به منظور اندازه گیری متغیر تاثیر آموزش سیمولاتور بر سطح مهارت خلبانان در انجام پروازهای تاکتیکی با بهره گرفتن از توزیع فرم و انجام مصاحبه از دو مؤلفه نمودار زیر که در مجموع در برگیرنده سطح مهارت خلبانان در انجام پروازهای تاکتیکی باشد استفاده می کنیم.

1. 1. پرواز در شرایط متفاوت جوی

مجموع گازهایی که کره زمینی را احاطه کرده است جو یا اتمسفر گفته می شود که تا ارتفاع یک هزار کیلومتری زمین امتداد دارد. مجموعه این گازها تحت تأثیر دما، ارتفاع، فشار، چرخش وضعی و انتقالی زمین- نیروی کوریولیس زمین شرایط متفاوتی را از نظر آب و هوایی ایجاد می کند به این حالات شرایط متفاوت جوی گویند.
به منظور اندازه گیری تأثیر آموزش سیمولاتور بر سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز در شرایط متفاوت جوی با بهره گرفتن از روش مشاهده میدانی، توزیع فرم و انجام مصاحبه از مؤلفه های زیر که در مجموع در برگیرنده سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز در شرایط متفاوت جوی است استفاده می کنیم.

1. 1. پرواز ناوبری به روش IFR

IFR^[86] که به معنی مقررات پرواز با آلات دقیق است و به هر نوع پروازی که بر طبق این مقررات صورت گیرد پرواز IFRگفته می شود. پرواز ناوبری به پروازهایی گفته می شود که در یک مسیر طولانی(معمولا خارج از شعاع ۵۰ ناتیکال مایلی فرودگاه) بین دو نقطه روی زمین و نقشه صورت می گیرد. و می توان به صورت VFRیا IFRانجام شود.
به منظور اندازه گیری میزان تأثیر آموزش سیمولاتور بر سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز ناوبری به روش IFR با بهره گرفتن از توزیع فرم و انجام مصاحبه ۳ مؤلفه که در مجموع دربرگیرنده سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز ناوبری به روش IFRباشد قابل استخراج است.

1. 1. پرواز ناوبری به روش VFR

VFR^[87]سمبلی است به معنی مقررات با دید، و به هر نوع پروازی که بر طبق این مقررات صورت گیرد پرواز VFRگفته می شود.
به منظور اندازه گیری میزان تأثیر آموزش سیمولاتور بر سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز ناوبری به روش VFRبا استفاده از توزیع فرم و انجام مصاحبه از سه مؤلفه نمودار زیر که در مجموع دربرگیرنده سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز ناوبری به روش VFRباشد استفاده می کنیم.

1. 1. پروازهای حالات اضطراری^[۸۸]

به پروازهایی می گویند که در اثر نقص در یک بخش یا چند سیستم وسیله پرنده خلبان را مجبور به فرود اجباری یا احتیاطی می کند.
فرود اجباری: عبارت است از نشستن اجباری به علت از کار افتادن یکی از سیستمهای اصلی وسیله پرنده یا دستگاه های دیگری که ادامه پرواز در این صورت غیر ممکن به نظر می رسد.
فرود احتیاطی: عبارت است از نشستن احتیاطی به علت جلوگیری از اتفاقات احتمالی بعدی که ادامه پرواز ممکن ولی عاقلانه نیست.
به منظوراندازه گیری متغیر تأثیر آموزش سیمولاتور بر سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز حالات اضطراری با بهره گرفتن از مشاهده میدانی، توزیع فرم و انجام مصاحبه از سه مؤلفه: نمودار زیر که در مجموع دربرگیرنده سطح مهارت خلبانان در انجام پرواز حالات اضطراری باشد استفاده می کنیم.

1. 1. حس پرواز^[۸۹]

یک نوع توانایی ذاتی در امر پرواز که از طریق بهترین پاسخ منطقی مغز و بدن به تغییر وضعیتهایی که نسبت به افق حین پرواز از طریق وسیله پرنده به بدن وارد شده و هم چنین از طریق برخی از حواس پنجگانه دریافت و نهایتاً باعث کنترل وسیله پرنده به وسیله خلبان می گردد را اصطلاحاً حس پرواز گویند.
به منظور اندازه گیری تأثیر آموزش سیمولاتور بر سطح مهارت خلبانان در تقویت حس پرواز با بهره گرفتن از توزیع فرم و انجام مصاحبه از سه مؤلفه نمودار زیر که در مجموع دربرگیرنده سطح مهارت خلبانان در تقویت حس پرواز باشد استفاده می کنیم.

۲-۵-۳-۲) دانش کارکنان

دانش به عنوان محرکی مهم در فرایند خلاقیت و نوآوری نقش مهمی را به عنوان یک منبع سازمانی و عامل موفقیت در سازمان ایفا می کند. امروزه دیگر همه گروه های کاری و علمی اذعان دارند که برای اینکه سازمانها بتوانند در دنیای تجارت و رقابت، حضور مستمر و پایدار داشته باشند، باید حول محور علم و دانش فعالیت کنند. در واقع دانش مفهومی فراتر از داده و اطلاعات است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

دانش به مجموعه اطلاعات سازماندهی شده، راهکار عملی مرتبط با آن، نتایج به کارگیری آن در تصمیمات مختلف و آموزش مرتبط با آن، گفته می شود. دانش زیر بنای مهارت، تجربه و تخصص هر فرد است (دراکر،۱۹۹۹).
توجه به علم و دانش همراه با بعد سخت‌افزاری سازمان موجب دستاوردهای مطلوب کمی و کیفی چه در بعد افزایش کارایی و چه در افزایش اثربخشی سازمان می‌شود. امروزه ثابت شده است که برخورداری از توانایی علمی موجب توسعه و رونق در ابعاد مختلف اجتماعی می‌شود. در واقع درک حقیقت دانش و افزایش علم مدیران، سازمانها را بر آن داشته است تا نه تنها خود بلکه دیگران را نیز در مسیر تعالی علوم سازمانی قرار دهند.
از نظر اسلام، مدیریت سازمان به کسی واگذار می‌شود که علاوه بر ایمان و اعتقاد به ارزشهای مکتبی، دانش اداره و آگاهی های لازم را نسبت به سازمان داشته باشد.
قرآن کریم در آیه ۲۴۷ سوره بقره یکی از معیارهای انتخاب طالوت برای مدیریت جامعه را دانش او ذکر می‌کند:” ان الله اصطفه علیکم و زاده بسطه فی العلم…”
(همانا شما ای بنی‌اسرائیل بهانه‌گیر، که حاضر به پذیرش رهبری طالوت نیستید و اعتراض می‌کنید که چرا او باید رهبر و مدیر جامعه باشد، بدانید که خداوند او را از این جهت برگزیده است که دانش و آگاهی وسیع دارد).
پیامبر اسلام(ص) فرمودند: “من عمل علی غیر علم کان مایفسد اکثر مما یصلح” (تقوی دامغانی، ۱۳۸۴: ۱۳۰) (کسی که بدون آگاهی و دانش، کاری را انجام دهد، فسادش بیشتر از صلاحش خواهد بود).
امام صادق(ع) نیز در مورد اهمیت و ضرورت برخورداری دانش در کارها فرمودند:” العامل علی غیر بصیره کالسائر علی غیر الطریق لا یزیده سرعه السیر الا بعدا “(همان: ۱۳۱) (کسی که کاری را از روی غیر بصیرت و آگاهی انجام دهد، مانند رهروی است که بر بیراهه می‌رود و چنین شخصی سرعت حرکتش جز دوری از مقصد چیز دیگری نیست).
توجه به علم و دانش همراه با بعد سخت‌افزاری سازمان موجب دستاوردهای مطلوب کمی و کیفی چه در بعد افزایش کارایی و چه در افزایش اثربخشی سازمان می‌شود. امروزه ثابت شده است که برخورداری از توانایی علمی موجب توسعه و رونق در ابعاد مختلف اجتماعی می‌شود. در واقع درک حقیقت دانش و افزایش علم مدیران، سازمانها را بر آن داشته است تا نه تنها خود بلکه دیگران را نیز در مسیر تعالی علوم سازمانی قرار دهند.
مصادیق توانایی های علمی عبارتند از :

• • تحصیلات: داشتن تحصیلات دانشگاهی به‌ویژه مرتبط با شغل

• • آشنایی با دانش روز : به‌ویژه دانش های مرتبط با وظایف و مسئولیت های شغلی

• • تجربه: تجربه و سوابق کاری، وقایع حیاتی را دیدن و از عهده آنها برآمدن

• • دوره‌های آموزشی: دوره‌هایی که به‌صورت غیررسمی و کوتاه‌مدت برگزار می‌شود

• • تسلط بر زبان خارجی: توانایی صحبت‌کردن، شنیدن، مکاتبه، خواندن و درک محتوایی زبان خارجه

• • تسلط به رایانه و شبکه‌های اینترنت: بهره‌گیری از رایانه و نرم‌افزارها و نیز بهره‌گیری از شبکه‌های رایانه ایی

همکاری‌های اقتصادی و منطقه‌گرایی نیز سوق می‌دهد.
بنابراین، بر اساس نظریه‌های همگرایی منطقه‌ای که به طور مختصر بیان شد، پیشرفت فرایند همگرایی یا برداشت سودمند بودن آن برای اعضا، با ایجاد و اتخاذ سیاست‌های کارکردی چشمگیر (مانند بازار مشترک)، چارچوب‌های سازمانی مؤثر (استقلال حقوقی و شخصیت فراملی)، همانندی و درک متقابل در ارزش‌های سیاسی و فرهنگی، لیبرالیسم اقتصادی و مساعدت عوامل بین‌المللی حاصل می‌شود. از این رو، بر اساس نظریه‌های همگرایی برای مقایسه پویایی همگرایی در دو منطقه، باید متغیرهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، بین‌المللی و حقوقی ـ سازمانی را به طور همزمان مورد توجه قرار داد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مبحث پنجم:روش تحقیق
این تحقیق به صورت کتابخانه ای و با بهره گرفتن از مراجع و کتب موجود در زمینه های مربوطه جمع آوری وپایان نامه ی حاضر با بهره گرفتن از متون موجود تدوین گردیده است.
فصل دوم:
اتحادیه اروپا ، ساختار و حقوق اتحادیه ی اروپا
به عنوان یک سازمان بین الملی

مبحث اول: مقدمه

از جمله آرزوهای قدیمی که ارو پا ئیان از دیرباز جهت دستیابی به آن در تلاش بوده اند ، ایجاد یک ارو پای واحد^[۱۲] است که بعضی سابقه ی آنرا حتی به دوران چنگیز خان مغول اولین کسی بود که قصد پیوند اروپا را با بخشهایی از آسیا – البته از طریق جنگ و خشونت- به یکدیگر داشت . پس از او در دوران معاصر به هیتلر و کشورگشایی او می توان اشاره نمود که علناً وحدت اروپا را با بهانه حفظ نژاد برتر آریائی مدعی بود . تاریخ نشان داد که هیچکدام از آنها در حصول اهداف خود موفق نبودند ، زیرا عامل جبر وفشارنقش اول را در شکل گیری این اتحاد بازی مینمود و طبعاً مقاومتهای دیگر ملل در مقابل چنین روشهایی مانع عمده ی اینگونه اتحاد بود .

