و سختتر (نه زیانآورتر).(James lorigys, 1987, p. 32)
بهره وری خارج قسمت حاصل از تقسیم ستانده به یکی از عوامل تولید میباشد.( David, J.1984,p 4)
انواع بهره وری:
بهره وری را میتوان در سه سطح بهره وری جزئی، بهره وری عوامل کل و بهره وری کل تقیسمبندی نمود.)طاهری،۱۳۸۳،ص ۱۱۲-۱۱۳)
۱ـ بهره وری جزئی:^[۱۱]
بهره وری جزئی نسبت ستانده به یکی از نهادههاست. برای مثال، بهره وری نیروی کار (نسبت ستانده به نهاده نیروی کار همان تولید سرانه کارگر است و نشان میدهد که هر کارگر به طور متوسط چقدر کالا و خدمات در واحد زمان تولید میکند. به همین ترتیب بهره وری سرمایه (نسبت ستانده به نهاده سرمایه) و بهره وری مواد (نسبت ستانده به نهاده مواد) مثالهایی از بهره وری جزئی میباشند.

۲ـ بهره وری کل عوامل^[۱۲] :
بهره وری کل عوامل، نسبت ستانده خالص به مجموع نهاده (عوامل) نیروی کار و سرمایۀ مربوطه میباشد. برای بدست آوردن ستانده خالص باید کالاها و خدمات واسطهای خریداری شده را از ستانده کل کسر کنیم. نکته قابل توجه این است که مخرج این نسبت را فقط عوامل نهاده نیروی کار و سرمایه تشکیل دادهاند.

۳ـ بهره وری کل:^[۱۳]
بهره وری کل، نسبت ستانده کل به تمامی نهادههای بکار رفته در فرایند تولید میباشد.

در بهره وری زمان اهمیت بسزایی دارد. به این معنا که هر قدر برای تولید یک میزان معین کالا یا خدمات و با کیفیتی برابر، زمان کمتری مصرف شود، بهره وری بیشتری دارد.
بهره وری را میتوان در مورد هر نوع نظام تولیدی (خدماتی) در سطح خرد، سازمان یا کشور بکار برد. بدین صورت که باید رابطه میان کیفیت و کمیت خدمات و کالاهای تولید شده با کمیت و کیفیت منابع استفاده شده، سنجیده شود، هر قدر صورت کسر بزرگتر از مخرج آن باشد بهره وری به همان نسبت بیشتر است. یکی از موارد کاربرد بهره وری، مقایسۀ چند نظام تولیدی در یک زمان واحد یا مقایسۀ یک نظام در طول زمان است که در واقع عملکرد کلی آن نظام را مورد ارزیابی قرار میدهد و از این دید، ابزار تطبیقی مهمی است که به مدیران، اقتصاددانان، برنامهریزان و سیاستگذاران کمک میکند تا هر نوع نظام تولیدی را در سطوح مختلف (فردی، سازمانی ، بخشهای ملی و بین المللی ) مورد ارزیابی قرار داده و تشخیص دهند که تا چه حد از منابع موجود به درستی استفاده شده و چگونه میتوان بهره وری را بالا برد.
بعضی مواقع مفاهیم بهره وری ، کارائی و اثربخشی^[۱۴] با یکدیگر اشتباه میشوند. لذا لازم است که در اینجا هر یک از این مفاهیم بوضوح روشن گردیده و وجه تمایز آنها مشخص شود.
کارائی، عبارت است از نسبت تولید کالاها یا خدمات نهایی به منابع بکار رفته در آنها، در اینجا کارائی تنها به افزایش کمی تولید توجه دارد. به عبارت دیگر کارائی به نسبت کمیت خدمات ارائه شده (مانند میزان تن زبالههای جمعآوری شده) به هزینه مالی یا نیروی کاری که برای آن بکار رفته برمیگردد. با این حال این مفهوم از بهره وری و شیوه اندازه گیری، میزان رضایت مشتری یا میزان دستیابی به هدف مطلوب یا مورد نظر را اندازه گیری نمیکند.(همان،ص ۱۲۱)
اثربخشی، بر خلاف کارائی روشی است که چگونگی تحقق اهداف را میسنجد، این مقیاس، اثرات برنامه را بر جامعه کمی کرده و مشخص میکند که آیا برنامه از نهادهها یا منابع برای نائلشدن به اهدافش استفاده بهینه کرده یا خیر. بنابراین چگونگی تحقق مجموعهای از اهداف، مبین اثربخشی است. در حالیکه چگونگی بکارگیری منابع جهت تحقق این اهداف را کارائی مینامیم. مثلاً معیارهایی از کارائی نشانگر تعداد افراد معالجه شده به نفرـ ساعت پزشکی میباشد. درحالیکه معیارهایی از نوع اثربخشی، در صورت توانایی برای نشان دادن تعداد موارد معالجه موفق نسبت به کل بیماران معالجه شده بکار میرود. یا هنگامیکه دولت به خاطر کمک به بیکاران آنها را برای یافتن شغل، آموزش میدهد، نسبت تعداد افراد تعلیم دیده به معلم، یک مقیاس کارائی است، حال آنکه تعداد تعلیم دیدگانی که بعد از آموزش شاغل شدهاند یک مقیاس اثربخشی است.
کارائی و اثربخشی ضرورت ندارد که حتماً با هم بیایند زیرا کارائی نشان دهنده دستیابی به یک سطح از نتایج ایجاد شده است که قابل قبولند، اما ضرورتاً میتوانند مطلوب نباشند. برای مثال حمل یک بسته از جایی به یک کیلومتر آن طرفتر میتواند به جای استفاده از تاکسی یا آژانس یا هر وسیله دیگر، پیاده انجام گیرد که این ممکن است یک عمل کارآ باشد ولی اگر بسته خیلی دیر به مقصد برسد به نحوی که کسی که منتظر آن است محل را ترک نماید این دیگر نمیتواند اثربخش باشد. ( Sumanth , J,1985.P.6)
بهره وری ترکیبی از کارائی و اثربخشی است زیرا اثربخشی با عملکرد مرتبط است در صورتی که کارائی با استفاده مفید از منابع ارتباط دارد. به طور مثال بهره وری حمل و نقل عمومی نه فقط به تعداد افرادی که از آن استفاده میکنند بستگی دارد، بلکه منوط به این است که آیا مردم در سفرهای خود از ایمنی، راحتی، سرعت، سهولت دسترسی، کوتاهی زمان و قابلیت اعتماد برخوردارند یا نه.

امّا اینکه چرا قرینه­سازی نامطلوب است، آن ­است که تصاویری که دارای قرینه هستند. ( عناصر مختلف و مجزای آن به گونه ­ای قرار گرفته­اند که موجب قرینه­سازی شده ­اند ) چشم ما را اذیّت می­ کنند، به ویژه اگر در طرفین تصویر حرکتی نیز قرینه­وار انجام شود، تداوم و تکرار این قرینه­ها، در ما حس­ سرگیجه و خستگی ایجاد می­ کنند.
همان­طور که پیش از این گفته شد، گاه فیلم­سازان برای القای مفهوم خاصّی، به عمد از قرینه­سازی استفاده می­ کنند. برای مثال: گاه در فیلم­برداری از صحنه­ی رژه رفتن سربازان یا مأموران حکومتی، از قزینه­سازی استفاده شده تا به این ترتیب بر قدرت موجود در آنها بیشتر تأکید شود و تماشاگر به دلیل و قرینگی دچار حس­ترس و آسیب پذیری از ناحیه آنها شود. جزء در موارد خاصّ نباید عناصری که دارای رنگ­های یکسان هستند، در گوشه ای از کادر انباشته شوند زیرا این انباشتگی رنگ­ چشم را اذیّت می­ کند. از سوی دیگر پراکندگی رنگ­ها در صحنه، جلوه­ی آنها را بیشتر کرده و بر شادابی صحنه می افزاید. البتّه­گاه فیلم­سازها برای تأکید بر عنصر خاصّی، در نقطه­ای از تصویر تجمع رنگ ایجاد می­ کنند.

باید توجّه داشت این مسئله در مورد رنگ غالب در صحنه صادق نیست، بلکه فقط در مورد انباشتگی رنگ در ­یک نقطه است. با­ توجّه به آنچه گفته ­شد، فیلم­ساز نباید از ترکیب­بندی نماها غافل شود و با ­یک کمپوزسیون نامطلوب فیلمش را از نظر بصری تنزل دهد. (www.cloob.com)
۴-۱۰ ژانر
۴-۱۰-۱ تعریف ژانر‏
مفهوم‎ ‎ژان ‎، بر_­گرفته از کلمه­ی‎ ‎فرانسوی‎ ‎به معنای‎ ‎نوع، دسته‏‎، گونه و مشتق از واژه لاتینgenus ‎‏ است‎.‎‏ امّا اگر به بررسی نظریه ­ها در مورد ژانر بپردازیم بی شک اوّلین نظریه را باید از سخن ارسطو درکتاب بوطیقایش استخراج کنیم. (بوطیقا،ص۴۶،قطعه ی ۱)
در کتاب سوم جمهوری افلاطون نیز، سقراط رده­بندی ابتدایی از سه قالب ادبی به دست می­دهد که بر شیوه­ عرضه­ی شعر توسّط شاعر استوار است: شعر یا تقلید صرف کلام یا گفتگو است (تراژدی،کمدی) یا برخوانی­کلمات خودِ شاعر (شعر دیتی رامبی یا نیایش همسرایان) و یا آمیزه­ای از این دو است (حماسه). امّا در ادامه، چون ژانرها تابعی از تغییرات اجتماعی بودند، تعریف آنها هم نسبت به زمان وقوعشان دستخوش تغییراتی شد. به گونه ­ای که در ­نهایت، امروزه وقتی از ژانر حرف می زنیم باید تعریفی با طول و تفصیل هم برایش مهیا کنیم.