مبحث دوم: زمینه های تشکیل اتحادیه اروپا

جنگهای اول و دوم جهانی هر کدام در شکل گیری ، ظهور و تقویت طرح وحدت اروپا نقش بسزائی ، ولو بطور غیر مستقیم ، داشته اند . وخامت اوضاع اقتصادی جهان پس از جنگ و مخصوصاً شرائط نا بسامان اروپا ، آغاز جنگ سرد و ترس از حملات احتمالی شوروی سابق به ارو پا ، و نیز شکاف بین این کشور و ارو پا ی واحد تحت عنوان پرده های آهنین ^[۱۳] از جمله عوامل تسریع کننده در ایجاد یک اروپای واحد بود و لذا صاحب نظران دو عامل اساسی و اصلی را در شکل گیری جوامع اقتصادی ارو پا ^[۱۴] موثر می دانند ، اول عامل سیاسی و دوم عامل امنیت ^[۱۵]شکل گیری این جوامع نقش اساسی داشته ، لیکن نه به قوت و شدت دو عامل قبلی ، چرا که عامل اقتصاد و تجارت تنها می تواند به عنوان ابزار تقویت ارتباطات و روابط امنیتی ایفای نقش نماید . در این راستا باید به تلاش عده ای از سیاست مداران ارو پائی اشاره نمود که از سالهای قبل از جنگ و نیز پس از آن ، درصدد ایجاد یک ایالات متحده اروپا ^[۱۶] بوده و در این راه گامهائی نیز برداشته شد .
برای تحقق این هدف ، ساختارهای متفاوتی برای اروپای آینده در نظر گرفته شد و طرحهایی برای تشکیل این اتحادیه ارائه گردید . طرح اول مبتنی بر ایجاد یک “اتحادیه” است که شکل بین الدولی آن مدنظر بود . طراحان آن که به اتحادیه گراها ^[۱۷] معروف می باشند بر این باور هستند که این سازمان تنها در بعضی از سیاستهای کلی شوراا های عضو ، و نه لزوماً در تمام مسائل ، می تواند دخالت کرده و ارائه طریق نماید . کشورهائی مانند انگلیس هنوز به این نظر پای بند هستند .طرح دوم از آن فدرالیست ها می باشد که خواهان تشکیل یک دولت فدرال اروپایی می باشند . لیکن چون سازمان یا دولت فدرال تعاریف و اشکال متفاوتی دارد ، نمی توان نوع واحدی از آن را برای اروپا در نظر گرفت ،چرا که در بعضی نظامها ی فدرال نوع حکومت و نظام اداره کشور متمرکز ، و در بعضی دیگر غیر متمرکز است . مثلاً نظام کشورهایی مانند آمریکا ،آلمان و اتریش هر سه فدرال و در عین حال متفاوت با یدیگر می باشند . لذا این ابهام وجود دارد که در صورت تحقق وحدت نظر بر ایجاد اروپای فدرال ، کدام یک از شقوق موجود به کار گرفته خواهد شد .
اختلاف در این موضوع موجب شده که دو نوع برداشت متفاوت از اتحادیه ی اروپایی ارائه گردد . عده ای آنرا در یک سازمان مستقل دانسته که به آن اختیاراتی از سوی دول عضو اعطا شده و تنها در آن موارد اتحادیه می تواند اقداماتی را اتخاذ نماید ، در حالی که عده ای دیگر اتحادیه را همعرض و موازی با دول عضو می دانند ، به نحوی که هر دو صالح به ایفای نقش در روابط بین الملل می باشند . معذلک هنوز در این راستا وحدت نظر خاصی حاصل نشده است .
طرح سوم از آن عمل گرا ها می باشد که معتقدند در برخی از امور اقتصادی باید حاکمیت متفاوت ملی دولتها و حقوق ناشی از آن با یکدیگر ادغام تا اختیارات واحدی را ایجاد نموده و بر آن اساس اتحادیه وظایف خو را انجام دهد.
به هر حال علیرغم وجود این اختلاف نظرها در بین طرفداران هر سه گروه ، آنچه که فکر وحدت اروپا را دامن می زد از بین رفتن اقتصاد اروپا ، از بین رفتن دولتهای مقتدر اروپائی و هرج و مرج بوجود آمده ناشی از جنگهای جهانی اول و دوم بود . به عبارت دیگر این حوادث خود موجبی شد تا طرح ایجاد اروپای واحد با سیاستهای نوین بروز پیدا کرده و رشد نماید . نظرات جدید ، آشکار ملی گرائی ، حاکمیت سیاسی دول و اصرار بر استقلال اقتصادی هر دولت را به طور مجزا مردود می شمرد،چرا که تجربه ی دولتهای قبلی (قبل از جنگ) آنها را نا امید و ما یوس از رسیدن به اهداف خود کرده بود . در این دوران نظرات عموم مردم و مخصوصاً افکار سیاست مداران متوجه ایجاد نوعی اتحادیه ی سیاسی و یا فدراسیون بود که با وحدت خود بتواند خرابی های گذشته ر جبران نماید.
البته حوادث قبل از جنگهای جهانی اول و دوم را نیز نباید از نظر دور داشت . در زمان حاکمیت امپراطوری عثمانی بر اکثر نقاط اروپا^[۱۸] ، روسای کشورهای اروپایی به این فکر افتادند تا به نحوی و بر حول محور دین مسحیت جبهه ای قوی ایجاد که دیگر تهدید دولتهای خارجی مانند دولت عثمانی نتواند آنرا بر هم بزند . این عامل البته پس از نهضت تجدید نظر خواهی و نو گرایی در دین ظهور افکار لیبرالیستی و جدائی دین از سیاست ، جای خود را به روش های عقلانی و علمی داد .
بطور کلی در تاریخ اروپا همواره اندیشمندان و نویسندگانی بوده که هر از چند گاهی فکر تشکیل مجامع فرا ملی را مطرح مینمودند که البته با واکنشهای متفاوتی نیز روبرو می شدند ، از آن جمله می توان به William pan اشاره نمود. که در سال ۱۶۹۳ نظریه ی ایجاد یک مجلس اروپائی را ارائه کرد و یا به Jeremy benthamکه فکر تشکیل مجمع اروپائی و ایجاد یک ارتش مشترک را عرضه داشت و یا نظریه ی jouques–jean ROUSSEAU که متوجه ی تشکیل یک فدراسیون اروپائی بود . البته دیگر نویسندگان و متفکران اروپائی نیز هر کدام به نحوی نسبت به وحدت اروپائی متفق القول بودند اگر چه هر کدام راه های اجرائی متفاوت از یکدیگر را مطرح مینمودند . به عنوان مثال HENRI SAINT SIMAN در سال ۱۸۱۴ میلادی نظریه ی تشکیل یک پادشاهی واحد اروپائی به همراه دولت و مجلسی واحد را رائه کرد که ناظر برپایان جنگ در اروپا و حفظ صلح از طریق تشکیل یک ایالات متحده ی اروپا بود . بعدها این نظریه تقویت شد و حتی افرادی چون ویکتور هو گو Victor hugo در سال ۱۸۴۹ میلادی در کنگره ی صلح پاریس^[۱۹] آنرا تکرار کرد . معهذا با آغاز قرن ۲۰ میلادی حرکتهای محسوس تری ا
ز سوی سیاستمداران و متفکرین اروپائی در خصوص وحدت اروپا شکل میگیرد . اگر چه برخی شوراها ی اروپائی با وضع حقوق گمرکی برای ورود کالا ها به داخل مرزهای خود محدودیت های بیشتری را اعمال مینمودند ، لیکن فکر همکاری اقتصادی نیز به موازات آن متولد شد و در پی آن سازمانهای اقتصادی اروپا بوجود می آید . در این دوره دولتهای کوچک اروپائی به منظور تقویت اقتصاد خود پیمانهای محدودی چون اتحادیه ی اقتصادی Benelux در سال ۱۹۲۲ بوجود آورده و در سالهای پس از آن کنوانسیون اسلو ^[۲۰] در سال ۱۹۳۰ بوجود آمد. بر اساس این کنوانسیون کشورهای اسکاتلندیناوی برای حذف محدود حقوق گمرکی در بین خود به توافق رسیدند .
در این دوره می توان به پیمانهای دیگری نیز مانند پیمان لو کارنو ^[۲۱] در سال ۱۹۲۵ کشورهای فرانسه ، انگلیس ، آلمان ، بلژیک و ایتالیا که ماهیت سیاسی داشت و به منظور جلو گیری از جنگهای بیشتر در سطح اروپا صورت میپذیرفت، اشاره نمود. این تلاشها همچنان ادامه داشت تا اینکه طرح تشکیل یک گروه مطالعه برای ایجاد اتحادیه ی اروپایی^[۲۲] در سال ۱۹۳۲ ارائه و بلا فاصله کار خود را در مقر جامعه ی ملل در ژنو شروع کرد ، لیکن طوفان جنگ جهانی دوم بر نهالهای وحدت ورزیدن گرفت و امیدها را به یاس مبدل نمود.

مبحث سوم : گام های آغازین در تشکیل اتحادیه ی اروپا

در دهه ی ۱۹۵۰ میلادی تلاشهای چندی برای ایجاد سازمانهای فرا ملی در بین کشورهای اروپائی انجام پذیرفت . از آن جمله می توان به اقدام جهت تشکیل یک جامعه دفاعی اروپائی^[۲۳] و یا جامعه ی سیاسی اروپائی ^[۲۴] اشاره نمود. در خصوص سازمان اول معاهده ای در سال ۱۹۵۲ منعقد گردید ، اما هیچ گاه به منصه ی ظهور نرسید ، لیکن میل به وحدت سیاسی و دفاعی اروپا و ایجاد تشکیلاتی برای حصول این اهداف بعدها در معاهدات مختلف مربوط به اتحادیه ی اروپا مانند مصوبه ی واحد اروپائی^[۲۵]در سال ۱۹۸۴ مورد تاکید قرار گرفت .
آنچه در عمل به ثمر نشست و توانست زیر بنای اتحادیه ی ارو پای امروزی قرارداد ، تشکیل جامعه ی زغال سنگ و فولاد ارو پائی در اوائل دهه ۱۹۵۰ بود . در ماه می ۱۹۵۰ ،وزیر امور خارجه ی فرانسه طرحی را ارائه داد که بر مبنای آن اداره ی تولید زغال سنگ و فواد فرانسه و آلمان تحت نظارت یک مرجع عالی مشترک قرار می گرفت که عضویت در این سازمان جدید به روی تمام کشورهای اروپائی باز بود . با وجود آنکه مبنای کار این سازمان همکاری و هماهنگی در مسائل اقتصادی بود ، زیر در بین کشورهای قاره ای ارو پا تقریباً بیشترین معادن زغال سنگ در این دو کشور قرار داشت و آنها می توانستند با کنترل و نظارت بر تولید آن به رشد اقتصاد کشورهای خود خدمت فراوان نمایند ، لیکن باید اذعان نمود که فرانسه هنوز خاطره ی جنگ جهانی دوم و اشغال این شور توسط آلمان را از یاد نبرده بود و از این رو بدنبال ایجاد پیوندها و علقه هائی با آلمان بود به نحوی که آلمانها را از فکر تجاوز مجدد به فرانسه باز دارد .
صرف نظر از بعد اقتصادی این مرجع عالی ، بیشترین اهمیت آن شاید به خاطر اختیارات و نحوه ی شکل گیری آن بود . این مرجع متشکل از افرادی مشتقل بود و اختیار اتخاذ تصمیماتی لازم الاجرا و الزام آور برای دول عضو را دارا بود . به عبارت دیگر این مرجع یک ویژگی فرا ملی و بین الدولی داشت و نظرات و تصمیمات متخذع توسط آن برای دول عضو الزام آور بود .
در هر صورت جامعه ی زغال سنگ و فولاد ارو پائی ECSCدر سال ۱۹۵۱ تاسیس که در مقدمه ی معاهده ی آن آمده است این جامعه به عنوان ” زیر بنای یک جامعه وسیع تر و عمیق تر بین مردمی که مدتهای طولانی به علت تخاصمان خونین متفرق شده بودند ” می باشد .
بر اساس این معاهده یک بازار مشترک برای تولیدات زغال سنگ و فولاد بین اعضا وقت و سایر کشورهائی که در آینده به آنها می پیوستند ایجاد شد . در این میان آلمان بسیار فعال تر و صنعت فولاد این کشور دارای رشدی بیشتر از دیگر کشورهای ارو پائی مانند فرانسه بود ، لیکن به خاطر رکود اقتصادی ناشی از تحمیل محدودیتهای اعلام شده از سوی مرجع بین الملی RUHR آلمان مایل بود در این جامعه ی جدید وارد گردد ، تا رشد بیشتری را برای صنعت خود به ارمغان آورد .
در این میان دولت انگلیس مجدداً مخالفت خود را با هر گونه تشکیل سازمانهائی از این قبیل اعلام نمود ، مخصوصاً آنکه در اوائل دهه ی ۱۹۵۰ هنوز دولت کارگر بر روی کار بود و آنها از قدیم الایام با هر گونه طرحی راجع به اتحاد ارو پا مخالفت داشتند . به اضافه آنکه تشکیل جامعه ی زغال سنگ و فولاد بدون حضور انگلیس که تقریباً بیشترین منابع زغال سنگ در ارو پا اختیار داشت ، ضربه ی اقتصادی مهمی به این کشور بود.با این حال روی کار آمدن حزب محافظه کار و وجود رهبر آن چرچیل به عنوان نخست وزیردر سال ۱۹۵۱ اگر چه تا حدودی موجب کاهش این مخالفت ها شد ، لیکن همچنان این کشور را خارج از گردونه ی اتحاد با اروپای قاره ای نگه داشت . در هر صورت و علیرغم اختلاف نظرهای زیاد در خصوص اختیارات ECSC ، این جامعه بر اساس پیمان پاریس در ۱۸ آوریل ۱۹۵۱ برای مدت ۵۰ سال ایجاد و در ۲۵ جولای ۱۹۵۲ رسماً تشکیل و کارخود را آغاز نمود. اعضا اولیه ی امضا کننده ی پیمان پاریس شش کشور آلمان ، بلژیک ، فرانسه ، ایتالیا ، لوکزامبورگ وهلند بودند . از انگلیس نیز علیرغم مخالفتهای وی جهت امضا دعوت به عمل آمد ، لیکن این کشور به علت آنکه معاهده را در تعارض با منافع خود می دید ، این دعوت را رد کرد .
معاهده ی پاریس علیرغم اختلافهای چندی که در بین کشورها ی امضا کننده آن وجود داشت ، سه هدف عمده را در مقدمه و مقررات خود در نظر گرفت : رشد و توسعه ی اقتصادی کشورهای عضو ، رشد اشتغال و افزایش سطح زندگی مردم که از طریق ایجاد و توسعه ی یک بازار مشترک برای زغال سنگ و فولاد اروپا امکان پذیر میشد و حذف زمان بندی شده ی تعرفه های کمرگی . نظارت بر فعالیتهای بازار مشترک از طریق یک سازمان فرا ملی امکان پذیر بود که اختیارات لازم را برای تعیین وظایف دول عضو داشت .
جامعه زغال سنگ و فولاد اروپایی دارای چند نهاد بود : شورا که معرف دو عضو بود ، مرجع عالی که بعدها به کمیسیون تبدیل شد ، مجمع^[۲۶] که بعداً به پارلمان تغییر نام یافت و دیوان دادگستری. به جز مجمع که جلسات آن در استراسبورگ تشکیل میشد ، سایرنهادها در لوکزامبورگ قرار داشتند .
مرجع عالی دارای ۹ عضو بود که از سوی دول عضو نامزد میشدند . سه کشور پر جمعیت فرانسه ، آلمان و ایتالیا دو نامزد و سایر کشورها هر کدام یک نامزد داشتند که برای مدت ۶ سال انتخاب و هر دو سال یک سوم آنها کنار می رفتند . اگر چه نهادهای جامعه ی زغال سنگ و فولاد اروپا ، هر کدام عهده دار وظایفی خطیر و قابل توجه بودند ، لیکن شاید بتوان گفت که وظیفه مرجع عالی بیش از دیگران دارای اهمیت بود چرا که نه تنها عهده دار تنظیم تعرفه ها و حذف موانع تجاری بر سر راه صادرات و واردا
ت زغال سنگ و فولاد بود بلکه می بایست به عنوان یک مرجع فرا ملی در هماهنگی امور و قوانین و مقررات ایجاد همبستگی و وحدت اروپا نیز اقدام مینمود.

مبحث چهارم: انعقاد پیمان ماستریخت Maastricht و تشکیل اتحادیه ارو پایی European union