“نظریه ی ژانر به رغم پیشینه­ی تاریخی طولانی و تأثیرگذارش، چیزی جز یک شاخه­ ثابت نقد نبوده است. تنوع نام­هایی که ژانر در زبان انگلیسی به خود دیده است ‏kind, type, species,mode, form‎‏ گواه برآشفتگی بابل گونه ­ای است که این گفتمان انتقادی را فرا گرفته است. علاوه بر این از آنجا که مفهوم ژانر به پرسش­های مهمّی در باب ماهیّت و جایگاه آثار هنری دامن زده است، شاید به تعداد نظریه­ های هنری، تعریف برای ژانر وجود داشته باشد.” (ریما مکاریک، ۱۳۸۴،ص۳۷۱)
۴-۱۰-۲ انواع ژانر
تا پیش از قرن بیستم نام­های ژانری به عنوان رده­های عام برای تنظیم و دسته بندی شمار زیادی از متون،‎ کاربرد گسترده­ای داشتند. به ویژه این مفهوم نقش مهمّی در طبقه ­بندی و ارزش­گذاری‎ ‎ادبیات ایفا کرده بود‏‎.‎‏ در بررسی­های ادبی، اصطلاح ژانر به اشکال مختلف‏‎ ‎به کار می­رود تا به تمایزهای میان انواع متن اشاره کند. نوع نمایشی ( حماسی‎/ ‎تغزّلی /دراماتیک)، نوع رابطه با واقعیّت ( داستانی/غیرداستانی)، نوع پی­رنگ‎ ) ‎کمدی/ تراژدی )، ماهیّت محتوا( رمان احساساتی / رمان تاریخی/ رمان ماجرایی) و‎ ‎‏…‏
با ریشه دار شدن سینما و تنوع موضو­ع­ها و سبک­ها کم کم نیاز به دسته­بندی فیلم­ها‎، موجب شد تا اصطلاح ژانر در سینما نیز مورد استفاده قرار­گیرد‎.‎
صنعت فیلم و تماشاگر به یک اندازه یاد گرفته­اند که از طریق آن حرف بزنند و از طریق آن به تفکر بپردازند. (فیلیپس،۱۳۷۷،ص۱۲۱)
در صنعت فیلم،‎ ‎نظام ژانری و ژانرها مفاهیمی انتزاعی هستند که بر اساس توافقی اعلام نشده بین‎ ‎سازندگان و تماشاگران بنا ­شده اند. ژانر مجموعه ­ای از قواعد برای ساختار روایی و‎ ‎تصویری فیلم­ها شکل می­دهد که هم برای فیلم­ساز و هم برای بیننده آشنا هستند. در‎ ‎واقع این خود فیلم­ها هستند که به طور ضمنی مفاهیم ژانری را موجودیّت می­بخشند‎.‎
‏"ژانرها به مثابه­ی نظام­های رسمی الگوهای قابل شناسایی­اند که از دال­ها ساخته شده ­اند. اینها مطابق با قوانین ترکیب و ساختار به کار گرفته می­شوند و نتیجه چیزی است کاملاً قراردادی و کاملاً نمایان است به عنوان مثال: ما در میزانسن ژانری مثل فیلم­های گنگستری دهه­ ۳۰ برادران وارنر؛ تعدادی دال پیدا می­کنیم که در ترکیب با هم جنبه­ های مهمّ هویّت ژانری را به رخ می­کشند. (همان،ص۱۲۱)
طی­سال_­های آغازین تولید فیلم، هر فیلم اغلب به وسیله طول زمانی و موضوعش شناخته می­شد و اصطلاحات ژانری، آزادانه و بی ضابطه به فیلم ها اطلاق می‏‎­شدند مثلا: (فیلم­های داستان دار ) یا ( فیلم­های دعوایی‎‏) وقتی حول‏‎ ‎و حوش (‎ ۱۹۱۰ م ‎) عرضه فیلم سرانجام از تقاضا پیشی گرفت، اصطلاحات ژانری به طور‎ ‎فزآینده برای شناسایی و تفکیک فیلم­ها به کار رفتند. در حالی که ژانرها؛ در حوزه‎ ‎متون ادبی در وهله اوّل واکنشی بودند به پرسش­های نظری یا به نیازهای عملی برای طبقه‎­بندی، واژگان ژانری سینمای اوّلیه در واقع نوعی زبان ارتباطی اختصاری رایج میان‎ ‎توزیع کنندگان و نمایش دهندگان فیلم­ها بودند.
“متداول­ترین راه مفاهیم ژانر از طریق شبیه­سازی، پراپ­ها (اشیاء معنارسان در صحنه)، لباس­ها و صحنه­آرایی است که در قاموس نشانه­شناسی اینها نشانه­اند. یعنی دال­های بصری که می­توانند توجّه ما را به هویّت ژانری فیلم جلب کنند. دال­های بصری وسترنی مثل “دلیجان” آشکارا متفاوت از دال­های بصری مهیّج پر جلوه­ای چون “نابودگر” است. هر ژانری تعداد محدودی عناصر خصلت نما یعنی الگو دارد. هر الگویی دارای گستره­ی محدودی از دال­هاست. ما نمی­توانیم یک قهرمان وسترن، یک کاراگاه شهری و فرمانده یک ایستگاه فضایی را به صورتی که دوست داریم لباس بپوشانیم یا مسلحش کنیم یا از جایی به جای دیگر ببریم. گستره­ی محدودی از الگو­های خاص هر ژانر تعیین کننده­ تصمیم های فیلمساز است. به همین ترتیب دال­های کلامی و موسیقیایی به شکل گفتگو و باند صوتی اغلب به صورت تنگاتنگی با ژانرهای خاص همبسته­اند.” (همان، ص۱۲۱)
واژگان ژانری سینمای‎ ‎اوّلیه معمولاً از اصطلاحات ادبی و تئاتری اخذ شده بودند مانند: (سینمای کمدی‎ کمدی ) و ( رمانس) یا صرفاً دستمایه را توصیف می­کردند مانند: ( فیلم های جنگی"‏‎ )‎ امّا واژگان ژانری سال­های بعد اغلب از تجربیّات مختص سینما به دست آمده بودند ‎مانند: ( فیلم تروکاژی ) ، ( فیلم انیمیشن، فیلم خبری). با ضابطه­مند شدن‎ ‎تولید فیلم در طول جنگ جهانی اوّل و پس از آن، واژگان ژانری بیش از پیش تخصّصی شدند. ‎پیش از سال(‎‎‏۱۹۱۰‏‎ ) ‎‏در آمریکا، توزیع کنندگان و نمایش دهندگان معمولاً یک‏‎ ‎صفت خاص‎ ‎و یک‎ ‎اسم عام‎ ‎را برای توصیف نوع فیلم به کار می­بردند‎ ‎مانند: ( کمدی تعقیب)، ( ملودرام وسترن ). در دوره متأخرتر نیز تنها همان صفت‎ ‎بود. مثلاً‎ اسلپ‎ ‎استیک ( ‎کمدی بزن و بکوب) جای این که صرفاً گونه ­هایی از‎ ‎کمدی‎ ‎باشند بدل به ژانرهایی جداگانه شده‎ ‎بودند.‏
‏"ژانرها نظامی رسمی هستند برای دگرگون کردن دنیایی که در آن ما عملاً در درون ساختارهای قائم به ذات، منسجم و قابل هدایّت معانی زندگی می­کنیم. از این رو می­توان گفت که ژانر کارکردی همانند نظام زبان دارد. فراهم آوردن واژگان و سلسله قوانینی که به ما امکان می­ دهند به واقعیّت شکل بدهیم. و بدین ترتیب باعث ­شویم که­ کمتر تصادفی و بی­نظم به نظر ­برسد. تبدیل تجربه­ زیستن به مجموعه ­ای از قراردادهای قابل پیش بینی؛ لذت­های چندی به وجود می ­آورد. این لذّت­ها شامل پیش آگاهی بر این ویژگی­های قابل پیش ­بینی و احساس رضایت از تحقق انتظارات است. (در عین حال ترکیب عناصر هر بار با تفاوت­های جزئی همراه است. در نتیجه به اندازه­­کافی عدم قطعیّت فراهم می ­آید تا کنجکاوی نگران کننده­ بیینده زایل نشود). ژانر در سطح ایدئولوژیک آرامش خاطر بی ­دغدغه­ای فراهم می ­آورد. پیچیدگی­ها و ابهام­های دنیای اجتماعی را منتفی می­سازد و به جای آن الگویی از نظم و استمراری را مستقر می­ کند که از قراردادهای خود ژانر پدید آمده است. (همان، ص۱۲۱)
با این توصیف، کاربرد ژانرها نه تنها در سینما بلکه در تمامی هنرها، به طور چشمگیری لازم و ضروری به نظر می­رسد. چه بسا در نقد یک فیلم، با مشخّص نمودن ژانر آن در قدم اوّل؛ لزومی به یاد آوری اصول زیادی که مختص آن ژانر است، نباشد. تنها باید به نکته­ای دقّت کرد: بداعت آثار هیچوقت نباید به نفع اصول ژانری آنها نادیده گرفته ­شود و یا مردود اعلام شود. همان­طور که پاتریک فیلیپس اشاره می­ کند، آثار با این که در ژانرها دسته­بندی می­شوند، امّا همیشه، حتّی نیم قدمی هم که شده، از اصول ژانری خود فراتر می­روند. بنابراین شناخت ژانر یک فیلم، به معنی تأیید نشانه­ های آن فیلم که مطابق اصول ژانرش باشد، نیست و یا رد دیگر عناصری که به نظر می­رسد با اصول ژانری اثر هماهنگ نیست. بلکه منتقد با تکیه­ی بر ژانر فیلم در حقیقت، اشاره به پیش زمینه ­های ذهنی ما می­ کند و سپس در قدم بعدی به کشف ساختارشکنی های ژانری فیلم می ­پردازد و این که آیا این بداعت­ها، هنرمندانه و خلاقانه بوده است یا نه!