اگر چه در دهه ی ۸۰ میلادی نیاز به همبستگی سیاسی – اقتصادی بین اعضا جامعه اروپایی به خوبی حس میشد لیکن به علت وجود موانع مختلفی ، ایجاد هر گونه وحدت نظر و عمل در این خصوص امکان پذیر نبود .
در سالهای پایانی دهه ی ۸۰ فرو پاشی شوروی سابق بر سیاستهای کلی جهان تاثیر به سزائی گذاشت که جامعه اروپایی نیز از این اثرات بی بهره نماند . اتحاد دو آلمان ، انتخابات لهستان و سرانجام تجزیه ی شوروی و استقلال کشورهای آسیای میانه روند اتحاد در جامعه ی اروپایی (EC ) منع شده بودند و در پایان این دهه نگاهشان به سوی این جامعه بود و تلویحاً تقاضای عضویت در آن را داشتند . از سوی دیگر کشورهای عضو منطقه ی آزاد تجاری (EFTA ) نیز که در ابتدا رقیب جامعه ی اروپایی (EC ) به شمار می رفته و هر گونه وحدت با آنرا رد می نمودند ، اکنون شرائط موجود را متفاوت دیده و حتی بعضی مانند نروژو یا اتریش تقاضای عضویت در آن جامعه را داشتند . این حوادث و اتفاقات موجب شد تا اختلافهای درونی حداقل برای مدتی در داخل جامعه کنار گذاشته شود و تلاش برای گسترش و وحدت جامعه رشد بیشتری یابد . در اواخر دهه ی ۸۰(۸۸-۱۹۸۷) اعضاء EFTA ، طرح یک موضع واحد و دسته جمعی در قبال جامعه ی اروپائی (EC ) تمایل خود را برای عضویت در EC اعلام ولی کمیسیون نه عضویت ، که انعقاد یک قرار داد جمعی برای همکاری با EFTA را اعلام نمود . در مارس ۱۹۸۹ کار بر روی پیش نویس یک موافقت نامه برای ایجاد یک منطقه ی اقتصادی اروپائی (EEA ) ^[۲۷] شروع و قرار شد که طرح نهایی موافقت نامه تا سال ۱۹۹۰ ارائه گردد . از اهداف اولیه این موافقت نامه ایجاد یک منطقه ی آزاد تجاری اروپایی efta بود و نه یک اتحادیه اروپایی (ec ) و کشورهای عضو منطقه ی آزاد تجاری اروپا efta بود و نه یک اتحادیه گمرکی . به عبارت دیگر سیاست مشترک خارجی ، سیاست مشترک کشاورزی و یا هماهنگی در مالیاتها و یا تعرفه ها از اهداف این پیمان نبود . با لا خره در ۱۹۹۱ موافقت نامه ی اقتصادی ارو پایی EEA امضا ء و قرار شد که از ژانویه ۱۹۹۳ به اجرا ء درآید . از میان کشورهای EFTA سوئیس به خاطر آنها مردم این کشور در همه پرسی سال ۱۹۹۲ با اختلاف اندکی به آن رای منفی دادند ، خارج از پیمان مزبور قرار گرفت .
از طرف دیگر مرکز داوری ایجاد شده بر اساس موافقت نامه ی EEA از سوی دیوان جامعه ی ارو پایی (ECJ ) مغایر با پیمان رم شناخته شد و لذا این دیوان عملاً مسئول بررسی EFTA شد . اگر چه پیمان EEA به عنوان پیمان مهم از جهت ایجاد بزرگترین منطقه آزاد تجاری دنیا شناخته شد لیکن از همان ابتدا آشکار بود که پیمان مزبور بیشتر به یک اتاق انتظار ^[۲۸] برای عضویت اعضا ء EFTA در جامعه ی ارو پائی (EC ) می ماند و لذا مشاهد ه می شود که از همان سال ۱۹۹۰ برخی کشورهای عضو EFTA تقاضای عضویت خود را در جامعه ی اقتصادی ارو پایی رسماً ارائه دادند . بعدها جامعه ی ارو پائی (EC ) طی مصوبه ای تمام اعضا ء EFTA را برای عضویت در جامعه ی ارو پا (EC ) صالح و شایسته شناخت ، و قرار شد از سال ۱۹۹۵ به بعد به تدریج و در صورت تطبیق شرائط وارد جامعه شوند .^[۲۹]
در خصوص کشورهای ارو پای شرقی موضوع اندکی متفاوت از اعضای EFTA بود . اولاً اقتصاد آنان نمی توانست با اقتصاد کشورهای اتحادیه ی اروپایی (EU )برابری نماید و ثانیاً موضوع دموکراسی در اینکشور ها از سوی اعضا اتحادیه مورد تردید واقع شده بود . در هر صورت همکاریهای اقتصادی و کمکهای مالی به این کشور ها مورد توجه واقع گردید و پس از ارائه طرح آن از سوی Mitterrand میتران رئیس جمهور وقت فرانسه در سا ۱۹۸۹ قرار شد که بانکی با ۵۱% سرمایه متعلق به جامعه ی ارو پائی (ec ) برای ارائه کمک مالی به شوراهای اروپای شرقی بنام بانک بازسازی و توسعه اروپائی ^[۳۰] ایجاد گردد . البته پس از شروع کار روشن شد که این بانک با مرکزیت لندن نمی تواند کار مهمی را برای کمک به این کشورها انجام دهد چرا که اولا اینگونه کمکها از سوی مراجع مشابه مانند بانک جهانی ^[۳۱] و یا صندوق بین المللی پول ^[۳۲] انجام می پذیرفت و ثانیاً هزینه های تشریفاتی مربوط به آن بیش از آنچه بود که تصور می شد . با نا کامی این قبیل طرحها ، طرح آماده سازی این کشور ها برای پیوستن به (جامعه ی ارو پایی (EC ) در سالهای میانی قرن جاری مطرح که علیرغم مخالفتهای چندی از سوی برخی اعضا ء مورد قبول واقع شد .
موضوع عضویت منطقه ی آزاد تجاری ارو پا EFTA و کشورهای بلوک شرق سابق موجب شد تا دو نظر کلی در بین مسئولین و اعضا جامعه ی ارو پایی(EC ) بوجود آید . عده ای معتقد بودند که جامعه ی ارو پایی (EC ) باید هر چه سریعتر توسعه پیدا کرده و کشورهای جدید عضو آن شوند تا بر اعتبار جهانی آن افزوده گردد. از طرف دیگر برخی نیز گسترش آنرا مانع تحقق اهداف اولیه میدانستند . علیرغم وجود این اختلافات سران اعضا ء جامعه ی ارو پائی (EC ) در سال ۱۹۹۱ در شهر ماستریخت هلند گرد آمده تا پیمان جدیدی را امضا نمایند ، پیمانی که شاید تا چند سال قبل حتی تصور آن نیز امکان پذیر نبود . سه موضوع مهم در دستور کار شورای جامعه ی ارو پایی^[۳۳] قرار داشت . بررسی ایجاد اتحادیه ی پولی ارو پا (EMU ) ، وحدت سیاسی و موضوعات اجتماعی جامعه . مسائل دیگری چون سیاست دفاعی و نیز اتحادیه ی ( نظامی ) ارو پای غربی^[۳۴] به عنوان بازوی نظامی جامعه ی ارو پایی (ec ) نیز مطرح گردید که البته از اهمیت کمتری برخوردار بودند .
سرانجام با تنظیم برنامه زمانی برای وصول به اتحادیه ی ارو پائی EMU ، و انجام اقداماتی چند مانند ایجاد بانک اروپایی ،پائین نگه داشتن
سطح (نرخ ) تورم ، و پائین نگه داشتن سطح بدهی ها قرار شد حداکثر تا سال ۱۹۹۹، اتحادیه ی پولی اروپائی (EMU ) ایجاد گردد. در این ارتباط انگلیس به لحاظ شرائط نا مطلوب اقتصادی بدنبال راهی بود تا از این برنامه زمان بندی شده تبعیت نکند.
متن نهائی معاهده اتحادیه ی اروپا (TEU ) در فوریه ی ۱۹۹۲ به امضا ء رسید که پس از تائید از سوی مراجع داخلی دول عضو سرانجام در ژانویه ۱۹۹۳ به اجرا ء درآمد.
اگر چه عده ای ، امضا ء این پیمان را گامی بدون بازگشت عنوان کرده و آنرا بهترین پیمانی خوانده که تا کنون منعقد شده بود ، لیکن اختلاف نظر بین بعضی از مواد آن با متن قانون اساسی برخی اعضا ء موجب شدآنچه را که از بتداء بعضی دول دنبال ن بودند از این پیمان بدست نیاورند.
معاهده ی TEU آنگونه که تصور می رفت با استقبال خوبی از سوی کشورهای عضوروبرو نشد . دانمارک در رفراندوم سال ۱۹۹۲ با ۷/۵۰% آراء به آن رای منفی داد. که البته در دومین همه پرسی در سال ۱۹۹۳ با ۷/۵۶ درصدآرا ء تصویب شد . در انگلیس با مخالفت شدید روبرو شد و فرانسه نیز به لحاظ ایراد مطرح شده از سوی دادگاه قانون اساسی موضوع را موکول به همهپرسی کرد که در سپتامبر ۱۹۹۲ با تنها ۵۱ درصد آراء این معاهده تصویب شد .
یکی از اختلافات مهم موضوع ایجاد اتحادیه ی پولی اروپائی (EMU ) و به کارگیری نظام نرخ گذاری ارز^[۳۵] بود که در سال ۱۹۹۲ وقوع واقعه چهارشنبه سیاه انگلستان با مشکل مواجه شد . پس از آن که این کشور به خاطر رهائی از قیودات مکانیزم تعیین ارز (erm) و حفظ ارزش پول خود موقتاً از این نظام بیرون آمد که هنوز نیز به ان نپیوسته است . فرانسه نیز پس از چندی به این مشکل مبتلا شد . بدین ترتیب اکثر شوراها ی عضو نتوانستند مراحل پیش بینی شده در مکانیزم تعیین نرخ ارز erm که برای تحقق اتحادیه پولی لازم بود را به پایان برند. چون ظاهراً تنها کشور موفق در این زمینه لوکزامبورگ بود.
مسائل سیاسی دیگری چون اختلاف در موضوع بوسنی و تشکیل اتحادیه ی ( نظامی ) اروپای غربی (weu ) از جمله مباحثی بود که به عنوان نقاط ضعف و یا موانع اجرای معاهده اتحادیه ی روپائی TEU به شمار می رفت . معهذا دول عضو مجبور به رعایت آن بوده و علیرغم ایجاد تنش هایی چند در داخل این کشورها تا سال ۱۹۹۷ این پیمان به قوت خود باقی ماند که در این سال اصلاحات چندی به عمل آمد.
مبحث پنجم : سازمانها و نهادهای اتحادیه اروپا
اقدامات اجرائی و قضائی اتحادیه ی ارو پائی از طریق نهادها و سازمانهای وابسته به مرحله اجرا گذاشته می شود. این نهادها بعضا ً از ابتدای تشکیل اولین جامعه یعنی جامعه ی زغال سنگ و فولاد اروپائی ECSC وجود داشته همانند شورای (CONUCIL ) و یا کمیسیون commission که البته در طول عمر اتحادیه دچار تغییرات شکلی و ماهیتی شده اند و یا اینکه بعداً و بر اساس انعقاد معاهدات جدید بوجود آمده اند مانند دیوان بدوی^[۳۶].
حقوقدان اروپایی نهادهای مربوط را به دو دسته تقسیم کرده اند . دسته ی اول نهادهای اصلی و دسته ی دوم نهادهای فرعی . مقصود از دسته ی اول آن گروه نهادهائی می باشد که در امور قانونگذاری و تصمیم گیری و همچنین اجرا مقررات معاهدات مربوطه نقش اساسی و اصلی را دارا می باشند مانند شورا و کمیسیون و یا دیوان دادگستری اروپائی ECJ .گروه دوم آن دسته از نهادهایی می باشند که به عنوان مکمل سازمانهای اصلی عمل می نمایند ماننددیوان محاسبات^[۳۷] و یا بانک سرمایه گذاری اروپایی ^[۳۸] ساختار و وظائف این نهادها و سازمانها ذیلاً مورد بررسی قرار می گیرد.

گفتار اول :شورا council of Ministers and European council

شورا متشکل از نمایندگان دول عضو بوده و معمولاً یکی از وزرا دو عضو این سمت را عهده دار می باشد . به طور عادی وزرا امور خارجه جلسات آنرا شرکت نموده اما چنانچه موضوع خاصی مثلاً موضوع کشاورز مطرح باشد ، در این صورت وزرا ء کشاورزی در جلسات شرکت می کنند . در صورت شرکت وزرا ء خارجه ، به آن شورای عمومی ^[۳۹] اطلاق شده و در صورت شرکت وزرا ء خاص آن را شورای فنی خاص^[۴۰] می نامند. تعداد این قبیل شورا ها به ۲۵ شورا می رسد .
ریاست شورای ادواری بوده که هر رئیس برای یک دوره ی شش ماهه انتخاب میگردد.^[۴۱]
شورای دارای یک دبیر ، یک دبیرخانه با کارمندان دائمی بوده و به ادارات تقسیم شده است. دبیرخانه در بروکسل مستقر می باشد و جلسات آن مطابق برنامه های زمان بندی شده و یا بنابر درخواست دول عضو ، کمیسیون و یا بنا بر تشخیص رئیس آن تشکیل می گردد.
همچنین دارای یک بخش حقوقی نیز می باشد که آن را در تصمیم گیری مساعدت می نماید . چون وزرای دول عضونمی توانند دائماً حضور داشته باشند ، لذا یک کمیته ی دائمی متشکل از نمایندگان دول عضو بنام coreper^[42] تشکیل شده که بطور دائم در محل آن حضور دارند.^[۴۳]
وظایف شورای بین کمیته های خاص متشکله تحت نظارت COREPER تقسیم می گردد که هر کدام نقش حیاتی را در روند کار شورا بر عهده دارد . در این کمیته است که طرحهای قابل تصویب شورا به بحث گذاشته شده و در صورت کسب رای لازم به شورا ارسال می گردد.
نحوه ی تصمیم گیری و کسب آرا ء از جمله مباحث مهمی است که از قدیم الایام در بین اعضا ء اتحادیه ی اروپائی مطرح بوده و مقررات مندرج در معاهدات نیز شیوه های گوناگونی را درنظر گرفته است . ماده ی (۱) ۲۰۵ رای اکثریت اعضا ء را ملاک تصویب مصوبات شورا شناخته است . معذلک دیگر مقررات حاکی از آن است که مثلاً در بعضی موارد باید اتفاق آرا ء حاصل گردد. همچنین در سایر موارد یک اکثریت نسبی^[۴۴] آنگونه که در ماده ی (۲) ۲۰۵ آمده مورد نیاز است . بر اساس ین روش تعداد آرا ء کشورها بر حسب تعداد جمعیت آنان متفاوت می باشد . مثلاً در حالی که آلمان ، انگلیس ، فرانسه و ایتالیا هر کدام ۱۰ رای درند بلژیک و پرتغال هر کدام دارای ۵ رای و یا دانمارک وایرلند هر کدام ۳ رای دارند .

شخصیت مرد در زیر زبانش پنهان است»
احتیاط در سخن گفتن و پرهیز از گفتن حرف های بی مورد و کم صحبت کردن، هم از نظر عقلی و هم از نظر اخلاق اسلامی مورد تأکید است. چه بسیار مصیبت‌ها و مشکلات که زیر سر زبان است. و سبب به خطرات جبران ناپذیر می شود .
«مَنْ صَحِبَهُ الْحَیَاءُ فِی قَوْلِهِ زَایَلَهُ الْخَنَى فِی فِعْلِهِ
هر کس هنگام صحبت کردن حیای در گفتار داشته باشد ، خناء(هلاکت) در کردار از او زائل می شود »
در مورد زنان چه بسا نرم و لطیف سخن گفتن با نامحرمان مخالف حیاست. آن چنان که قرآن به زنان توصیه می کند: صداهای خود را خاضع و نرم نکنید؛ چه بسا کسانی که قلبشان مریض است، تحریک گردند.
‏َّ (فَلَا تخَْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِى فىِ قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَّعْرُوفًا)^[۲۰۰]
پس به گونه‏اى هوس‏انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید!
همچنین هم کلام نشدن با نامحرم از مصادیق حیای گفتاری محسوب می شود . زیرا در بسیاری از موارد زمینه ساز گناهان بعدی می شود . به همین جهت امام ۷از سلام کردن به زنان ، به خصوص زنان جوان خودداری می کردو تنها ، پاسخ سلام آن ها را می داد.
۴ـ حیا در رفتار
(وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یخُْفِینَ مِن زِینَتِهِن)^[۲۰۱]
هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شو
۳ـ۱ـ۳ـ تعقل و خرد ورزی
مقدمه
معنای عقل در لغت عرب، به معنای نقیض جهل^[۲۰۲] ، نگه داشتن ، بازداشتن و حبس کردن است، مانند بستن شتر با عقال ^[۲۰۳] . ابن فارس وجه تسمیه عقل را این می داند که انسان را از گفتار و کردار زشت باز می دارد^[۲۰۴] .
بنابراین عقل منع کننده از زشتی ها می باشد که لازمه این امر ، شناخت حسن و قبح افعال است .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

عقل در اصطلاح فلسفه و کلام دارای دو معنا می باشد :۱ـ موجودی که ذاتا مجرد است و بطور مستقل ، یعنی بدون تعلق به نفس و بدن است .
۲ـ عقل یکی از قوای نفسانی است، که مستقل نیست بلکه یکی از مراتب نفس است که می تواند ، مسائل نظری را از مقدمات بدیهی استنباط کند ، که خود شامل عقل نظری و عقل عملی می باشد.
با بررسی آیات و روایات در این موضوع به این نتیجه می رسیم ، معنای دوم اشتباه است. یعنی عقل خصیصه ذاتی و جدا نشدنی روح نیست ، بلکه هدیه و نور الهی است ، که بر روح انسان تابیده می شود، تا با آن حق را از باطل تشخیص دهد . امیرالمؤمنین۷ در این باره می فرماید :
« وَ یَبْلُغَ حَدَّ الرِّجَالِ أَوْ حَدَّ النِّسَاءِ فَإِذَا بَلَغَ کُشِفَ ذَلِکَ السِّتْرُ فَیَقَعُ فِی قَلْبِ هَذَا الْإِنْسَانِ نُورٌ فَیَفْهَمُ الْفَرِیضَهَ وَ السُّنَّهَ وَ الْجَیِّدَ وَ الرَّدِیَّ أَلَا وَ مَثَلُ الْعَقْلِ فِی الْقَلْبِ کَمَثَلِ السِّرَاجِ فِی وَسَطِ الْبَیْت‏^[۲۰۵]
پس از آن که انسان در حد زن و یا مرد بودن بالغ شد، در قلب او نوری وارد می شود که با آن واجب و مستحب و خوب و بد را می فهمد . عقل در قلب ، مااند چراغی در وسط خانه است .»
همچنین پیامبر اکرم (ص) می فرماید :
«العقل‏ نور فی القلب یفرق به بین الحق و الباطل‏^[۲۰۶]
عقل نوری است در قلب که به وسیله آن حق و باطل تشخیص داده می شوند .»
پس عقل ، امری خدادای است و هدیه ای از جانب خداوند می باشد. ^[۲۰۷]ولی اراده انسان ، در بهره از عقل دخیل است و هر شخصی با اراده و اختیاری که دارد ، می تواند در تقویت و یا تضعیف عقل مؤثر باشد . زیرا در نهاد انسان هم قوای عقلی وجود دارد و هم قوای شهوانی و او می تواند عمل خود را مطابق با یکی از آن ها قرار دهد . امیرالمؤمنین ۷انسانیت انسان را به عقل او می داند و وجه تمایز انسان و حیوان و فرشته را در عقل بیان می کند :
«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَکَّبَ فِی الْمَلَائِکَهِ عَقْلًا بِلَا شَهْوَهٍ وَ رَکَّبَ فِی الْبَهَائِمِ شَهْوَهً بِلَا عَقْلٍ‏ وَ رَکَّبَ فِی بَنِی آدَمَ کِلَیْهِمَا فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ‏ شَهْوَتَه َهُوَ خَیْرٌ مِنَ الْمَلَائِکَهِ وَ مَنْ غَلَبَتْ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّ مِنَ الْبَهَائِم‏^[۲۰۸]
خداوند در فرشتگان عقلی بدون شهوت نهادو در چهارپایان شهوتی بدون عقل و در فرزندان آدم هر دو را قرار داد، پس هر کس عقلش بر شهوتش غالب شود ، از فرشتگان برتر است و هر کس شهوتش بر عقلش پیروز شوداز چهار پایان بدتراست»
بنایراین در وجود انسان، دو نیروی متضاد عقل و شهوت قرار دارد، که هر یک راهی را پیش پای او باز می کند و به سوی خویش فرا می خواند . در این مرحله است که انتخاب صورت می گیرد و انسان آزادانه یکی از این دو را بر می گزیند . لذا حضرت در بیانات مختلف عقل را در مقابل شهوت قرار داده است ^[۲۰۹]. خطابات قرآن به کافران، به این که چرا تعقل نمی کنند به این دلیل است . زیرا به جای نیروی عقل ، شهوت را برگزیده اند . همچنین به همین جهت است، که امیرالمؤمنین تا این اندازه برای عقل و خرد ارزش قائل است .
«قیمه کلّ‏ امرى‏ء عقله‏^[۲۱۰]
ارزش هر انسانی به خرد اوست ‏»
از این رو امیرالمؤمنین۷ یکی از فلسفه های بعثت انبیاء را آشکار کردن خرد بشریت می داند و فرموده پیامبران گنجی
نه‏هاى دانش که در درون عقلها نهفته است، براى او آشکار سازند، چرا که دست قدرت پروردگار، گنجینه‏هاى بسیار عظیم و گرانبها در درون عقل آدمى نهاده که اگر کشف و آشکار شوند، جهشى عظیم در معارف حاصل مى‏شود، ولى غفلت و تعلیمات غلط و گناهان و آلودگیهاى اخلاقى، پرده‏هایى بر آن مى‏افکند و آن را مستور مى‏سازد. پیامبران این حجابها را بر مى‏گیرند و آن گنجینه‏ها را آشکار مى‏کنند.
براین اساس پیامبران چیزى به انسان نمى‏دهند، که در او نبوده است، بلکه آنچه دارد پرورش مى‏دهند و گوهر وجود او را آشکار مى‏سازند. حتّى بعضى معتقدند، تمام تعلیماتى که به انسانها داده مى‏شود، عنوان یادآورى دارد، چرا که ریشه علوم در درون جان انسانها نهفته است و معلّمان- اعم از پیامبران و پیروان خط آنها- با تعلیمات خویش، آنها را از درون جان انسان ظاهر مى‏کنند، گویى علوم همچون منابع آبهاى زیرزمینى هستند که با حفر چاه ها، بر سطح زمین جارى مى‏شوند.^[۲۱۱]
«فَبَعَثَ فِیهِمْ رُسُلَهُ وَ وَاتَرَ إِلَیْهِمْ أَنْبِیَاءَهُ لِیَسْتَأْدُوهُمْ مِیثَاقَ فِطْرَتِهِ وَ یُذَکِّرُوهُمْ مَنْسِیَّ نِعْمَتِهِ وَ یَحْتَجُّوا عَلَیْهِمْ بِالتَّبْلِیغِ وَ یُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُول^[۲۱۲]
پس خداوند رسولانش را بر انگیخت، و پیامبرانش را به دنبال هم به سوى آنان گسیل داشت، تا اداى عهد فطرت الهى را از مردم بخواهند، و نعمتهاى فراموش شده او را به یادشان آرند و با ارائه دلایل بر آنان اتمام حجت کنند، و نیروهاى پنهان عقول آنان را بر انگیزانند »
هنگامی که انسان ها در پرتو تعالیم پیامبران قرار می گیرند، به بالاترین مراتب حیات عقلی می رسند .
ابن میثم می گوید : استعمال دفائن، در کلام امام (ع) استعاره لطیفى است. چون گوهرهاى خرد و نتایج اندیشه در وجود انسانها بالقوّه موجود بوده است، به گنجینه‏هاى نهفته شباهت پیدا کرده و استعاره آوردن دفینه براى آنها شکلى زیبا یافته است. چون انبیا براى آماده ساختن نفوس و استخراج و اظهار جواهر اندیشه انسانها اساس و اصل هستند، نسبت برانگیختن افکار به آنها زیباست و براى این که انسانها را ارشاد کنند نیاز به ادلّه و براهین و زمینه‏هایى دارند که عبارت از نشانه‏هاى قدرت الهى است^[۲۱۳].
۳ـ ۱ـ۳ـ۱ـ آثار خرد ورزی در زندگی اجتماعی
حال که اهمیت بحث تعقل و خرد ورزی بیان شد ، به کارکرد این مهم در زندگی اجتماعی پرداخته می شود. کارکرد عملی تعقل در اخلاقیات جلوه پیدا می کند . عقل، خوب وبد اعمال را تشخیص می دهد و انسان را به انجام برخی کارها و پرهیز از برخی دیگر ترغیب می کند .
خردمند در رفتار اجتماعی و فردی بهترین شیوه زندگی را بر می گزیند. یکی از مهمترین مؤلفه ها در رفتار اجتماعی رعایت ادب است ، کسی که در زندگی فردی و اجتماعی خویش آداب و رفتارهای پسندیده را رعایت نمی کند، از خرد و روح خردورزی به دور است:
«الأَدَبُ صورَهُ العَقل‏^[۲۱۴]
ادب، صورت خرد است‏ »
« ألأدب‏ فی‏ الإنسان‏ کشجره أصلها العقل^[۲۱۵]
ادب در آدمی همچون درختی است که ریشه آن خرد است»
به بیان زیبای امام علی آدابی که از خرد برنخیزد ، چندان پایدار نخواهد بود ؛ چرا که ریشه ای نااستوار دارد و درخت بی ریشه ، محکوم به هلاکت است .
از مهمترین کارکرد های بیرونی دیگر خرد ورزی و تعقل در زندگی اجتماعی ، خوش رفتارى با مردم، مدارا کردن با خلق، همراه با انس و الفت، بردبار، صبور در برابر نادانان، جوانمرد ، دورى گزیدن از گناه، عاقبت اندیش و محطاط ،هشیار، منصف با خود، کنار گذارنده خشم، هنگام مخالفت با او و پذیرنده حقیقت، بردبار، میانه‏رو؛ وفا کننده به عهد ، همراه با حقّ ، راستگو ، بیزار از دنیا و سرکوب گر هوای نفس و پاکدامن است ^[۲۱۶].
تمامی این موارد را می توان در یک جمله خلاصه کرد، نخستین اقتضای خردورزی، پایبندی به اصول و بنیانهای اخلاقی است. به همین سبب فرد عاقل در تعاملات اجتماعی، معاشرتی نیکو دارد و هرگز به ناهنجاریهای اجتماعی نزدیک نمی شود. همه کسانی که از خردهای سالم و فروزان بهره مندند، به خوبی ها علاقه مند و از زشتی ها روی گردان اند.
۳ـ۲ـ کنترل بیرونی (اجتماعی)
مقدمه
کنترل اجتماعی، یعنی مجموع وسایل و شیوه هایی که با بهره گرفتن از آن، یک گرده یا یک واحد، اعضای خود را به پذیرش رفتارها ، هنجارها ، قواعد و حتی آداب و رسومی منطبق با آن چه گروه مطلوب تلقی می کند، سوق دهد ^[۲۱۷]
کنترل اجتماعی در عرف جامعه شناسی دارای دو معنا است :