“همان­طور که ما زبان را به ارث می­بریم، همان­طور هم ژانر را به ارث می بریم. با تمامی افزوده­های آن در طول تاریخ. در عین­حال می­توان گفت، درست همان­طور که ما در زبانی سکنی می­گزینیم که ساختار دهنده نحوه­ پردازش دنیای­مان توسّط ماست؛ همان­طور هم در ژانر سکنی می­گزینیم. چه فیلمساز، چه بیننده، هر چه فهم­شان از این ارث بیشتر باشد، هر چه درکشان از این سکونت “در زبان یا ژانر” بیشتر باشد، خلاقیّت بیشتری از­ سوی فیلمساز و بیننده در ­ساختن معنا به ظهور خواهد ­رسید. فیلمسازانی چون “اسکورسیزی"، “دیوید لینچ” و “تارانتینو” اشباع شده از سنّت­های ژانری­اند. امّا دانش خود را به شیوه­ هایی خلاق و هیجان انگیز به کار می­گیرند. نقد ژانر­ها توانایی این را دارد که به همین سان جسور باشد و آماده نشان دادن این که “ساختن و نقد ژانرها خود یک فرایند فرهنگی مهمّ است". (همان،ص۱۲۸)
امّا به ­تدریج و به ویژه با مستحکم­تر شدن پایه­ های نظام استودیویی اصطلاحات ژانری نیز طبقه ­بندی و قانون­مندتر شدند‎.‎‏ بنا­براین ژانر بیشتر از این که یک واژه­ی برای تحلیل فیلم باشد؛ به اقتصاد سینما مربوط می­ شود.‏
‏ژانر در سینمای هالیوود خود را در روایت به رخ می­کشد. ولی نوشته­ های نظریه پردازانی چون “ولادیمیر پراپ” و “تزوتان تودوروف” تأکید دارند که روایت­ها می­توانند در سراسر طیفی از ژانرهای مختلف به طور چشم­گیری همانند باشند. ژانرهایی که از نظر دال­های بصری؛ کلامی و موسیقایی تفاوت­های آشکاری با هم دارند، در واقع بر اساس ساختارهای روایی کلّی یکسان شده ­اند. (همان،ص۱۲۲)‏
می­توان نتیجه گرفت که برای تشخیص ژانر فیلمی توجّه به روایت آن اوّلین قدم مطمئن می ­تواند باشد. هر چند در روایت هم ممکن است فیلمساز دست به بداعت و خروج از قواعد ژانری بزند، امّا چون عنصر روایت در سینما، شاید قابل انعطاف­ترین عنصر باشد، این قاعده ­شکنی­های ژانری چندان به چشم نخواهد آمد و در صورت بروز امکان این که برای اثر حُسنی به حساب آید بیشتر است. ‏
مهمّ است که بتوان میان کارکردهای متفاوت مفهوم ژانربرای دست اندرکاران مختلف سینما تمایز قائل شد. در این میانه نقش اصلی این مفهوم را باید تشخیص داد.
۴- ۱۱ کاربرد ژانر در بحث تولید فیلم
به طور ضمنی شیوه­ای برای ایجاد ارتباط و تعریف آن در بین تولید­کنندگان ایجاد می­ کند. سرمایه گذار می ­تواند برای توزیع فیلم برنامه­ ریزی را از همین مرحله آغاز کند. همچنین او برای برآورد هزینه­ها هم می ­تواند پیش ­بینی­های درستی انجام دهد. دیگر عوامل تولید نیز، نسبت به توانایی آنها در ژانر مخصوصی انتخاب می­شوند. مثلاً برای یک فیلم موزیکال از کارگردانی که بتواند طراحی­های رقص را به بهترین نحو به تصویر بکشد استفاده می­ شود. برای فیلم­های ملودرام نیز، کارگردانی که قبلاً امتحان خود را برای کارگردانی صحنه­های عاطفی پس داده­اند انتخاب می­شوند.
کاربرد ژانر در بحث توزیع فیلم
مفهوم ژانری روسی بنیادین و ابتدایی برای تفکیک محصول (فیلم) عرضه می­ کند. به ­این ترتیب نوعی شیوه­ ارتباطی را میان تهیّه کننده و پخش­کننده، یا میان توزیع کننده و نمایش دهنده شکل می­دهد. در این بخش نیز، توزیع­کننده برای تشخیص زمان و مکان مناسب پخش فیلم، بیشتر به ژانر آن توجّه می­ کند. تماشاگر نیز که به صورت حرفه ای فیلم را می بیند، ابتدا با انتخاب ژانر فیلم که همیشه در اطّلاعات فیلم از طریق تبلیغات یا جراید به اطّلاع عموم می­رسد فیلمی را که قرار است ببیند، انتخاب می­ کند.
۴-۱۱-۱ تحولات ژانرها
امّا ژانرها همیشه در­ حال تحول هستند. ژانرها سیر تحوّلات گوناگونی را­ طی می­ کنند. آنها هم ابتدا به صورت کلاسیک شروع می­شوند. سپس به فیلم­هایی می­رسند که اصول کلاسیک را نقض می­ کنند و بعد فیلم­هایی در آن ژانر ساخته می­ شود که چندان به رعایت اصول ژانر خودشان پایبند نیستند. بعدها حتّی این فیلم­ها به نقض قواعد ژانر خود هم می­پردازند. ( مثلا: ژانر وسترن)‏
منتقدان هرمنوتیک معتقدند:” نیت نویسنده­ی معنای اساسی هر اثری را تعیین می­ کند. برای آن که معنا قابل انتقال به مخاطب باشد، باید به یک “سنخ” تعلق داشته باشد. هر “سنخ” معنایی است که می ­تواند از رهگذر بیش از یک گفته باز شود. در ­هر ­اثر هنری، “سنخی” که کلّ معنای گفته را­ در خود بگنجاند، ژانر متن است. معنا یا “سنخ” کلامی هرگز تغییر نمی­کند. امّا مفهوم یک متن (آن چه امروز برای ما معنی می­دهد) می ­تواند تغییر کند و تغییر هم می­ کند. متن نه یک امر واقع، بلکه یک رخداد است و تنها از رهگذر پاسخ­های متوالی خوانندگان می ­تواند تحقق پیدا کند. هنگامی که یک اثر نمودار می­ شود، مخاطبان مجموعه ­ای از انتظارات را نسبت به آن می­پرورند. انتظاراتی که ممکن است در جریان برخورد با اثر به چالش کشیده شوند و تغییر کنند. مفروضات ژانر نقشی اساسی در پی­ریزی این “افق انتظارات” ایفا می­ کنند. مفهوم ژانر از رهگذر دریافت زنجیره­ای از متون مرتبطی ساخته می­ شود که هر یک از آنها انتظارات ادبی و ژانری خوانندگان را تغییر می­دهد، تصحیح یا تعدیل­شان می­ کند، یا صرفاً باز تولیدشان می­ کند. گاه یک اثر افق انتظارات ادبی را چنان کامل از ­میان می­برد فقط ­به تدریج می ­تواند مخاطبانی برای­ خود دست­ و ­پا کند. (ریما مکاریک، ۱۳۸۴،ص۳۷۸)
“کولی و کوهان نشان داده اند که مقوله­ های ژانر مورد آزمون­های فراوانی قرار گرفته­اند و این آزمون­ها موجب پیدایش فرم­های آمیخته­ فراوانی شده اند. آگاهی آنان از این انعطاف، آنان را به فهمی تاریخ محور از ژانر و تاریخ ژانر سوق داد. کولی بر این باور است که هر نظام ژانری “مجموعه ­ای از تفسیرها، چهار چوب­ها، یا ثابت­ها درباره جهان” به نویسنده می­دهد. به تناسب تغییراتی که در شیوه ­های دریافت و فهم جهان پیرامون در هر جامعه روی می­دهد، در ژانرهایی که هنرمندان به کار می­گیرند نیز تغییراتی روی می­دهد. “انواع هنری” با “انواع دانش و تجربه” ارتباط دارند.” (همان،ص۳۷۱)
باربارا لوالسکی خاطر نشان می­ کند:” فهم این نکته که رمزگان­های ژانر در طی زمان تغییر می­ کنند، ناقدان مدرن ژانر را­ با مسائل گوناگون مربوط به تاریخ، سیاسّت، جنسیّت، انتظارات خوانندگان و نیز با مسائل پیچیده­ تاریخ هنر در باب ژانر مرکب و دگرگونی­هایی که ژانرها به خود می­بینند، درگیر کرده­است.” (همان،ص۳۷۸)
۴-۱۱-۲ پیدایش‏ژانرها
زمانی که خواست بیینده، خواستِ فیلمساز و خواستِ جامعه( فشارهای صنعت فیلم سازی و دولت بر فیلمساز و تماشاگر) با هم تلاقی می­ کنند. به ­این ترتیب فیلم­های متعلق به یک ژانر یا موج، اسناد بسیار مهمّی هستند برای بررسی کنش متقابل همه این عوامل.
امّا از طرفی، رعایت قواعد یک ژانر به­این معنی نیست که همیشه پاسخ مشابهی از سوی مخاطب دریافت نماییم. همیشه به اشتباه حدس می­زنیم که رگ ­خواب تماشاگر را به دست آورده­ایم امّا ناگهان پاسخی دور از انتظار دریافت می­نماییم. در کل می­توان اصولی کلی برای دریافت پاسخ­های حدس زده شده، طراحی کرد.