• • مجموع عوامل محسوس و نامحسوسی که یک گروه اجتماعی ، به قصد حفظ یگانگی خود، در راه جامعه پذیری و فرهنگ پذیری اشخاص به کار می برد.

• • مجموع موانعی که گروه اجتماعی به قصد جلوگیری افراد ازکجروی اجتماعی در راه آنان به وجود می آورد. ^[۲۱۸]

در واقع کنترل اجتماعی رسمی به تلاشها و اقداماتی از طرف دولت و حکومت گفته می شود، که در جهت مقابله با وقوع جرم و کجروی در جامعه اجرا می شود، و متکی بر ضمانتهای اجرایی حکومتی است . کنترل اجتماعی برای تنظیم روابط اجتماعی ضروری است، تا از طریق آن بتوان جامعه را سازمان دهی کرد . انسجام و پایداری جامعه انسانی ، بستگی به نحوه إعمال نظارت در آن جامعه دارد . روش هایی که هر حکومتی برای نظارت اجتماعی خود بکار می برد، متفاوت است و بستگی به شرایط اجتماعی ـ اقتصادی آن جامعه دارد . ولی هدف همه آنها حفظ سیستم جامعه و تنظیم روابط اجتماعی و کنترل رفتار افراد جامعه می باشد . طبیعی است که اگر انسان بداند عملکرد او مورد بازررسی قرار می گیرد ، در انجام کارها دقت بیشتری می کند .
در حکومت امیرالمؤمنین ۷شاخصه نظارت و کنترل، دقیق و به بهترین صورت وجود داشت . با اینکه آن حضرت اهتمام ویژه ای در انتخاب کارگزاران داشتند، ولی آن ها را به حال خود وانگذاشته و برای همه طبقات اجتماعی و کارگزان خود، ناظران و بازرسانی قرار داده بود . این ناظران باید راستگو و وفادارو حق گو باشند و مراتب را به اطلاع آن حضرت برسانند و در نهایت، در امور ناظران ارشد نیز خودشان نظارت داشتند . آن حضرت در امر حساب خواهی و نظارت هیچ گونه کوتاهی و انعطاف نابجا و گذشت بی مورد را إعمال نمی داشت و با تیز بینی و شدت عمل ریشه فساد را از بین می برد، تا کسی تصور نکند هر گونه که بخواهد می تواند، رفتار کند و به هر ناهنجاری عمل کنند و در مقابل، پاسخگو هم نباشند. هرگز به خاطر مصلحت های زودگذر ، با خیانت کاران مسامحه نمی کرد؛ بلکه بلافاصله دست متجاوز را قطع می نمود.
زمانی که به آن حضرت گزارش می دادند که یکی از کارگزاران خطائی مرتکب شده، امام ۷با شدت تمام با او برخورد می نمود . دقت نظارت و کنترل آن حضرت بر عملکرد کارگزاران خود تا حدی بود که شرکت یکی از کارگزاران در یک مهمانی اشرافی، از نظر آن حضرت مخفی نماند.^[۲۱۹]
۳ـ۲ـ۱ـ نظارت مستقیم
در این شیوه، مدیر مستقیما و به صورت آشکار بر کار تمامی واحدها و عملکرد همه کارکنان خود نظارت

۴۴ ۱۵٫۳%

۳۸ ۱۳٫۲%

۲۸۷

پیامدهای پیامک
مکانیسمهای استقرار نظام تخصصی
انقلاب ارتباطات و بویژه اینترنت و امکانات ناشی از آن نه تنها ابعاد جدیدی به «جهانی شدن »داده بلکه در فضای زمان و مکان تغییراتی ایجاد کرده و زمان و مکان را به صفر نزدیک کرده و به فشردگی زمان انجامیده است(تافلر،۱۳۷۱: ۶۸) .
تلفن همراه به عنوان یک وسیله ارتباطی همه جا حاضر در اضطراب ها و فشارهای ناشی از نقش های اجتماعی افراد تاثیر متضادی دارد. تلفن همراه می تواند در انعطاف پذیری این نقش ها ، نقش بسیار مهمی داشته باشد.از جمله زنان می توانند در محل کار خود نقش مادری را نیز ایفا کنند و یا در خانه کار کنند و یا اینکه فرزندان خود را در راه برگشت از مدرسه و یا بیرون از خانه نیز کنترل کنند( ذکایی و ولی زاده، ۱۳۸۶، به نقل از سبحانی نژاد،۱۳۸۷: ۲۲). در‌ این میان تلفن‌همراه می تواند در انعطاف پذیری در ایفای نقش های مختلف نقش مثبت داشته باشد . در این رابطه مثال بارز آن این است که به زنان امکان دهد که بدون نیاز به تغییر مکان، نقش‌های خود را عوض کنند. در نتیجه تلفن همراه زنان را قادر می‌سازد که زمانی‌که از خانه دور هستند به مسئولیت‌های خانگی خود رسیدگی‌ کنند. جامعه‌شناسان این امر را «مادری از راه دور» می‌نامند. یعنی استفاده از تلفن‌همراه برای ارتباط با فرزندانی که از مدرسه برگشته‌اند و نیاز به کنترل توسط والدین دارند (خیرخواه و علی آبادی، ۱۳۸۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بدین ترتیب باورود موبایل می توان پیش بینی کرد عوامل سخت افزاری مانند مکان و موقعیت ، فضا و عناصر محیطی اهمیت گذشته خود را در شکلدهی به روابط و کنشهای انسانی بتدریج از دست داده و عوامل نرم افزاری همچون خود افراد و ارتباطات موبایلی میان فردی نقش کلیدی پیدا خواهد نمود ( موسوی، ۱۳۸۹: ۹۲).
سمیرا در این باره نظر جالبی دارد : «قبلا محوریت پیامک خیلی زیاد بود حتی اگر حرفی هم نبود بالاخره یک پیامک می دادیم که بگوییم به یادتم. از ۱۱ شب شروع می کردیم به پیامک بازی تا دیروقت شب که مثلا برنامه فردا را چه کار کنیم اما الان دیگر پیامک دارد حذف می شود. الان من دیگر با گوشیم یا میروم فیس بوک یا دانلود می کنم یا ایمیلم را چک می کنم.به این خاطر که دیگر چیزهای جدیدی آمده الان تا یک اینترنت وایرلس پیدا میکنی فوری میروی فیس بوکت را چک می کنی . چیزی مثل لپ تاپ یا تب لت نیست که همه گیر شده باشد فعلا همه از گوشی شان استفاده میکنند. برای اینکار وقتی تو فیس بوک دوستانتو می بینی باهاشون ارتباط برقرار می کنی پیامک حذف می شود دیگر. وقتی آن مجانی است چرا من بیایم با گوشی پیامک بدهم که حالا قبض بیاد یا از شارژ گوشیم کم شود… پیامک فقط یک پیامک است یک پیام متنی. در همین حد که کجایی چه کار می کنی؟ الان دیگر اینترنت هم می تواند تصویری باشد هم مولتی مدیا… هرکسی باشد اینترنت را ترجیح می دهد حتی اگر رایگانم نباشد ارزون تر درمیاید از پیامک. بخصوص اگر از خط ثابت یا خارج از شبکه بخواهی پیامک بزنی یا زنگ بزنی خب خیلی گران در میاید. من خودم بیشتر قرارومدار هایم را هماهنگ می کنم. بیشتر پیامک کجایی برایم می آید . شاید کسانی که سنشان زیاد است به من پیامک می دهند چون با دوستان همسن و سال خودم بیشتر اینترنتی و تلفنی در ارتباطم.۱۱ شب به بعد انگار همه تب میگیردشون. ولی اگر بخواهی یک ذره official باشد مثلا نمی خواهد رویش تو روی طرف باز شود غروب پیامک می زنه کاراشو خبر می دهد… اما بالاخره همه که اینترنت ندارند گاهی اوقات کار داری یا نداری فقط می خواهی بگویی به یادتم هنوز هم جایگاه خودشو داره . پیامک نوشتن برایم سخته . می گویم بگذار حالا یک شکلک بگذارم( یک چشمک یک لبخند) {تا منظورش را بهتر برساند}یک محدودیت هایی دارد. من و دوستام خیلی رابطه پیامکی داشتیم هر شب هماهنگ می کردیم با دوستانم چی بپوشم چی نپوشم و… یا با پسرهای دانشگاه ترجیح میدادم پیامک بدهم تا زنگ بزنم. الان ولی دیگر کمرنگ شده است».
محسن: « اصلاً توکار پیامک نیستم. حس می کنم اگر با کسی کاری داری باید صداشو بشنوی. اگر می خواهی حالش را بپرسی اینقدر برایت ارزش داره که زنگ بزنی ، اگر هم کار داری که دیگه باید تلفن بزنی دیگر چه کاریه که پیامک بزنی. حالا معلوم نیست برسه نرسه، اون جواب بده نده ، حوصله داشته باشه جواب بده …» . حسنا اما نظر دیگری دارد: «تماس گرفتن آدم را محدود می کند هم خود من را و هم کسی که به او تلفن می شود وقتی پیامک می دهم آن فرد این قدرت را دارد که الان یا هر وقت که وقتش آزادتر شد جواب بدهد ، ولی وقتی زنگ میزنم باید همان لحظه پاسخ بدهد واگر پاسخ ندهد ممکن است ذهنش را مشغول کند. برای همین تا خیلی لازم نباشد زنگ نمیزنم مگر اینکه کار واجبی باشد. حتی به اساتیدم هم ترجیح میدهم باز پیامک بدهم که اگر در حال استراحت باشند یا در جلسه یا کلاسی هستند باز این قدرت انتخاب را داشته باشند که هروقت خواستند پاسخ بدهند. دیگر اینکه برای تماس آدم باید یکسری مقدمات بچینه ولی در پیامک ادم خیلی راحت و سریعتر می تونه بره سر اصل مطلب.البته این مسئله هم هست که وقتی من به کسی پیامک می دهم فکر می کنم خیلی مزاحم وقتش نشدم بنابراین بیشتر بهش پیامک میزنم و سعی می کنم ارتباطاتم را بیشتر اینجوری شکل بدهم ولی بهرحال آن شخص دارد یک وقتی برای من می گذارد و شاید بخواهد در کنار خانواده اش
باشد ولی دائم مجبور باشد به پیامک های من جواب دهد.مثلا من پدرم وقتی به خانه می آید گوشی اش را خاموش می کند چون بالاخره مجبور است همان کارهایی را که سرکار می کند را دوباره در خانه هم انجام دهد . بنابراین از این جهت پیامک می تواند آدم ها را ۲۴ ساعته مشغول خودش کند. ارتباطاتی که می توانست در ۷-۸ ساعت کاری یا در ساعات درسی برقرار شود پیامک گسترش می دهد به کل روز».
روشنک: «معمولا کارهایی که می خواهیم با هم چک کنیم ، انجام بدیم، زمانشو چک کنیم یا چیزی باید بیاوریم برسانیم بهمدیگر کتابی جزوه ای ، گاهی برای یادآوری… ».اکرم: «بیشتر پیامکهام کار راه انداختنه برای اینکه به کارهام برسم بقیه پیامک هام به همسرم هست. ترجیح میدهم به طرف مخاطبم معمولا زنگ بزنم مگر اینکه نتوانم یا دسترسی نداشته باشم. بیشتر مواقعی که نتونم صحبت کنم یا نخواهم کسی حرفهای من را بشنود یا در جلسه ای باشم، پیامک می دهم چون پیامک را زیاد قابل اطمینان از لحاظ انتقال احساس و درک و … نمیدونم.مثلا یک مشکلی که بین من و همسرم پیش میاد با پیامک هی میایی یک چیزی را درست کنی چون احساس را منتقل نمی کند تو چشماش نمی توانی نگاه کنی آن چیزی که مینویسی چیزی نیست که فی البداهه میاد و هی پاک می کنی می نویسی، اون چیزی نیست که از دلت بلند می شود اینها همه تاثیر دارد ».
موژان: «بنظرم پیامک بازی چیز جالبی نیست. فقط بخاطر اینکه کار راه اندازه مثل جاهایی که آدم نمی تواند با موبایلش حرف بزند، کار آدم را راه می اندازد». نرگس : « بیشتر تو موقعیت های فان ترجیح میدم ازش استفاده کنم تو موقعیت های جدی و کاری و ضروری بیشتر تماس می گیرم». ناصر: «اگر مکالمه طولانی داشته باشم زنگ میزنم ولی برای کارای کوچیک ترجیح میدم پیامک بدم چون کارو سریع راه میندازه. بیشتر باهاش احوالپرسی و قرار مدارهامو چک می کنم ».
محمدجواد که زمانی با دوست دخترهایش در روز چیزی حدود ۱۰۰۰ پیامک می داده است ، گفت: تو پیامکها حرفای جدی زیاد نمی زدیم. اینکه آینده اون چی میشه، آینده من چی میشه، خانواده ها مون چه جوری اند و… ولی خب هیچکدوم به نتیجه ای نمیرسید بخاطر همین بیخیالش شدم . چون همش دروغ بود، حقیقتی بهم نمیگفتیم، نه من نه اون . همه دروغ میگن اما خب برای وقت پر کردن خوب بود البته آخرش فهمیدیم همش وقت تلف کردن بود» .طاهره:« اگر تو شرایطی باشم که وقت نداشته باشم زنگ میزنم وگرنه به اکثر آدمها خصوصا آدمهایی که میدونم پیامک بازند، پیامکی حرفهامو بهشون میزنم». شقایق: « از پیامک بیشتر واسه احوالپرسی و پیگیری اینکه دوستام کجا هستند و برنامه هایی که داریم استفاده میکنم. بهزاد: پیامک محدودیت زمانی و مکانی رو شکست . همه چیز رو بهم دیگر چفت کرد، نزدیک کرد، الان فرد می تونه در کمترین زمان بیش ترین بهره وری رو داشته باشه ». موژان: «برای مسائل کاری خیلی مفیده. یعنی وقتی تو خونه ات هستی می تونی دورادور این منیج رو انجام بدی. مثلا من مرخصی میگیرم از اداره بهم تلفن بشه باعث میشه خانواده ام دلخور بشن بگن یک روز هم که مرخصی هستی همش پای تلفنی ولی پیامکی کسی متوجه نمیشه … ولی خب از اون طرف هم برای خودت هم راه چاره رو میبنده و راه فرار نداری».
آمارها حاکی از آن است ۳۵٫۸ % پاسخگویان بمیزان زیاد و بسیارزیادی ، بسیاری از کارها و برنامه هایشان را پیامکی جلو می برند . ۲۷٫۵ % نیز بمیزان متوسطی این موضوع را قبول داشته اند. ۳۶٫۷% پاسخگویان اصلا یا بمیزان اندکی چنین استفاده ای از سرویس پیامک دارند.
در این میان ۷۶٫۳ % پاسخگویان پیامک را باعث تداخل هرچه بیشتر حوزه کاری و خصوصیشان می دانند. ۱۷٫۳ % نیز با نظری بینابین تا حدودی این موضوع را تائید کرده اند. ۶٫۴ % پاسخگویان این موضوع را رد کرده یا میزان کمی با این نظر موافقند.
جدول ۴۰ : توزیع پاسخگویان بر حسب ارزیابی آنها از مکانیسمهای استقرار نظام تخصصی پیامک

گویه ها

اصلا

کم

متوسط

زیاد

بسیار زیاد

جمع

بسیاری از کارها و برنامه هایم را پیامکی جلو می برم.

۴۲
۱۴٫۴%

۶۵
۲۲٫۳%

۸۰
۲۷٫۵%

۸۲
۲۸٫۲%

۲۲
۷٫۶%

۲۹۱

پیامک باعث تداخل هرچه بیشتر حوزه کاری و خصوصی ام شده است.

۳
۱٫۱%

۱۵
۵٫۳%

در مورد انتقال چکی که قسمت حواله‌‌کرد آن خط‌ خورده است در مباحث بعدی توضیح داده می‌شود.
در قانون صدور چک دارنده چک اعم از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت‌نویسی شده یا حامل چک یا قائم‌مقام قانونی آنها.
گفتار هفتم: دستور پرداخت بدون قید و شرط
اگر مندرجات الزامی چک را به منزله‌ی اجزایی پراکنده تلقی کنیم، درج عبارتی که دلالت بر دستور پرداخت بدون قید و شرط نماید موجب آن می‌گردد که این اجزای پراکنده به یکدیگر متصل شده و معنی یابند. ^[۶۵] از تعریف چک در ماده ۳۱۰ ق.ت. چنین استنباط می‌شود که چک باید متضمن دستور باشد که به موجب آن، صادرکننده وجوهی را که در نزد بانک دارد کلاً یا بعضاً مسترد دارد یا آنرا به دیگری واگذار کند، طبق ماده ۳ ق.ص.چ.: «هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد، بانک به آن شرط ترتیب اثر نمی‌دهد.» ^[۶۶]