“تکرار و قبول یک ژانر، به این بستگی دارد که تماشاگران قراردادهای آن ژانر را طبیعی بدانند. این قراردادها را تماشاگران باید همچون چیزهایی متعلق به تاریخ فرهنگی خودشان بپذیرند. وقتی تمیز نهادن بین خیال پردازی­های خودپسندانه و واقعیّت تاریخی غیر ممکن می­ شود. (فیلیپس،۱۳۷۷، ص۷۲) پس می­توان نتیجه گرفت که قواعد ژانری جزئی­تر را نمی­ توان برای تمام جهان نسخه پیچی کرد. زیرا مقبولیّت آنها به افق­های فرهنگی هر ملّتی بستگی دارد. برای ملّتی که در آرامش و رفاه زندگی می­ کند، رعایت­کردن اصولی که به هر چه طبیعی­تر­کردن روایت منجر شود، چندان جذّابیّتی نخواهد داشت. بر عکس برای چنین افق فرهنگی ملایمی، فیلم­هایی در ژانر وحشت یا علمی، تخیلی، بسیار جذّاب خواهد بود. ‏
‏"مخاطب یک محصول سینمایی را بر اساس انتظاراتی می­خرد که از­ آن محصول دارد. یعنی تضمیین­هایی که در ­هویّت ادراک شده فیلم وعده داده شده ­اند. هالیوود گاهی این عمومیّت را خلق می­ کند گاهی آن را پس از ظهورش در فرهنگ عامه به کار می­گیرد. این هویّت­ها در مجموعه­ عمل اجتماعی محیط بر سینمای هالیوود؛ از جمله تبلیغات، برخورد رسانه ­ها و صحبت­های عادی مردم به حرکت در می­آیند و آزادانه وارد جریانی چون عقل سلیم مشترک بین سرمایه ­گذاران و مدیران تبلیغات صنعت سینما، منتقدان، روزنامه­نگاران و تماشاگران می­ شود. اختلاف نظرهای پیش آمده بر­ سر تعیین هویّت، به بحث­های انتقادی دامن می­زند و باعث به وجود­آمدن زیر ژانرها هم می­ شود. (فیلیپس،۱۳۷۷،ص۱۲۰)‏
هر ­چند به نظر می ­آید که ژانرها قابل تطبیق با فرهنگ­های مختلف هستند. خصوصاً که جامعه­ جهانی در حال حرکت به سمت محو­کردن خرده فرهنگ­ها است. ژانرهایی وجود دارند که متعلّق به فرهنگ خاصّی هستند. مثلاً سینمای گنگستری آمریکا زاییده­ی همان شرایط ویژه دهه ۳۰ آمریکا است. در­ واقع سینمای گنگستری از ­دل بحران­های اقتصادی آن­ دوره، افسردگی عمومی و تصویب ­شدن قانون منع­ مصرف مشروبات الکلی که باعث تشکیل­شدن سندیکاهای جنایتکارانه شد بیرون آمد. نمونه­هایی از فیلم­های گنگستری در سینمای کشورهای دیگر هم­ وجود دارد که با ­فرهنگ آن­ کشورها منطبق شده است. به عنوان مثال: سینمای گنگستری در ایتالیا بر اساس فرهنگ مافیا استوار است. سینمای گنگستری در ژاپن حول و حوش یاکوزا می­چرخد و سینمای گنگستری فرانسه ما­ را یاد دسته سیسیلی­ها (هانری ورنوی) می­ اندازد. ولی با این وجود ژانر گنگستری همواره یادآور سینمای آمریکا و (دهه پرشور ) رائول والش است. ژانر وسترن هم متعلق به سینما و فرهنگ آمریکا است، ولی باز می­بینیم که ­با توجّه به شرایط ویژه­ای که بخشی از ­آن مربوط به مهاجرت تعداد زیادی از روزنامه نویس­های هالیوودی به ایتالیا می­ شود، این ژانر لحن و ساختار دیگری به خود می­گیرد و وسترن اسپاگتی به وجود می ­آید. (فرزاد موتمن؛ روزنامه­ی شرق؛ شماره­ ۸۷۲)‏
‏… گاهی ژانرها با تیپ­های ساخته شده توسط خود سینما باز شناخته شده ­اند. به­ طوری که حضور همین تیپ­ها وگاهی بازیگران، در فیلمی گرایشات ژانری فیلم را مشخّص می­ کند. در شرایطی که هالیوود توسعه می_­یافت؛ تیپ­های اصیل به شخصیّت­های منفرد منشعب شدند.­ شخصیّت­هایی که مانند شخصیّت­های دیگری که در تئاترهای عظیم دنیای انسانی ظاهر می­شدند، در نمایش حالات و خیالبافی­ها به یک اندازه متنوع، ظریف و گسترده بودند. آنان­ را با نام­هایی چون، پولسینلا، کریسپین، هارلیکوین، پنتلون، دکتر، کاپیتان، کالامباین نمی­شناسیم. آنان را دشمن جامعه، کشیش، جیمز­کاگنی، پت ابراین، جاسوس توطئه­گر، پیشاهنگ­ ارتش، راندلف اسکات، گری کوپر، کلارک گیبل، پل مونی، خبرنگار، گروهبان، کلانتر، دادستان محلی، شارلاتان، وکیل دغل باز، زن متفاوت، زن فریب­ خورده، روسپی یا زن کاباره دار می­شناسیم. هالیوود تئاتری بود که اینها در آن ظهور کردند. زیرا دنیای هالیوود دنیایی را تشکیل می­داد با چهره­ های تکراری که برایمان آشناتر از چهره­ های همسایه هایمان بودند.” (فیلیپس، ۱۳۷۷،ص۱۱۴)‏
۴-۱۱-۳ کارکرد ژانرها در تحلیل فیلم
پاتریک فیلیپس، معتقد است :” تلقی یک ژانر به مثابه­ی یک ساختار به ما امکان می­دهد که بفهمیم چگونه این ژانر در آن معنای کلّی که ما می­توانیم از فیلم استنباط کنیم ایفای نقش می­ کنند. یک ساختار ترکیبی از عناصر است. این ترکیب چه آشکار و چه پنهان را “قوانینی” اداره می­ کنند که می­توان بعد از مطالعه­ فیلم، آن قوانین را شناسایی کرد. عناصری که برای جا گرفتن در یک ساختار خاص وجود دارند، محدود به حدودی­اند که ژانرها تعیین می­ کنند. به عنوان مثال: فیلمی مثل دلیجان در سال (۱۹۳۹) دارای یک رشته الگوهای ویژه (صحنه ­ها، شخصیّت­ها، لباس­ها، و…) است که طبق یک قاعده، یک قانونٍ ترکیب عمل می­ کنند. جان وین نیز دارای رشته الگوهای ویژه­ی رفتاری (ادا و اطوار، صدا، نوع گویش و…) است که به صورتی با هم ترکیب شده ­اند تا پرسونای سینمایی منحصر به فرد وین را بسازند. جان فورد نیز به همان ترتیب رشته الگوهای ویژه ای (مضمون، شخصیّت­پردازی، سبک کارگردانی) را به فیلم هایش وارد می­ کند که واجد یک “قانون” ترکیب است که به ما امکان می­دهد هم فردانیّت فیلم فرد را به جا آوریم و هم نحوه­ ایفای نقش این فردانیّت را­ در آن تأثیر کلّی که فیلم بر ما دارد بررسی­کنیم. “(فیلیپس،۱۳۷۷،ص۱۲۰)
امّا بیشتر از آن “یک رویکرد انتقادی از خلال ژانر، امکان می­دهد که بحث­ها به هر شکلی پا بگیرند و در روند خود آگاهی­ما از پیچیدگی­ها و ابهام­های فیلم را اعتلا بخشند.” (همان،ص۱۲۰)
“به نظر ساختارگرایان، ژانرها نظام­هایی برای طبقه ­بندی نیستند. بلکه رمزگان­هایی برای ارتباط هستند. فرایندی که به واسطه­ آن، آثار نا آشنا طبیعی می شوند یا با وجوه آشنای نظم تطبیق پیدا می­ کنند. “حقیقت نما­سازی” یا “طبیعی­سازی” به همین می­گویند. این ­امر در سطوح گوناگونی صورت می­گیرد. ساده­ترین آنها شبیه­سازی یک متن به یک مفهوم مبتنی بر قرارداد یا مبتنی بر فهم همگانی از واقعیّت است."( ریما مکاریک ۱۳۸۴،ص۳۷۱)
امّا ژانر­ها همیشه این قدر راه­ گشا نیستند. مسلماً محدود بودن در ژانرها نه تنها برای مخاطبان بلکه برای خالقان آثار نیز به معنی محدود بودن در ارائه­ شگردهای تازه­ی بیان تصویری می ­تواند باشد. ژاک دریدا در مورد جنون نظر جالبی دارد. او معتقد است که: ژانر، کلام ژانر، تصویر، صدا یا قانون ژانر، همیشه باید و نباید می کند.”
از نظر دریدا قانون ژانر، قانونی­است براساس مشارکت بدون عضویّت و قانونی است آلوده. در حقیقت ژانرها احتمال دارد بعد از مّدتها به قوانین خود ساخته­ای تبدیل شوند که تخطّی از آنها طرد را به دنبال داشته باشد.
” از منظر ایدئولوژیکی می­توان گفت که محبوس کردن بیننده در درون دنیای بسته­ی ژانر امکان درگیری انتقاد­آمیز با موضوعات ایدئولوژیکی را که ممکن است هسته­ی اصلی فیلم را تشکیل داده باشند منتفی می­سازد. مثلاً جالب خواهد ­بود اگر طیف فیلم­های هالیوودی مربوط به جنگ ویتنام را در ارتباط با حدود جذّب موضوعات ایدئولوژیک در درون قراردادهای ژانر جنگی ببینیم. اگر مطالعه­ ژانر واجد ارزشی است، این ارزش در میدان دادن به یک برخورد بی­رحمانه به تمامیّت هالیوود نهفته است. مطالعه­ ژانر به راحتی می ­تواند به نوعی عمل دست و پاگیر تبدیل شود و فقط وقتی قرین موفقیّت خواهد بود که فیلم را در درون­ساختاری که­ از طرف محقّق به آن تحمیل می­ شود زندانی­کنیم. چیزی که نیاز­ داریم نه یک رویکرد خشک بلکه رویکردی قابل انعطاف به رده­بندی ژانری است. چیزی که به سنجش­های خلاق و بارور در حیطه­ی مرزهای ژانری رسمی میدان دهد. در واقع یک رویکرد بی­رحمانه به ژانر امروزه بهترین نمونه­های خود را از درون هالیوود و از بین فیلمسازان و فیلمنامه نویسان پیدا­کرده است.” (فیلیپس، ۱۳۷۷، ص۱۲۵)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اوپلاتکا^[۲۸] در سال ۲۰۰۹ تحقیقی تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی در آموزش و نتایج آن برای معلمان، دانش ­آموزان و مدرسه در مدارس هند انجام داد. نمونه آماری تحقیق شامل ۵۰۰ معلم ابتدایی و راهنمایی در محدوده سنی ۲۸ تا ۶۴ سال با سابقه کار بین ۸ تا ۲۸ سال بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مصاحبه باز بود. نتایج نشان داد که عملکرد فعالیت­های فرانقشی(رفتار شهروندی) بدون اجبار و بدون پاداش در آموزش توسط معلمانی که این کارها را انجام می­ دهند، بر خودشان(به­عنوان مثال حس خودشکوفایی،سطح بالاتر رضایت شغلی)، دانش­آموزانشان(مثل موفقیت­های بیشتر دانش ­آموزان) و تمام مدرسه(مثل نظم و تصویر اصلاح شده مدرسه) تأثیری داشته. همچنین یافته­ ها نشان داد که معلمان مجموعه گسترده­ای از رفتار شهروندی سازمانی شامل آموزش مبتکرانه، ارزیابی جامع از موفقیت­ها، آموزش متناسب با دانش آموز، تدریس در طول تعطیلات بدون دستمزد اضافی، کمک به دانش آموزان در زمان غیر حضور در مدرسه، ایجاد وابستگی شخصی به دانش­اموزان و کمک به معلمان را از خود به نمایش می­گذارند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به نتایج بدست آمده از سوابق تحقیقات مشابه می­توان عنوان نمود که تمامی ابعاد عدالت سازمانی( رویه­ای، تعاملی و توزیعی) با رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبت و معناداری دارند و در اکثر تحقیقات بدست آمده شدت ارتباط بین عدالت تعاملی با رفتار شهروندی سازمانی نسبت به دو مولفه دیگر عدالت سازمانی بیشتر است. بطور کلی می­توان نتیجه گرفت که ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﺜﺒﺖﺗﺮی از ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ در ذﻫﻦ ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ، رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.  
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
۳-۱) مقدمه
برخی را عقیده بر آن است که علم همان روش است. در هر حال می­توان به خوبی پذیرفت که هیچ علمی فاقد روش نیست و دستاوردهای هر تحقیق علمی به همان نسبت حائز ارزش­اند که با روش­های درست اخذ شده باشد. دکارت در اثرش “گفتار در روش” ، روش را راهی می­داند که برای دستیابی به حقیقت در علوم باید پیمود. در عرف، روش را مجموعه شیوه ­ها و تدابیری دانسته ­اند که برای شناخت و برکناری لغزش به­کار می­رود. دستیابی به هدف­های علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که با روش­شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می­یابد، نه موضوع تحقیق. پژوهشگر باید توجه داشته باشد که اعتبار دستاوردهای تحقیق به شدت تحت تأثیر روشی است که برای تحقیق خود برگزیده است(خاکی؛۱۵۵:۱۳۸۸).از اصطلاح روش تحقیق معانی خاص و متمایزی در متون علمی استنباط می­ شود. بهترین تعریفی که با آن­چه مد نظر ما است مطابقت می­ کند چنین است"روش تحقیق مجموعه ­ای از قواعد، ابزار و راه­های معتبر(قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دستیابی به مشکلات است". به صورت کامل­تر روش تحقیق علمی نیز به این صورت تعریف می­ شود: کلیه وسایل و مراجع جمع­آوری سیستماتیک اطلاعات و تجزیه و تحلیل منطقی آن­ها برای دستیابی به یک هدف معین که این هدف کشف واقیعت است(خاکی؛۲۰۱:۱۳۸۸). به کارگیری فنون پایه­ای آمار در بررسی صحت و سقم فرضیات، یکی دیگر از جنبه­ های کاربرد این علم در گستره مدیریت است. محقق مدیریتی، امروزه بسیاری از فرضیات خود را با فنون آماری محک می­زند و صحت روابط متغیرهای آن را با رویکرد آماری بررسی می­ کند. اعتبار و پایایی همه تحقیق­های پرسش­نامه­ای و مصاحبه­ای با بهره گرفتن از فنون آماری سنجیده می­ شود. ضرورت تصمیم ­گیری منطقی و اساسی در دنیای متلاطم امروز، اهمیت آمار و فنون را بیش از پیش آشکار کرده و استفاده از آن را اجتناب ناپذیر می­نماید(آذر و مومنی؛۱۳۸۳: ۳-۵). در این فصل از پایان نامه قسمت اساسی فرایند تحقیق یعنی روش­های مورد استفاده در تحقیق جهت بررسی جامعه آماری و تعیین روش­های نمونه گیری و حجم نمونه، هم­چنین روش­ها و ابزار مورد استفاده جهت گرد­آوری اطلاعات و روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات گرد­آوری شده پرداخته خواهد شد. هم­چنین روایی و پایانی ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه) نیز موضوع دیگری است که در این فصل به آن پرداخته خواهد شد.
۳-۲) روش تحقیق
روش تحقیق از روش توصیفی است و هدف آن کاربردی است. تحقیق توصیفی تحقیقی است که به توصیف متغیرها می ­پردازد و در تحقیق همبستگی هدف اصلی آن است که مشخص شود آیا رابطه­ای بین متغیرهای کمی وجود دارد­. اگر این رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است. تحقیقات کاریردی تحقیقاتی هستند که نظریه ­ها، قانون­مندی­ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می­شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار می­گیرند.
۳-۲-۱)جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ­ای از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (مقیمی؛۲۹۴:۱۳۸۴). گروه نمونه مجموعه کوچکی از جامعه آماری است مشتمل بر برخی از اعضا که از جامعه آماری انتخاب شده اند. به عبارت دیگر، تعدادی از اعضای جامعه آماری (اما نه همه) که گروه نمونه را تشکیل می­ دهند(مقیمی؛۲۹۵:۱۳۸۴). از آنجایی که پژوهش پیرامون تمامی اعضای یک جامعه زمان­بر بوده و از نظر هزینه مقرون به صرفه نیست، پژوهش­گر ناچار است اقدام به نمونه گیری نماید (مقیمی؛ ۲۹۴:۱۳۸۴). دلایل استفاده از نمونه به جای جمع­آوری داده ­ها از کل جامعه آماری این است که، عملاً غیر ممکن است که اطلاعات را از هر عضو جمع­آوری کنیم یا او را مورد آزمایش قرار دهیم. حتی اگر امکان­ پذیر هم باشد، به لحاظ زمان، هزینه و سایر مسایل منابع انسانی مقدور نیست. مطالعه یک گروه نمونه بجای کل جامعه آماری، گاهی ممکن است منجر به نتایج معتبرتری شود، بیش­تر به خاطر این که خستگی کم­تری وجود خواهد داشت و از این رو خطاهای کمتری در جمع آوری اطلاعات پدید می ­آورد مخصوصاً موقعی که اعضای جامعه آماری بسیار وسیع باشد(سکاران؛۲۹۷:۱۳۸۹). در تحقیق حاضر جامعه آماری مورد بررسی، کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان گیلان با تعداد ۵۶۶ نفر است(حوزه شرق ۱۴۱ نفر، حوزه غرب ۱۲۵ نفر و حوزه مرکزی ۳۰۰ نفر). با در نظر گرفتن تعداد کل جامعه آماری و با توجه جدول مورگان تعداد حجم نمونه ۲۳۴ نفر است که تعداد ۲۶۰ پرسشنامه با بهره گرفتن از روش نمونه­برداری غیراحتمالی در دسترس توزیع شد (حوزه شرق ۶۳، حوزه غرب ۵۷ و حوزه مرکزی ۱۴۰ پرسشنامه توزیع شد). در نهایت تعداد ۲۳۶ پرسشنامه از کارکنان جمع آوری شد و اطلاعات مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت.
۳-۳)روش­ و ابزار جمع­آوری داده ­ها
روش جمع­آوری اطلاعات میدانی است و از ابزار پرسش­نامه به شرح زیر استفاده شد
جهت سنجش رفتار شهروندی سازمانی از پرسشنامه مارکوزی و زین(۲۰۱۱) که شامل ۲۷ سوال (۴ سوال مربوط به آداب اجتماعی،۴ سوال مربوط به نوع­دوستی، ۵ سوال مربوط به وجدان کاری، ۴ سوال مربوط به هماهنگی متقابل شخصی، ۳ سوال مربوط به محافظت از منابع سازمان، ۳ سوال مربوط به مولفه جوانمردی و ۴ سوال مربوط به نزاکت) و از روش پنج درجه­ای لیکرت(از ۱= کاملاً موافقم تا ۵=کاملاً مخالفم) استفاده شده است.
جهت سنجش عدالت سازمانی از پرسشنامه نیهوف و مورمن(۱۹۹۳) که شامل ۲۰ سوال(۹ سوال عدالت تعاملی، ۶ سوال عدالت رویه­ای و ۵ سوال عدالت توزیعی) و از روش پنج درجه­ای لیکرت(از ۱= کاملاً موافقم تا ۵=کاملاً مخالفم) استفاده شده است.
جهت سنجش فرهنگ سازمانی از پرسشنامه اوریلی و مقیمی که شامل ۱۴ سوال(۷ سوال جمع­گرایی، ۷ سوال احترام) و از روش پنج درجه­ای لیکرت(از ۱= کاملاً موافقم تا ۵=کاملاً مخالفم) استفاده شده است.
۳-۴)روایی و پایایی ابزار اندازه ­گیری
هر آزمونی باید دارای پایایی و روایی باشد تا قابل اعتماد بوده، راهنمای خوبی در تصمیم ­گیری­های مسئولان سازمان باشد. یکی از شرایط مهم برای این­که آزمون، وسیله­ای مطمئن برای پیش ­بینی باشد این است که قابل اعتماد و اطمینان و دارای ثبات باشد(سعادت؛۱۴۶:۱۳۸۶).
۳-۴-۱)روایی
منظور از روایی آن است که آیا ابزار اندازه ­گیری می ­تواند خصیصه و ویژگی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازه ­گیری کند یا خیر؟ موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه ­گیری­های نا­مناسب و نا­کافی می ­تواند هر پژوهش علمی را بی­ارزش و ناروا سازد (خاکی؛ ۲۴۴:۱۳۸۸).
آزمون­های روایی را می­توان در سه گروه گسترده دسته­بندی نمود: روایی محتوا، روایی وابسته به معیار و روایی سازه(سکاران؛۲۲۳:۱۳۸۹). در این تحقیق از روش روایی محتوا استفاده شده است. روایی محتوا اطمینان می­دهد که ابزار مورد نظر به تعداد کافی پرسش­های مناسب برای اندازه ­گیری مفهوم مورد سنجش را در بر­دارد. یعنی، روایی محتوا نشان می­دهد که ابعاد و عناصر یک مفهوم تا چه حد تحت پوشش دقیق قرار گرفته است (سکاران؛۲۲۳:۱۳۸۹). در این تحقیق سوالات پرسش­نامه متناسب با مبانی نظری و بر مبنای تحقیقات مشابه دیگر و با توجه به جزییات هر کدام از متغیر­ها تعریف شده و با متخصصان امر، اساتید مدیریت، در رابطه با سوالات پرسشنامه تبادل نظر و بررسی صورت گرفته است و پرسش­نامه اصلی بعد از مرحله تدوین، توزیع شده است. لذا روایی سوالات از نظر محتوای آن­ها تأیید شده است.
۳-۴-۲) پایایی
آن­چه در این تحقیق جهت محاسبه ضریب پایایی استفاده شده است. استفاده از ضریب آلفای کرانباخ می­باشد. چرا که تقریباً در همه موارد، آلفای کرانباخ را می­توان شاخص کاملاً مناسب برای اعتبار و هماهنگی درونی به کار برد (سکاران؛۲۲۹:۱۳۸۹).
از همین رو با بهره گرفتن از نرم افزار spss به محاسبه این مقدار پرداخته شده است. فرمول استفاده شده به شکل زیر می باشد:
n
Si²
-۱ α =
n-1))
St²
که در آن:
n تعداد سوالات آزمون واریانس سوال iام واریانس کل آزمون
بعد از تایید نهایی، پرسش­نامه در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان پخش شد. سپس نتایج آن با بهره گرفتن از نرم افزار spss تجزیه­ و ­تحلیل شد. که نتایج، بصورت زیر می­باشد.

کرمی ( ۱۳۸۷ ) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به مقایسه بین اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی دانشگاه های رازی و آزاد اسلامی کرمانشاه پرداخت و اعلام نمود که بین اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی ، دانشجویان دو دانشگاه تفاوت معنی داری وجود ندارد . بین دیدگاه دختران و پسران دو دانشگاه ، تفاوت معنی داری وجود دارد . همچنین بین اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی پسران دانشگاه آزاد اسلامی با دانشگاه رازی تفاوت معنی داری وجود دارد .
زراعتی ایده لو ( ۱۳۸۸ ) در پژوهش خود با عنوان “بررسی تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان از دیدگاه مدیران ، دبیران و دانش آموزان دبیرستان های شهرستان های استان تهران” به این نتایج دست یافت که از دیدگاه مدیران ، دبیران و دانش آموزان دبیرستان های استان تهران فعالیت های فوق برنامه ورزشی ، مذهبی ، هنری ، اردو و بازدید ، علمی و پژوهشی ، مشاوره و تشکل های دانش آموزی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر معنی داری دارد . بین شرکت در فعالیت های فوق برنامه و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد . بین جنسیت و شرکت در فعالیت های فوق برنامه رابطه معنی داری وجود ندارد . بین سطح تحصیلات والدین و شرکت دانش آموزان در فعالیت های فوق برنامه رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد . از دیدگاه مدیران ، دبیران و دانش آموزان فعالیت های فوق برنامه علمی – پژوهشی بیشترین تاثیر را بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد .
فانی و همکاران ( ۱۳۸۹ ) در تحقیق خود “بررسی میزان اثربخشی فعالیت های فوق برنامه در تربیت شهروندی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر بوشهر در سال تحصیلی ۸۹ – ۸۸ ” اعلام نمودند که بین میزان قانون مداری ، روحیه مشارکت جویی ، مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس افراد شرکت کننده در فعالیته های فوق برنامه ، تفاوت معنی داری وجود دارد .
سلطانی شال و همکاران ( ۱۳۹۰ ) در پژوهشی با “عنوان اثربخشی ورزش بر سلامت عمومی ، کیفیت خواب و کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد” به این نتایج دست یافتند : بین گروه های چهاگانه آزمایش و شاهد قبل از مداخله تفاوت معنی داری در سلامت عمومی ، کیفیت خواب و کیفیت زندگی مشاهده نشد . اما بعد از سه ماه مداخله ، تفاوت بین گروه های آزمایش و شاهد در هر سه متغیر از نظر آماری معنی دار بود ( ۰۵/۰ > P ) . و به دانشجویان توصیه گردیده که رفتاری مبتنی بر ارتقادهنده سلامت داشته باشند و مسئولین فضاهای ورزشی و امکانات رفاهی دانشجویی را افزایش دهند .
تاجیک قنبری ( ۱۳۹۰ ) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی دانشجویان دانشگاه های کیش پرداخته و دریافت که بین دیدگاه دانشجویان پسر دانشگاه های کیش از فعالیت های فوق برنامه ورزشی تفاوت معنی داری وجود ندارد ، و بین دیدگاه دانشجویان دختر و پسر راجع به اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی تفاوت معنی داری وجود دارد و دانشجویان دختر فعالیت های فوق برنامه را بسیار اثربخش توصیف نمودند .
۲ –۶-۲ ) تحقیقات انجام شده در خارج کشور
متس و باتیستا^[۵۹] ( ۱۹۸۵ ) تحقیقی تحت عنوان انگیزه های زنان و مردان دانشگاهی برای مشارکت در فعالیت های بدنی را انجام دادند . نتایج تحقیق نشان داد که رقابت ، سلامت ، آمادگی و تجربه اجتماعی به عنوان مهم ترین عوامل برای مشارکت بوده اند . سلامتی و آمادگی هم در ورزشکاران و هم در غیر ورزشکاران مهم تر از دو عامل دیگر شناخته شده اند . مردان رقابت را مهم تر و تجربه اجتماعی را بی اهمیت تر از زنان بر شمردند .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ماوسون ( ۱۹۹۳ ) در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که کمیت و کیفیت امکانات یکی از عوامل اثرگذاری بر رضایت مشتریان می داند .
ابک و همکاران^[۶۰] ( ۱۹۹۵ ) تحقیقی تحت عنوان دلایل شرکت بزرگسالان در فعالیت های بدنی انجام دادند . در این تحقیق رویکردی متقابل به کار گرفته شده است تا عوامل فردی و محیطی را بطور همزمان بررسی نماید و دلیل شرکت بزرگسالان را در فعالیت های جسمانی بسنجد . در این تحقیق به اهمیت دلایل متنوع شرکت نمونه های تحقیق در رشته های رزمی ، شنا ، تنیس ، والیبال ، تمرینات وزنه و یوگا درجه بندی شده است . نتایج تحقیق نشان داد که نمونه های تحقیق به دلیل وابستگی داخلی ، رضایت فردی و خودباوری در فعالیت های بدنی مشارکت کرده اند . تحلیل واریانس آنووا نیز با بهره گرفتن از عامل درجه بندی متغیرهای وابسته ، اهمیت جنسیت را با تقابل فعالیت آشکار ساخته و اهمیت وابستگی داخلی به عنوان دلیلی برای مشارکت در فعالیت های بدنی ، بطور متنوعی برای مردان و زنان در ۶ گونه فعالیت کاملا” متفاوت بوده است .
چلادورای ( ۱۹۹۵ ) در پژوهشی در مورد ارتباط بین رضایتمندی دانشجویان از دانشگاه ، رضایت از اوقات فراغت و رضایت از زندگی ، با حجم نمونه ۴۰۰ نفر را مورد مطالعه قرار داد . نتایج تحقیق نشان داد که ارتباط ضعیف اما معنی داری بین سن ، برنامه و رضایت از زندگی مشاهده گردید . همچنین ارتباط ضعیف اما معنی داری بین متغیرهای زمان فراغت ، زمان مطالعه ، زمان ثبت نام و رضایت از اوقات فراغت مشاهده گردید .
احسانی و همکاران ( ۱۹۹۶ ) تحقیقی در رابطه با شناسایی عوامل بازدارنده گرایش به ورزش بر روی دو گروه دانشجویان ایرانی و انگلیسی انجام دادند . نتایج این تحقیق نشان داد که عواملی مانند : امکانات ، وسایل نقلیه و پول از جمله مهم ترین عوامل بازدارنده بودند . مهم ترین عوامل بازدارنده دانشجویان ایرانی : مسائل اجتماعی ، آگاهی ، آمادگی جسمانی ، سلامت و علاقه بودند . از جمله عوامل مهم بازدارنده دانشجویان انگلیسی : وقت ، علاقه ، پول و ایاب و ذهاب بوده است .
گونگیا زابو فلودسی^[۶۱] از دانشگاه مجارستان سال ( ۱۹۹۷ ) درباره الگوهای جدید مدیریت ورزش دانشگاهی مجارستان بیان می دارد که تربیت بدنی و ورزش بخشی از زندگی جوانان در مجارستان است و آنان دارای یک الگوی فعال از نظر جسمانی هستند . او در این پژوهش به این نتیجه رسیده که دانشجویان مجارستانی نیز از نظر جسمانی فعال هستند .
کی پدرور ایمندو فرناندو^[۶۲] از پرتغال ( ۱۹۹۸ ) درباره ارزشیابی سیستم ورزش دانشگاهی پرتغال مطالعه کرده و به این نتیجه رسید که ورزش جزء مهم زندگی دانشجویان است و ورزش دانشگاهی مکمل دیگر اجزای زندگی ( زندگی اجتماعی و فرهنگی ) این جامعه به حساب می آید .
گیوفنگ لیا او^[۶۳] ( ۱۹۹۸ ) به بررسی وضعیت برنامه های تربیت بدنی دانشجویان تایوان پرداخته و به این نتایج دست یافت :
- ۸۹ درصد دانشجویان فعالیت های ورزشی را بر اساس علاقه شخصی انتخاب می کنند .
- محتوی تدریس توسط توافق گروه معلمان تربیت بدنی تعیین و طراحی می شود .
- ۹۵ درصد از دانشکده ها ، برنامه های ورزش های توپی را برای کلاس تربیت بدنی دارند .
- هدف تدریس بر مهارت های ورزشی ، قوانین ورزشی ، آمادگی جسمانی ، تفریح و سرگرمی و عادت های ورزشی منظم تاکید دارد .
رومانو ایسلر و آنتونیو مازوئو^[۶۴] ( ۱۹۹۹ ) مقاله ای را تحت عنوان نقش دانشگاهی در ایتالیا جهت یک الگوی جدید ارائه نمودند . آنها اعلام نمودند که ورزش دانشگاهی در ایتالیا در پیروزی از دیگر کشورهای اروپای شرقی به سرعت در حال تغییر است و بنابراین ضروری است که فدراسیون ورزش دانشگاهی ایتالیا این تغییر را بپذیرد و خودش را با آن هماهنگ سازد . مهم ترین رویداد مربوط به قانون جدیدی است که در سال ۱۹۹۶ در ایتالیا تغییر یافت . این قانون به دانشگاه ها اختیار کامل می دهد تا تحقیقات علمی من جمله تحقیقات ورزشی را به طور مستقل انجام دهند و همانند گذشته به وزارت آموزش عالی وابسته نباشند . هر چند که دانشگاه ها اهمیت زیادی برای ورزش قائل نبودند ولی امروزه دانشگاه ها و خصوصا دانشجویان توجه بیشتری به فعالیت های ورزشی دارند و در آن به تحقیق می پردازند . نتایج تحقیقات به طور خلاصه در دانشگاه های ایتالیا نشان داد : ورزش دانشگاهی جزء فعالیت های رسمی دانشجویی شناخته نمی شوند و مسئولین و اساتید از ورزش دانشجویی اطلاع نداشته و تشویق در این زمینه وجود ندارد . دانشگاه هیچ حمایتی از فعالیت های ورزشی نمی کند و کارکنان و امکانات ورزشی توسط واحدهای فدراسیون دانشگاه ( CUS ) تامین می شود . باشگاه های ورزشی محلی مسئولیت همه فعالیت های ورزشی را بر عهده دارند و از فعالیت های آمادگی و اوقات فراغت گرفته تا فعالیت سطح بالا را اداره می کنند . به طور کلی نظم ورزش دانشگاهی در ایتالیا دارای محدودیت هایی است . اما امروزه باید برای آینده ، طبق یک الگوی جدید برنامه ریزی شود . این محققین نتیجه می گیرند که تغییرات در جوایز بین المللی و رشد تعداد زیادی از موسسات آموزشی جدید می تواند از عوامل رشد تربیت بدنی و ورزش در دانشگاه ها محسوب شود .
محمد علی ( ۱۹۹۹ ) از سودان تحقیقی را مبنی بر وضعیت تربیت بدنی در دانشگاه های سودان انجام داده و دریافت که : وضعیت تربیت بدنی در سطح قبل از دانشگاه نامناسب بوده و دانشجویان پذیرفته شده در دانشگاه در زمینه مفاهیم و مهارت های ورزشی ضعف دارند . به گفته دانشجویان ، کمبود وقت آزاد از دلایل اصلی نپرداختن به فعالیت های ورزشی است . دانشجویان ترجیح می دهند در اوقات فراغت به مطالعه دروس دانشگاهی بپردازند تا بتوانند واحدهای درسی را بگذرانند . علاوه بر آن ورزش در دانشگاه های سودان اجباری نیست ، یعنی این که در برنامه درسی آنها درس ورزش گنجانده نشده است و دانشجویان مردد هستند که بین پیشرفت در تحصیل و پرداختن به فعالیت های دیگر مثل تمرین و ورزش تعادل نسبی برقرار کنند .
پروفسور بولاتورا^[۶۵] ( ۱۹۹۹ ) از اوکراین به بررسی ورزش دانشگاهی پرداخت و اعلام نمود که در اوکراین بسیاری از قهرمانان المپیک ، دانشجویان ، معلمان و فارغ التحصیلان دانشگاه ها هستند .
اسمارت^[۶۶] ( ۲۰۰۰ ) در رابطه با اثربخشی ورزش بین دانشگاهی اذعان می دارد ورزش ها می تواند بر جو
فرهنگ و شهرت دانشگاه تاثیر مثبت بگذارند ، و می توانند وفاداری و اصالت اجزاء مهم همچون :
دانشجویان و فارغ التحصیلان را تقویت کنند .
ریچارد^[۶۷] ( ۲۰۰۰ ) معتقد است ورزش دانشگاهی می تواند بر روی شهرت موسسات یا منابع موجود برای
موسسات ، تعداد و کیفیت دانشجویان و فرهنگی که در آن کار می کنیم اثرگذار باشد .
آموسکا و موکایتی^[۶۸] ( ۲۰۰۰ ) به ورزش دانشگاهی در هزاره سوم در آفریقا پرداختند و دریافتند که ورزش در دانشگاه های آفریقا به دلیل اثرات مفید بر رشد جسمی ، ذهنی و اجتماعی دانشجویان مهم تلقی می شود . علاوه بر آن ، محتوای آموزشی و روش ها نیز در دانشگاه های افریقا مهم هستند . با تغییر جوامع ، آموزش دانشگاهی نیز در پاسخ به نیازهای جدید جامعه تغییر می یابد . در نتیجه ، این تغییر ورزش دانشگاهی را نیز دگرگون کرده است . عقاید و تغییرات در نیازهای دانشجویان موجب اصلاحات در آموزش به طور عام و ورزش به طور ویژه شده است .
پروفسور هاردمن^[۶۹] (۲۰۰۳) در کارگاه آموزشی فعالیت های تربیت بدنی و اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه های وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در باره نحوه ارائه تربیت بدنی در دانشگاه های انگلستان اعلام نمود : ورزش در دانشگاه های انگلستان به صورت کاملا” آزاد و داوطلبانه می باشد و هیچ گونه اجباری در این زمینه وجود ندارد و تنها در آموزش و پرورش و از سنین ۵ تا ۱۵ سالگی ورزش به صورت اجباری ارائه می شود ولی در دانشگاه به صورت اختیاری می باشد ( کرمی ، ۱۳۸۷ ) .
رولاند^[۷۰] در مرکز تحقیقات و اثربخشی موسسات آموزشی ( ۲۰۰۳ ) به بررسی رضایتمندی دانشجویان در زمینه تقابل دانشجویان با دانشکده ، کیفیت زندگی دانشجویی و … به صورت آن لاین از طریق سایت : htt://oier.tnstate.edu/survey.asp. پرداخت ، که در این تحقیق۶/۵۲ درصد دانشجویان از کل دانشگاه راضی یا بسیار راضی بودند .
کَمپل^[۷۱] در مرکز ادبیات دانشگاه بروکس^[۷۲] ( ۲۰۰۳ ) تحقیق سه ساله رضایتمندی دانشجویان را از خدمات مرکز مورد بررسی قرار داد که در آن ۶۹ درصد دانشجویان از عملکرد این مرکز راضی بودند .
در تحقیقی که اُلافسون ، جی . ای در دانشگاه بروکس آکسفورد^[۷۳] در سال ( ۲۰۰۴ ) به منظور اندازه گیری رضایتمندی دانشجویان از کل دانشگاه در زمینه های وضعیت خوابگاه ، یادگیری و تدریس ، سازماندهی رشته های تحصیلی ، خدمات و امکانات دانشگاهی ، آزمایشگاه ، تسهیلات ورزشی ، خدمات کامپیوتری و سایت دانشگاه و … انجام شد . میزان رضایتمندی دانشجویان ۲/۷۴ درصد اعلام گردید . نتیجه همین تحقیق در سال ۲۰۰۵ میزان رضایتمندی را ۸۹ درصد گزارش داد .
ساموئل زی زی و همکاران^[۷۴] ( ۲۰۰۴ ) تحقیقی را به عنوان ارزیابی اثربخشی مراکز ادارات فوق برنامه روی دانشجویان سال اولی انجام دادند که در آن با اندازه گیری رضایتمندی دانشجویان سال اولی در کلاس های ایروبیک و وزنه برداری به این نتیجه رسیدند که ۹/۷۹ درصد شرکت کنندگان اعلام نمودند که برنامه ها مفید و رضایت بخش بوده است .
در پائیز ( ۲۰۰۵ ) سووکی . دی^[۷۵] تحقیقی از طرف دانشگاه تروی^[۷۶] به روی دانشجویان فارغ التحصیل انجام شد که هدف از این تحقیق بررسی رضایتمندی دانشجویان از دانشگاه تروی ، رشد دانشجویان در نتیجه آموزش دانشگاه و شناخت ضعف های دانشگاه عنوان گردیده که در آن ۶۰ درصد دانشجویان کاملا” راضی بودند ، این تحقیق به صورت آن لاین از طریق ایمیل انجام می شود و نتایج آن به طور سالانه منتشر می گردد .
دانشگاه الاخوین مراکش ریچارد^[۷۷] ( ۲۰۰۵ ) در تحقیقی به بررسی ارزیابی نیازهای تفریحی ورزشی دانشجویان پرداخته که در تلاش برای برآورده کردن نیازهای اساسی دانشجویان و گسترش عرصه های در حال جریان دانشگاه ، به این نتایج دست یافت : مهم ترین امکانات که به برآوردن نیازهای آنها کمک می کرد گسترش اتاق های بدنسازی و وزن کشی بود ، و دومین امکانات از نظر اهمیت که پاسخ های علاقه مندان به آن را ذکر می کرد ، زمین بسکتبال بود و کم اهمیت ترین امکانات فضایی ورزشی دانشجویان ، اتاق های مهمانی و مذاکره بود . در این پژوهش از پیشنهادات دانشجویان به عنوان فرصتی برای برآوردن نیازهای دانشجویان و رضایت آنها ذکر گردید ، مثل : لامپ های روی زمین^[۷۸] ، دستگاه فروش نوشیدنی ورزشی ، مکانی برای نرمش و حرکات کششی ، تخت های کنار استخر ….. .
کاماردین و فازی^[۷۹] ( ۲۰۰۷ ) در تحقیقی نگرش دانشجویان نسبت به فعالیت های حرکتی و ورزشی را مورد بررسی قرار دادند . نتایج نشان داد که لذت بردن از تمرین ، کاهش استرس و فشار به عنوان اصلی ترین دلایل مشارکت دانشجویان دختر و پسر در فعالیت های حرکتی و ورزشی محسوب می شود . همچنین نداشتن وقت برای دختران و اولویت داشتن کارهای دیگر برای پسران ، مهم ترین موانع فراروی مشارکت دانشجویان در فعالیت های حرکتی محسوب گردید .
توگرسن^[۸۰] ( ۲۰۰۸ ) در تحقیق خود به این نتیجه رسید که عمده ترین موانع مشارکت در فعالیت های ورزشی کمبود امکانات ، دور بودن آنها از اماکن ورزشی ، عدم امکان استفاده از امکانات و تسهیلات ورزشی موجود به دلیل برنامه زمان بندی خاص و مشکلات مالی می باشد .
موسوی و همکاران (۲۰۱۱ ) در تحقیق خود به ارزیابی اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران پرداختند که نتایج نشان داد ، فعالیت های فوق برنامه ورزشی در قم و تهران بسیار موثر بوده و تفاوت معنی داری بین جنسیت و شرکت افراد در فعالیت های فوق برنامه ورزشی وجود نداشت ، همچنین بین رضایت دانشجویان و مشارکت آنها در فعالیت های فوق برنامه ورشی ،تفاوت معنی داری مشاهده نشد ، وبین استقبال و شرکت دانشجویان در فعالیت های فوق برنامه ورزشی ، استقبال دانشجویان علوم انسانی بیش از دانشجویان رشته های تحصیلی دیگر بود .
۲-۷ ) جمع بندی
در این فصل به اهمیت تربیت بدنی و ورزش از دیدگاه دین مبین اسلام و ائمه اطهار (ع) پرداخته و از جنبه های مختلف اهداف آن را مورد بررسی قرار دادیم ، و به کارکردهای اجتماعی ورزش و تاثیرات آن بر آسایش روانی از نقطه نظر دانشمندان ، محققین و صاحب نظران اشاره نمودیم . مفهوم فوق برنامه ، فوق برنامه ورزشی ، تاریخچه و محتوی ، فواید و اهداف اصلی فوق برنامه ورزشی را از دیدگاه متخصصین مورد بررسی قرار دادیم . که با عنایت به اهمیت توجه ، به فوق برنامه دانشجویان که مدیران ریز و درشت ، متخصصان و والدین آینده جامعه را تشکیل می دهند ، لزوم توجه بیش از پیش متولیان ورزش را طلب می نماید تا این سرمایه عظیم را هدایت و نسبت به برنامه ریزی دقیق ، منظم و هدفمند آن ، اقدام نمایند .
در ادامه به معنی و مفهوم و تعاریف اثربخشی از دیدگاه دانشمندان و صاحب نظران پرداخته و روش های اثربخشی و عوامل موثر بر جلب رضایت مشتری را مورد مطالعه قرار دادیم . در مبحث پیشینه تحقیق به تحقیقات محققین در داخل کشور پرداختیم که در مورد این موضوع و میزان اثربخشی فعالیت های فوق برنامه ورزشی در سطوح مختلف به آن پرداخته اند و اکثر تحقیقات همسو و همراه با اوقات فراغت بحث گردیده است و تحقیقات صرف راجع به فوق برنامه ورزشی نسبت به اوقات فراغت کمتر می باشد . اکثر تحقیقات انجام شده اثربخش بودن فعالیت های فوق برنامه ورزشی در بین نوجوانان و جوانان و دانش آموزان و دیگر اقشار بخصوص دانشجویان را تایید کرده و نتایج نشان می دهد که دانشجویانی که از امکانات و فعالیت های فوق برنامه ورزشی استفاده می نمایند از نظر تحصیلی موفق تر بوده اند . در اکثر پژوهش ها میزان اثربخشی و رضایت دختران بیش از پسران اعلام گردیده است . و عده زیادی خواستار گسترش فعالیت ها و امکانات از طرف مسئولین دانشگاه ها بوده اند . در تحقیقات خارجی که محدود هم می باشد در دانشگاه های معتبر دنیا فعالیت های تربیت بدنی و ورزشی جزء لاینفک نظام آموزشی آنها به حساب آمده و از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد . تاثیرات مثبت فعالیت های فوق برنامه ورزشی تا حدی است که برنامه ریزی و سازماندهی امکانات از کودکی شروع شده و برای تمام رده های سنی برنامه دارند و طبق نظر محققین و پژوهش های خارجی ، تاثیرات فعالیت های ورزشی بسیار مثبت و مورد توجه است ، به نحوی که سعی بر این است تا تمامی دانشجویان در فعالیت ها و برنامه های ورزشی شرکت نمایند و در فواصل زمانی نزدیک از دانشجویان راجع به فعالیت ها نظرخواهی کرده تا طبق میل آنها برنامه ریزی نمایند .
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳ – ۱ ) مقدمه
تحقیق از نظر روش شناسی عبارت است از کاربرد روش های علمی در حل یک مسئله یا پاسخگویی به یک سوال . روش علمی به عنوان شایسته ترین وسیله برای شناخت واقعیت ها است . روش علمی به فرآیندی اطلاق می شود که از طریق آن پژوهشگر ابتدا به صورت استقرایی با بهره گرفتن از مشاهدات خود ، فرضیه یا فرضیه هایی را صورت بندی می کند ، سپس با عنایت به اصول استدلال قیاسی به کاربرد منطقی فرضیه می پردازد . در نتیجه او قادر است با کمک فرضیه تدوین شده ، رابطه بین متغیرها را پیش بینی کند . چنانچه این پیش بینی با اطلاعات جدید سازگار باشد ، مجددا فرضیه مورد پژوهش آزمون می شود تا تایید یا رد شود . ( دلاور ، ۱۳۷۲ )
محقق بر اساس اهداف تعیین شده در پی این است که میزان اثربخشی ( نیل به اهداف ) فعالیت های فوق برنامه ورزشی در دانشگاه های آزاد اسلامی استان خراسان رضوی را از دیدگاه دانشجویان بررسی نماید . در این فصل کلیه روش های آماری استفاده شده ، جامعه و نمونه آماری توضیح داده می شود . همچنین ابزار و شیوه گردآوری اطلاعات و نحوه تجزیه و تحلیل و ارزیابی اطلاعات بیان می گردد .
۳ – ۲ ) روش تحقیق
تحقیق حاضر با توجه به ماهیت و اهداف پژوهش وبه لحاظ ویژگی در نحوه جمع آوری اطلاعات واقعی و مفصل ، موضوع و بررسی شرایط و وضعیت موجود از روش توصیفی استفاده شده است . این پژوهش به صورت نظرخواهی و به شکل زمینه یابی و میدانی با بهره گرفتن از پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفته است .
محقق بر آن بود تا با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه از نظرات دانشجویان در خصوص موضوع تحقیق آگاهی یابد ، و با تاکید بر اطلاعات جمع آوری شده اقدام به شناسائی عوامل تاثیرگذار فعالیت های فوق برنامه ورزشی در بین دانشجویان ، و از دیدگاه آنها نمود . همچنین با جمع آوری اطلاعات از نمونه آماری در سطح معنا داری ، اقدام به تعمیم نتایج به جامعه آماری گردید .
۳ – ۳ ) جامعه و نمونه تحقیق