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گفتار هشتم: امضای صادرکننده
امضا دلالت بر قصد انشای امضاکننده دارد. البته امضای سند تجاری به تنهایی دلالت بر قصد انشا ندارد، بلکه جزء دیگر مکمل آن، تسلیم سند است. ^[۶۷]
ماده ۳۱۱ ق.ت. تصریح می‌کند که چک باید به امضای صادرکننده برسد و قانون تجارت صدور چک را با مهر صادرکننده جایز ندانسته است.
امضای روی چک باید به نمونه امضای موجود در بانک که صاحب حساب جاری در زمان افتتاح حساب به بانک داده است مطابقت داشته باشد وگرنه چک قابل پرداخت نخواهد بود.
در مورد اینکه آیا شخص می‌تواند در موقع افتتاح حساب، مهر خود را به عنوان نمونه امضاء به بانک معرفی نماید یا خیر به نظر می‌رسد این امکان وجود ندارد.^[۶۸] هر چند در نظر مخالف ابراز شده که این کار امکان‌پذیر است و در این صورت مهر صادرکننده نه به عنوان مهر، بلکه از لحاظ اینکه امضای اوست، مورد قبول بانک خواهد بود.^[۶۹]
تاریخی که بعضی اشخاص عادتاً ذیل امضاء می گذارند جزء امضاء محسوب نمی شود.
گفتار نهم: مکان صدور
ماده ۳۱۱ ق.ت. بصراحت به این مورد اشاره کرده است. هرگاه مکان صدور، روی ورقه‌ چک قید نشده باشد، محل پرداخت، محل صدور، تلقی می‌شود.(مواد ۳۱۵ و ۳۱۷ ق.ت.) البته در عمل در این مورد نیز مشکلی وجود ندارد، چه روی چکهایی که در اختیار صاحبان حسابهای بانکی گذاشته می‌شود، نام شعبه‌ای که باید چک را پرداخت کند، قید شده است. تعیین محل صدور از حیث مهلت واخواست و مطالبه وجه چک دارای اهمیت است. زیرا مدت مطالبه وجه چک از محال‌علیه، در موردی که محل صدور چک همان محلی است که چک باید در آنجا پرداخت شود، با محلی که پرداخت وجه چک غیر از محلی است که چک در آنجا صادر گردیده است تفاوت دارد. ^[۷۰]
مبحث دوم: مندرجات اختیاری چک
قوانین در مقام توصیف شکل چک به بیان مندرجات الزامی اکتفا کرده‌اند، لذا این پرسش مطرح می‌گردد که درج مطالبی در سند (چک) علاوه بر مصرحات قانونی مجاز است یا خیر؟ مقدمتاً باید توضیح داد که هر چند قوانین، شکل چک را مدخل ورود به احکام سند تجاری قرار می‌دهند اما فراموش نکرده‌ایم که در حقیقت (جز در موارد استثنایی نظیر جعل و سرقت) طرفین سند در مقام توافق اراده برای ایجاد اثر حقوقی (عقد) هستند و در این راه به اصل آزادی اراده بیش از آنچه قانونگذاران به عنوان مندرجات الزامی سند معرفی نموده‌اند، اهمیت می‌دهند. در نتیجه ممکن است حسب نیازهای متقابل، مطالبی را در چک بنویسند. در این صورت آثار درج مطالب اضافی چیست؟
اجمالاً می‌توان تصور نمود که بعضی مطالب اضافی لطمه‌ای به اعتبار چک به عنوان سند تجارتی نمی‌زند اعم از اینکه این مطالب منشأ اثر نیز تلقی گردند یا خیر. متقابلاً قابل تصور است که درج بعضی مطالب موجب سلب عنوان «سند تجارتی» از چک تنظیمی شده و آن را از شمول اسناد تجارتی خارج گرداند. ^[۷۱]
گفتار نخست: مندرجات اختیاری (اضافی) مجاز
قوانین، معمولاً احکامی تحت این عنوان ندارند بنابراین آنچه که درج آن را در چک مجاز می‌شماریم تجلی نیازهای عرفی است که دکترین و رویه قضایی در مقام تفسیر قانون، مخالف قواعد آمره تشخیص نداده‌اند. ^[۷۲]
بند نخست: درج مطالب اضافی برای جلوگیری از تزویر در چک
ممکن است صادرکننده برای جلوگیری از تزویر در چک توضیحاتی را اضافه نماید که مخل به اعتبار چک تلقی نگردد. از جمله اینکه مبلغ چک به حروف و عدد نوشته شود و یا آنکه به ریال و تومان توأماً نوشته شود. همچنین ممکن است علاوه بر نام دارنده چک، سمت وی نیز درج گردد. ^[۷۳]
بند دوم: درج سبب صدور چک
درج سبب صدور چک فوایدی را دارا است که مهمترین آن حل اختلافات احتمالی آینده میان صادرکننده و اولین دارنده چک است. همچنین درج سبب صدور چک اثبات ارتباط صدور چک با منشأ آنرا آسان می‌سازد.
به علاوه درج سبب تا حدودی امکان تزویر در سند را کاهش می‌دهد، مثلاً اگر متن چک حاوی عبارت زیر باشد:
«به موجب این چک مبلغ یک میلیون ریال بابت خرید یک دستگاه تلویزیون پانزده اینچ بپردازد.»
دشوار به نظر می‌رسد که دارنده خطاکار چک دچار این وسوسه شود که در آن چنین تزویری را صورت دهد:
«به موجب این چک مبلغ بیست‌ویک‌‌میلیون ریال بابت خرید یک دستگاه تلویزیون پانزده‌ اینچ بپردازید.»
توجه به این نکته ضروری است و حال آنکه عبارتی نظیر «در صورت تحویل اتومبیل» و مان
ند آن، شرط پرداخت است. ^[۷۴]
گفتار دوم: مندرجات اختیاری (اضافی) غیرمجاز
رویه قضایی، دکترین و عرف علی‌رغم سکوت نسبی قوانین، بعضی مطالب را مخالف طبیعت (ذات) سند تجاری (چک) تلقی نموده و نتیجتاً اسناد متضمن چنین مطالبی از شمول مقررات اسناد تجاری خارج گردیده است. ^[۷۵]
بند نخست: درج شرط برای پرداخت
در بیان مندرجات الزامی چک راجع به ضرورت غیر مشروط بودن دستور پرداخت توضیح دادیم. نتیجه طبیعی این الزام آن است که درج شرط در چک در زمره‌ی مندرجات اضافی غیرمجاز تلقی گردد.
در مورد ضمانت اجرای عدم رعایت این ممنوعیت دو راه حل متصور است؛ بطلان شرط و یا خارج شدن چک از شمول اسناد تجاری.
راه حلی که متضمن احترام بیشتر به اراده اشخاص و تأکید بر اهمیت شکل و ظاهر سند است، راه حل دوم است.
قانون تجارت ایران در زمینه منع درج شرط و ضمانت اجرای آن ساکت است. اما این سکوت را نباید با رجوع به اصل آزادی قراردادها دال بر جواز درج شرط تلقی نمود. زیرا ضرورت بدون قید و شرط بودن دستور پرداخت از جمله قواعد مسلم و اساسی حاکم بر اسناد تجاری است و سکوت قانون را باید حمل بر تبعیت مقنن از اصول لاینفک حقوق اسناد تجاری نمود و نه تجویز استناد به قواعد عمومی قراردادها.
ذیل ماده ۳ قانون صدور چک نیز ممکن است در این زمینه ایجاد تردید نماید:
«… هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.»
چه بسا چنین استنباط گردد که حکم مزبور به معنی معتبر شناختن چک مشروط است. اما این استنباط صحیح به نظر نمی‌رسد. این حکم فقط حدود رابطه قراردادی میان بانک محال‌علیه و صاحب حساب (صادرکننده) را مشخص می‌کند و بانک را از الزام به بررسی مندرجات چک از این حیث معاف می‌دارد.^[۷۶]
بند دوم: درج وعده برای پرداخت چک
چک حسب تعریف وسیله انتقال طلب حال است و درج وعده در چک با طبیعت این سند مغایر است.
صدور چک با تاریخ مؤخر در کشور ما آنچنان رواج دارد که اصطلاح چک وعده‌دار بر خلاف مفهوم لغوی آن، چک دارای تاریخ صدور مؤخر را متبادر به ذهن می‌سازد.
قانونگذاران کوشیده‌اند نسبت به استفاده نادرست از چک واکنش‌های مناسبی نشان دهند. زیرا مزایایی که مقنن برای دارنده چک در نظر می‌گیرد و مسئولیتهایی را که به امضاءکنندگان آن تحمیل می‌کند، متناسب با نقش و کاربرد حقیقی چنین سندی است.
قانون تجارت ایران در ماده ۳۱۱ مقرر می‌دارد: «در چک باید محل و تاریخ صدور قید شود و به امضای صادرکننده برسد. پرداخت وجه نباید وعده داشته باشد.»
به علاوه ماده ۳۱۳ مقرر می‌دارد: «وجه چک باید به محض ارائه کارسازی شود».^[۷۷]
مبحث سوم: ضمانت اجرای فقدان شرایط صوری
در قانون تجارت ماده خاصی به این امر اختصاص نیافته است. مع‌ذالک، تبصره ذیل ماده ۳۱۹ ق.ت. چکی را که فاقد شرایط اساسی مقرر در این قانون باشد- یعنی در واقع شرایط منعکس در ماده ۳۱۱- چک تلقی نمی‌کند. احتیاط‌هایی که بانک‌های ایران در پرداخت چک می‌کنند، چنان جدی است که می‌توان گفت بر حسب عرف و عمل، چکی که دارای شرایط مندرج در قانون نباشد، دیگر چک به حساب نمی‌آید. بلکه سند دیگری است که بر حسب شکل و محتوای خود، تابع شرایط دیگری است. ^[۷۸]
البته می‌توان گفت با توجه به مواد ۳۱۱ الی ۳۱۲ ق.ت. هر جا که قانونگذار در این مواد، از فعل «باید» و «نباید» استفاده کرده است، عدم رعایت آنها به دلیل توالی فاسدی که متعاقباً حادث می‌گردد موجب خروج چک از جنبه‌ی سند تجاری بودن آن می‌گردد، ولی خارج از مواد مذکور، به نظر می‌رسد که عدم رعایت آنها خللی به سند یاد شده به عنوان یک سند تجاری وارد نساخته و بنا به تعبیری، شاید بتوان موارد اخیر را از باب تفویض وکالت به دارنده چک برای تکمیل آن قلمداد کرد. ^[۷۹] در این خصوص در مباحث آینده توضیحات بیشتری ارائه خواهد شد.
فصل ششم: نحوه رسیدگی به شکایات چک (ضمانت اجراهای عدم پرداخت چک)
به منظور رسیدن به اهداف قانونگذار در جایگزین شدن چک به جای پول نقد، مقنن ضمانت اجراهای مختلفی پیش‌بینی نموده که به آنها پرداخته می‌شود.
در همین ابتدا باید بیان شود با توجه به موضوع اصلی پایان‌نامه که به بررسی دعاوی حقوقی اختصاص دارد
به طور مختصر به این موارد اشاره می‌شود.
مبحث نخست: طریقه‌ اجرایی
ماده‌ ۲ ق.ص.چ. آن را در حکم اسناد لازم‌الاجرا دانسته و آنرا مانند سایر اسناد رسمی قابل اجرا از طریق اجرای ثبت معرفی کرده است. سند لازم‌الاجرا عبارت از سندی است که بدون صدور حکم از دادگاه قابل صدور اجرائیه برای اجرای مدلول سند باشد. طبق این ماده شرایط لازم برای صدور اجرائیه عبارتند از: