دادگاهها نمی توانند در خصوص وضعیت روانی و ارادی متهم – جز با استناد به نظر کارشناس (پزشکان و روان پزشکان متخصص و پزشکان قانونی) تصمیم گیری کنند. چنانچه در نظر دادگاه اقدام متهم حاکی از وجود اعتلای روانی و ارادی در نزد او باشد، بلافاصله بر پزشک یا هیأتی از پزشکان متخصص برای بررسی و تعیین وضعیت وی مراجعه می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اثبات علمی اراده ای آزاد بسیار دشوار و ادعای راجع به آن بیش نیست . اگر چه ، وی به درستی بر این مطلب اذعان دارد که اراده آزاد ، ایده ی مسئولیت اخلاقی را بنیان می دهد ، اما در هر حال با تاکید بر این موضوع که «خواست درونی » و« اجرای آن » در مقطع زمانی بسیار کوتاه شکل می گیرد ، پس توجه دادرسان را این به نکته معطوف می سازد که عوامل و اسباب ناخودآگاه بسیاری ممکن است اراده ی فرد را در یک مقطع زمانی بسیار کوتاه تحت تاثیر ژرف قرار گیرد . متعاقب تشخیص اهلیت جناحی ، درجات اهلیت و حدود تاثیر آن از نظر حقوق کیفری مطرح می شود .

۱-۳-۷-۳- مراتب و درجات اهلیت جنایی

همانطور که گفته شد اهلیت جنایی که به عنوان مناط مسئولیت و پیش در آمد اصلی و اساسی مباحث کیفری یاد شد. بر پای دور کن اساسی « آگاهی و اراده » استوار است . سطح آگاهی و روانی انسان گاه متعارف و به شکل سالم است. گاه نیز به شکل نامتعارف و ناسالم است . با توجه به مراتب متغیر یاد شده و به تبع حالات حادث شده.
اهلیت جنایی در حقوق کیفری بر سه دسته تقسیم می شود : اهلیت کامل ، اهلیت زائل « نابود شده » و اهلیت ناقص :
شکل کامل اهلیت ، آنگاه مطرح است که شخص از نیروی آگاه و درک ، تدبر ، خواست درونی و قدرت انجام و اجرای کار به صورت طبیعی و به شکل کامل بهره مند باشد . شخص برخوردار از سلامت عقل و اراده ی معتبر باشد و این اهلیت در خصوص انسان رشیدی قابل تصور است که هیچ گونه نشانه ی نابسامانی روانی یا عصبی در او مشاهده نشود .
اما در اهلیت زائل شده نیز به اعتبار فقدان یا زوال نیروی آگاهی و اراده به شکل کامل تشخیص داده می شود . به گونه ای که شخص ممکن است مجنون تلقی گردد و بر این اساس در قبال ارتکابی مسئول شناخته نشود . چون افعال یاد شده به منزله ی رفتارهای واکنشی غیر ارادی و حرکتی فاقد پشتوانه ی عقلی و محرک فکری انگاشته می شوند.
در اهلیت ناقص که نتیجه­ ضعف قوای عقلی و ارادی است ، به صورتی که نیروی آگاهی و اراده به شکل کامل زائل نمی شود : بلکه ، تا اندازه ای قوای مذکور ناتوان می شود و رفتارشخص تحت تاثیر این ناتوانی و تشویق حاصل در فکر قرار ارثی و یا در اثر بیماری یا خوردن موادی همچون مست کننده ها که عقل را زائل می کنند حادث شود(العوجی ، ۱۹۸۵، ۶۳-۶۲ ).

فصل دوم: معرفی علل وعوامل مستی(انواع مست کننده ها)

۲-۱- انواع مستی

- مستی کلی و جزئی
بیشتر نویسندگان مستی را کیفیتی دانسته اند که شدت و ضعف می پذیرد و به تعبیری دیگر مدرّج است. یعنی اینکه گاه شخص در نتیجه شرب مسکر کلاً مسلوب الاراده می گردد و گاه نیز جزئاً. احتمالاً مبنای این تکلیف اقتباس از کتب پزشکی قانونی بوده است که پزشکان قانونی، مسمویت با الکل را قابل انقسام به دو نوع ساده و پیشرفته دانسته ­اند و در هر مورد بر حسب شدت مسمومیت، اقدامات درمانی خاصی را تجویز نموده ­اند. هر چند این تفکیک و تمایز از نظر پزشکی قابل پذیرش باشد و مثلاً مسمویت با الکل را بتوان به ساده، حاد و مزمن تقسیم نمود؛ اما از نظر حقوقی، تقسیم مستی که دارای حقیقت شرعیه و قانونی خاص است، به کلی و جزئی، بدون آنکه قطع و یقین در پذیرش این انقسام از سوی قانون گذار موجود باشد، صحیح به نظر نمی رسد. خاصه آنکه ملاک و ضابطه این درجه بندی مجهول است و حد و مرز دقیقی بین آنها قابل ترسیم نیست. از نظر علمی، معیار دقیقی برای احراز کلیت یا جزئیت مستی وجود ندارد و حداقل اینکه وضعیت مواردی که در مرز این کلیت و جزئیت واقع هستند، مشخص نبوده و در عمل ایجاد مشکل می نماید(آقایی نیا، ۱۳۸۴، ص ۱۳۵ ).
- مستی خشک و تر
در برخی کتب علمی از این تقسیم بندی نام برده شده است، حالت مستی که در نتیجه مصرف انواع مسکرات تخمیری و تقطیری در شخص ایجاد می شود. و به اعتبار مایع بودن عامل ( مشروب )، « مستی تر » می­گویند.
چنانچه عامل بروز حالت مستی گونه، مشروب نبوده، بلکه ماده ای جامد یا گاز – مثلاً ماده مخدر – مانند خوردن تریاک یا کشیدن و استنشاق دود تریاک، باشد. از این حالت به « مستی خشک » تعبیر نموده ­اند ( اردبیلی، ۱۳۸۶، ص ۹۰٫ صالحی، ۱۳۸۱، ص ۴۰ ).
ولی به اعتقاد برخی نویسندگان، مستی معنای دقیق کلمه، مستی ناشی از شرب مسکرات است و دیگر حالات مستی گونه، علی رغم تشابهاتی که با مستی به معنی اخص دارند، با آن متفاوت است ( جزایری، ۱۳۸۷، ص ۵۸ ).
- مستی ارادی و مستی غیر ارادی
مستی اختیاری یا ارادی به حالتی اطلاق می شود که فرد اراده و انتخاب خود خواسته باشد که فرد حالت مستی را نخواسته باشد ولو اینکه قصد شرب خمر را نیز داشته باشد. در کتب فقهی­، معمولاً از مستی غیر ارادی به نام « مستی ناشی از یک عذر موجه » یاد می­ کند و مستی غیرارادی « مستی مجرمانه » می­گویند ( نجفی،۱۴۰۴، ص ۱۷۵ - ۱۷۶ ).

۲-۲- ضابطه تشخیص مستی

برای تشخیص وجود حالت مستی در فرد، دو ملاک و معیار ارائه و ابزار گردیده است:
یک: بر وجود میزان مشخص الکل در خون شخص از طریق تستهای مختلفی انجام می شود. در این شیوه تشخیص مثلاً وجود درصد معینی الکل در خون، بازدم، ادرار یا بزاق دهان شخص، حکایت از مست بودن فرد دارد، صرف نظر از اینکه عارضه مخصوص مستی یعنی سلب اراده ایجاد شده باشد یا نشده باشد. (ضابطه عینی). که این ضابطه در خیلی از کشورها برای مجازات رانندگی در حالت مستی به کار برده شده.
تاثیر الکل بر متابولیسم بدن به عوامل و شرایط مختلفی بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بدیهی است که معیار عینی، ملاک و ضابطه دقیقی نبوده و صرفاً افراد مذکور را می توان حکماً نه واقعاً مست دانست و احکام مست را بر آنها مرتبت نمود.
ملاک دیگر که بهترین ضابطه تشخیص مستی است، ضابطه شخصی است؛ یعنی اینکه وجود این حالت و وضعیت را صرف نظر از قلت و کثرت میزان الکل در خون بررسی نمائیم. علی رغم اینکه قانونگذار با سکوت خود معنی مستی را به عرف احاله داده است، ولی مشخصه عرف در این امر، کارشناس می باشد و برای تشخیص مستی باید به کارشناس ( پزشکی قانونی) مراجعه کرد که این شیوه مستلزم معاینه و مصاحبه توسط پزشکی قانونی و بررسی کلیه شرایط و اوضاع و احوال مانند سن، جنس، سابقه مصرف، قدرت تحمل عادت و حتی بیماری های فرد می­باشد.
در ضابطه شخصی، میزان الکل موجود در خون صرفاً توسط یکی از پارامترهای تشخیص و احراز حالت مستی در فرد بشمار می ­آید، در نتیجه ممکن است فردی با وجود درصد معینی الکل در خون که نوعاً سبب مستی می­گردد، مست تلقی نگردد ( جزایری، ۱۳۷۸، ص ۶۰ – ۶۱ ).
امروزه برای تشخیص، معیارهای دیگر ارائه شده، مستی مستلزم وجود میزان معینی از الکل در خون است، و در برخی از کشورها با سنجش مقدار الکل موجود در خون فرد، مستی و درجۀ آنرا تعیین می کنند. پزشکان قانونی در این باره می نویسد : « مطمئن ترین نوع آزمایش، آزمایش خون است که پزشک پس از گرفتن خون از فرد متهم آزمایشات لازم را انجام داده و جواب قطعی خود را مبنی بر اینکه آیا الکل در خون فرد وجود دارد را اعلام می­دارد. و برای تشخیص میزان مستی الکل خون را در هر لیتر و یا هر لیتر و یا هر کیلو از خون اندازه گیری می کنند. به طور کلی عدم تعادل عصبی با ۷۵% گرم در یک کیلو خون یا ۵/۱ سانتی متر مکعب در لیتر یا ۵/۱ گرم در یک کیلو خون برسد. در ۷۰% میزان الکل خون به ۲ سانتی متر مکعب در لیتر یا ۵/۱ گرم در یک لیتر خون برسد (گودرزی، ۱۳۸۹، ص۲۹۰).
در ۷۰% مشروب خورده ها مستی شروع می شود و پس از آن مستی کامل تا وقتی برقرار است که حداکثر الکل در خون ۳ گرم در کیلو یا ۴ سانتی متر مکعب در لیتر باشد. اگر غلظت الکل از این حالت بالاتر رود، حالت اغماء پدید می ­آید. و با غلظتی برابر ۷/۳ گرم در کیلو یا ۵ سانتی متر مکعب در لیتر خون برسد احتمال مرگ بیشتر از موارد دیگر دیده می­ شود ( همان، ص ۲۹۷ ).
هم چنین در این باره می­گویند: « قبل از اختراع وسایل دقیق علمی، برای تعیین درجه مستی به وسایل گوناگون متوسل می­شدند که نتایج حاصل نتوانست خالی از اشتباه باشد. مثلاً اشخاص مشکوک را وادار می­کردند که از روی خط مستقیمی راه بروند و با انگشت خود را چندین بار متوالی به بینی خود بکشند همچنین به بوی دهان نیز نمی­ توان اعتماد کرد. و از روی تظاهرات اشخاص که بین احتمال میزان مستی است نمی­ توان حکم قطعی در مورد درجه مستی صادر کرد. همچنین چون مقدار الکل از راه تنفس دفع می­ شود و در نتیجه این امر است که از دهان شخص مست بوی الکل می آید، بنابراین می توان مقدار آن را در حجم معینی از هوایی که از ریه ها خارج می شود تعیین کرد، روی این اساس دستگاه مستی سنج تنفسی در خدمت پلیس راهنمایی و رانندگی بسیاری از کشورها درآمده است ( حکمت، ۱۳۸۶، ص ۲۱۵).
البته در کشورهایی که مصرف مسکرات در آنها آزاد است، میزان الکل را در مورد تصادف رانندگی و مرگ تعیین می­ کنند و پلیس این کشورها نیز برای پی بردن به میزان مستی رانندگان و وجود خطر برای آنان از کیسه های پلاستیکی استفاده می­ کنند.
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که نباید در معرفی و و ارسال متهم به پزشکی قانونی تأخیر کرد چرا که پس از گذشتن ساعاتی اثر الکل به طور کامل از بدن دفع می­ شود. دکتر حکمت در این زمینه می­نویسد : « الکل معمولاً پس از ۱۵ تا ۲۰ ساعت کلی در اثر سوختن یا دفع از بین می­رود؛ به طوری که پس از این مدت دیگر آثاری از آن در خون پیدا نمی­ شود. بنابراین در آزمایشهای سم شناسی باید هر چه زودتر از شخص خون گرفت و کمی «فلونورسدیم » برای جلوگیری از انعقاد به آن افزود و به آزمایشگاه فرستاد ( همان، ص ۲۲۳ ).
در یک تقسیم بندی اثرات کلی مست کننده ها به دو نوع تقسیم میشود:
الف) مسکرات سنتی، ب) مسکرات غیر سنتی.

۲-۳- مسکرات سنتی ومشروبات

۱-خمر
الف) مراحل تدریجی تحریم خمر در قرآن (اسلام)
یکی از محرمات قطعی در اسلام، نوشیدن شراب است. یعنی آنچه عقل انسان را می­گیرد و مست می­ کند و تحریم آن به مقداری که خورنده را مست کند، اختصاص ندارد بلکه (آنچه جنسش مستی آور باشد) یعنی غالباً حالت مستی ایجاد کند اگر چه برخی از مردم را به خاطر آنکه معتاد به شرب خمر شده یا مقدار اندکی از آن نوشیده یا مزاجشان از حالت اعتدال خارج گشته است مست نکند، امّا نوشیدن یک قطره از آن به بالا حرام است (شهید ثانی، ۱۳۸۸، ص۱۶۰).
شراب یا خمر شرعاً بر اساس نص آیات قرآن غیر قابل تأویل و صریحاً حکم در حرمت دارد و روایات مربوط به آن غیر قابل اجتهاد است و روشن است که در برابر ((نص))، ((اجتهاد)) جایگاهی ندارد. احکام شرعی قانونی آسمانی است که هرگز با حس، عقل، تجربه، عرف و قوانین موضوعی نمی­ توان داوری کرد؛ زیرا حکم وقاعده­ی آسمانی برآمده از منبعی غیب است که هرگز در مقابل علوم تجربی سر فرو نمی­آورد.
بنابراین آنچه را خداوند حرام کرده نمی­ توان حلال نمود، اعم از اینکه حکم، حکم خدا در قرآن باشد، یا از جانب بنی اکرم (ص) در سنت و یا از طریق روایات صحیحی از معصومین (ع) بیان شده باشد.
و کسی که شراب را حلال می­داند، اگر مرتد فطری باشد به قتل می­رسد و توبه داده نمی­ شود؛ زیرا وی به دلیل انکار یکی از ضروریات دین اسلام مرتد است (ثانی، ۱۳۸۸، ۲۵۲).
به هر صورت، براساس روایت متفق علیه بین شیعه و سنی، ((تا روز قیامت حلال محمد (ص) حلال و حرام او حرام خواهد بود)) (مجلسی،۱۹۸۳، ص۳۵۴).
ب) فلسفه تحریم تدریجی خمر
در این قسمت از بحث تحریم خمر بر اساس آیات قرآنی و با توجه به ترتیب آیات به لحاظ مکی و مدنی بودن اقدام می­ شود تا شاید به فلسفه یا حکمت مسیر تدریجی تحریم خمر دست یابیم.
این گونه تحریم مقتضای اوضاع و شرایط زمان جاهلیت و سرزمین عربی بوده، زیرا، شراب در تمام ابعاد حیات آن­ها اعم از ادبی، اجتماعی و تجاری در آمیخته بوده. به همین لحاظ لازم بود جریان تحریم خمر (شراب)، بتدریج از سخت به سخت­تر شکل گیرد (همان، ص۱۲۱).
((شعر خمری)) در روزگار جاهلی دامنه­ بس گسترده داشت، با آن تفنن می­کردند و محافل ادبی و اجتماعی را رونق می­بخشیدند. از سوی دیگر شراب خواری، با سلوک اجتماعی و جریان عرفی در محافل جاهلی پیوندی استوار داشته است. از این رو برکندن آن از زوایای اجتماعی که تازه به اسلام گرویده بود، نیازمند دگرگونی ژرف در عادات و روش­های بر جامانده از نیاکان آنان بوده، جریانی که کوششی نرم می­طلبید تا آرام آرام زمینه­ زدایش آن فراهم آید و بتدریج در تشریع، بهترین وسیله آن بوده است.
طبیعت حیوانی بشر اقتضا دارد به لذت­های مادی بگراید، در نتیجه کارهای شهوانی و اطاعت از شهوت، بیش از امور عقلانی و پیروی از حق و جست و جوی کمال در جامعه بشری رواج داشته است و ترک عادت­های زشت و دنباله روی از احکام عقل و خصلت­های انسانی برایش دشوار می­نماید، از این رو خداوند برخی مقررات دینی و نهی از کارهای ناپسند شهوانی را به تدریج بیان کرده است. تا با بشر مدارا نماید و از دین رنجیده نشود.
بدین­سان نظام­های آسمانی که سرشتی ملکوتی دارند با اهداف خاصی از ورای غیب نشأت گرفته، از طریق تعالیم وحیانی در اختیار بشر قرار می­گیرند و آنجه درباره فلسفه تحریم خمر گفتیم، هر چند در حد یک احتمال، احتمالی است معقول ولی در عین حال روانیست که گفته شود چرا؟ چگونه؟
عرب جاهلیت به علت اینکه علاقه شدید به میگساری داشت قابلیت آن را نداشت که اسلام به یک باره حرمت آن را اعلام نماید و به علت این عادات زشت رایج میان مردم در صدر اسلام بود که در آیاتی از شراب نهی شد. این آیات در چهار مرحله امده است. آیه نخست در مکه و سه آیه دیگر در مدینه نازل شدند (آملی، ۱۳۸۵، ص۵۴).
ج) مراحل تدریجی تحریم خمر
در مرحله اول خداوند مطلق کارهایی که به عنوان گناه بر آن صدق می­کرد را حرام نمود. ولی اسمی از شراب و نوشیدن آن به عنوان نمونه ­ای برای اثم ذکر نکرده.
((قل انما حرم ربی الفواحش ما ظهر منها و ما بطن والاثم و البغی بغیر الحق…)). اعراف/۳۳

مصرع دوم جمله معترضه است. معنی بیت چنین است: ای نسیم صبحگاهی از من «عاشق» برای آرام جانم «معشوق» خبر و بدان «ای نسیم صبح» که به جز تو کسی را نمی شناسم که مَحرم معشوق باشد. همانطور که می دانیم در ادبیات، محرم رازی که برای عاشق و معشوق باشد و همینطور پیغام بر و پیک، همان باد صبا، نسیم سحر، دَم صبح است و تنها واسطه ای که بین عاشق و معشوق در رفت و آمد است، می باشد. نسیم سحر: اضافه اقترانی است. / ای: ندا / نسیم سحر: منادا / ندانم: سراغ ندارم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بیت چهارم:
ای نسیم صبحگاهی به معشوق من بگو که مرا بخاطر خوشنودی دل دشمنان و نامحرمان کوچک و کم نشمارد و نادیده نگیرد و تحقیر نکن، زیرا بدگویان و بیگانگان سخت خوشنود می شوند که معشوق، عاشق را نادیده بگیرد. «کم کسی گرفتن: نادیده انگاشتن، تحقیر کردن، ناچیز دانستن» / «یار: در اینجا به معنای عاشق است» / «اَغیار: اسم جمع عربی به معنای بیگانگان» / «نیک : در اینجا یعنی سخت، بسیار» / «بین دشمن و دوست: آرایه تضاد است. »
بیت پنجم:
این بیت آرایه درونی استطراد یا یکپارچگی را داراست، زیرا در ادامه بیت قبل و بصورت همان حال هوای بیت قبل آمده است. در این بیت عاشق، معشوق را مخاطب خویش قرار داده و می گوید: تو «ای معشوق» که با نظر لطف و دوستی به دشمن نگاه می کنی، بهتر است که این لطف و دوستی را از جانب بزرگ و گرامی عاشق دریغ نکنی. (برگ نیسی، ۱۳۸۰: ۱۸۳). خصمت: (ت)ضمیر اضافه متعلق به نظر می باشد و خصم یعنی دشمن. / «ضایع گذاشتن: دریغ کردن، فروگذاشتن، اهمال کردن، سهل انگاری نمودن»
بیت ششم:
روی سخن عاشق با معشوق است و می گوید: ای معشوق، تصویری که دشمن از من ساخته است، اشتباه است و من آن نیستم، (من آنطوری که دشمن برای تو وا نمود کرده است، نیستم)، زیرا دشمن که از دل من عاشق خبر ندارد و نمی داند که درد دل من چه می گذرد. «عدو و دشمن» : هم معنی و مترادف هستند. / عالم دوست: اضافه ملکی / «من نه آنم: من آن کسی نیستم» /
بیت هفتم:
روی سخن سعدی با نسیم صبحگاهی که نقش پیک و واسطه بین عاشق و معشوق را بازی می کند، است و به باد می گوید: نه نه ای باد صبا نرو و شرح غم و غصه و شکایت من خسته و دردمند را به معشوقم نگو تا ذرّه ای تشویش و نگرانی بر دل شاد معشوقم ننشیند (زیرا نمی خواهم او را با این حرفها ناراحت کنم). «غبار: کنایه از اندوه و تشویش و گرانی» / خُرَّم: شاد، خرسند / نی نی: نه نه، بخاطر تأکید دوباره آمده است.
بیت هشتم:
سعدی در بیت آخر این غزل با خودش و با مخاطبین عام صحبت می کند و می گوید: هر کسی به فکر خویش است و غم خود را می خورد و امّا دل عاشق سعدی همیشه غصه آن را می خورد که چکار کند تا معشوق غمگین نشود. «غم خویش و غم دوست» : هر دو اضافه ملکی هستند، / دل سعدی: اضافه ملکی ست، / همه وقتی: همیشه / غم: جناس تکرار /
وزن غزل :
در وزن (فاعلاتن، فعلاتن، فعلاتن) و در بحر (رمل مثمن مخبون محذوف) می باشد.
قافیه :
کلمات قافیه در این غزل عبارتست از : (غم، مقدم، مَبسَم، محرم، کم، معظم، عالم، خّرم، غم) و کلمه ردیف (دوست) می باشد.
ویژگی سبکی :
در این غزل فاکتور های بسیار از خصوصیات سبک عراقی می بینیم، از جمله آوردن کلمات عربی، مخفف کلماتی که از لحاظ دستوری قابل بررسی هستند و انواع آرایه های معنویو لفظی و زیبا شناسی بدیع در همان محور سبک عراقی دور از نظر نیست که همه در بافت معنایی و آرایه های ادبی مورد عنایت قرار گرفته است.

۴-۱-۱۸٫

این مطرب از کجاست که بر گفت نام دوست
تا جان و جامه بذل کنم بر پیام دوست
دل زنده می شود به امید وفای یار
جان رقص می کند به سماع کلام دوست
تا نفخ صور باز نیاید به خویشتن
هر کو فتاد مست محبّت ز جام دوست
من بعد ازین اگر به دیاری سفر کنم
هیچ ارمغانی نبرم جز سلام دوست
رنجور عشق به نشود جز به بوی یار
ور رفتنی ست جان ندهد جز به نام دوست
وقتی امیر مملکت خویش بودمی
اکنون به اختیار و ارادت غلام دوست
گر دوست را به دیگری از من فراغت است
من دیگری ندارم قائم مقام دوست
بالای بام دوست چو نتوان نهاد پای
هم چاره آنکه سر بنهی زیر بام دوست
درویش را که نام برد پیش پادشاه
هیهات از افتقار من و احتشام دوست
گر کام دوست کشتن سعدی ست باک نیست
اینم حیات بَس که بمیرم به کام دوست
درون مایه اصلی غزل:
همانطور که باید و پیداست، جرقه غزلهای عاشقانه سعدی (همان معشوق زیباروی)و (خمیر مایه غزلها: عشق و فراق و رنج عاشق و ناز معشوق)می باشد، این غزل هم با آوردن نام معشوق کلید خورده و خمیرمایه آن، غم و غصّه سعدی از قصّه فراق معشوق است. در بیت سوم این غزل آرایه تلمیح، مفهوم بیت را زینت بخشیده و گونه های دیگر آرایه های درونی و برونی و دستوری را می توان در این غزل کم و بیش جُست و یافت. سعدی در آخرین بیتهای این غزل، قاصر از رسیدن به معشوق و بدست آوردن دل معشوق، سر تسلیم بر کوی یار نهاده و اعتراف می کند که دل بردن از معشوق کاری سخت است که نتوانسته از عهده آن بر آید و در نهایت راضی به رضای معشوق می شود و حاضر می شود تا با همه عشقش در راه معشوق، به کام مرگ فرو رود و مُردن را بالاتر و برتر از حیات می داند، مُردنی که به خواست یار و در راه معشوق باشد.
بافت معنایی غزل و آرایه های ادبی:
بیت اول:
این خواننده و نوازنده، مطرب، اهل کدام شهر است که نام یار را بر زبان آورد (بپرسید و به من بگویید)تا جان جامه ام را در راه پیغام یار (به عنوان مژدگانی)به او ببخشم. شاعر یقین دارد که این مطرب از شهریار آمده است و او را می شناسد، زیرا نام او را بر زبان آورده است، بنابراین یار نیز از آمدن مطرب به شهر شاعر آگاه است و حتماً از طریق او پیغامی برای شاعر فرستاده است. بذل کُنم: ببخشم، / از کجاست: اهل کجاست / برگفت: گفت/
بیت دوم:
دل زنده می شود به امّید لطف و محبّت معشوق، و روح و جان عاشق می رقصد و پای کوبی می کند وقتی که صدای سخن معشوق را که مانند سماع «آهنگ و موزون و خوش و دل انگیزی ست» می شنود. وفا: واژه عربی است و در اینجا به معنای مهر و محبّت و لطف در مقابل جفا می باشد. / سماع: واژه عرب است و در لغت به معنای شنیدن و در اصطلاح صوفیه در عرفان به معنای رقص و پایکوبی و نیز مطلق موسیقی به کار رفته است. / دل زنده: صفت است. / وفای یار: اضافه اقترانی ست / جان رقص می کند: قید حالت / کلام دوست: اضافه اقترانی ست. /
بیت سوم:
تا روز قیامت هوشیار نمی شود کسی که جام عشق محبوب ازلی را نوشیده باشد و مست و مدهوش شده باشد. نفخ: دمیدن / صور: شیپور، بوق، شاخ، نی و هر چیزی که وقتی در آن می دمند آواز بر آید. / نفخ صور: روز قیامت مراد است و مراد از نفخ صور، دمیدن در شیپوری است که در روز قیامت زده می شود و با آن قیامت بر پا می گردد و مردگان در اثر صدای آن زنده می شوند، در روایات آمده که فرشته ای به نام اسرافیل در صور می دَمَد، از این رو، این شیپور را صور اسرافیل می نامند بنابراین با اشاره به بحثی که ذکر شد، این بیت دارای تلمیح که آرایه درونی ست می باشد، تلمیح به این آیه از قرآن مجید: «یَومَ یُنفَخُ فی الصّور» و «نُفِخَ فِی الصُّور» (سوره انعام آیه ۷۳؛ سوره کهف آیه ۹۹؛ سوره طه آیه ۱۰۲؛ سوره مؤمنون آیه ۱۰۱؛ سوره نحل آیه ۸۷؛ سوره یس آیه ۵۱؛ سوره ق آیه ۲۰؛ سوره حاقّه آیه ۱۳؛ سوره نبأ آیه ۱۸) (برگ نیسی، ۱۳۸۰:۱۸۴).
بیت چهارم:
از این پس هر گاه به شهری سفر کنم، هدیه و سوغاتی جُز سلام دوست و معشوق را برای یار نمی برم.
بین «سفر، ارمغان» مراعات نظیر وجود دارد. / دیار: شهر، سرزمین /
بیت پنجم:
سعدی روی سخنش با مخاطب غزل است و می گوید: بدان که اسیر غم عشق «عاشق» کسی ست که بیماری عشق دارد و هیچگونه مداوا و درمان نمی شود مگر با استشمام بوی خوش یار یعنی وصال یار و بودن در کنار یار، و اگر هم بیمار عشق رفتنی باشد یعنی آخرین لحظات عمرش باشد، جان تسلیم نمی کند، مگر با بر زبان جاری کردن نام معشوق. این بیت تلمیح به نامهای مقدس خداوند نیز دارد: اول و آخِر، / به بوی: کنایه از به امید می باشد / رنجور عشق: ترکیب وصفی ست، / وَر: مخفف و اگر است، / جُز: قید استثناء، / به نشود: درمان نشود، / بوی یار: ترکیب اضافه اقترانی ست، / جان ندهد: جان را تسلیم کردن، مردن. /
بیت ششم:

اطلاعات بیشتر

شاخص استخراج شده

موضوع

جانسون ۲۰۰۸

درک از راحتی استفاده
سازگاری
در دسترس بودن منابع

مدیریت تصمیمات رد خلاقیت

درک از راحتی استفاده
سازگاری
رفتار
پذیرش دورکاری
هنجار
کنترل رفتار ی
در دسترس بودن منابع
شکل ۳-۲۰)‌ مدل پذیرش دورکاری توسط جانسون
مدل پذیرش دورکاری ارائه شده در این پژوهش که مورد آزمون در نمونه موردی کارکنان وزارت صنایع و معادن قرار گرفته است بشرح زیر می باشد .
برمبنی مدل پذیرش فناوری است و فرضیه اصلی آن تاثیر رفتار , هنجار و کنترل رفتاری بر پذیرش دورکاری است
تعدیل شده مدل کلارک و بومی سازی آن برای دورکاری در ایران است . مدل کلارک حاوی بیشتر از بیست مولفه بود .

بدلایلی که ذکر شد برخی مولفه ها در مدل امکان بررسی نداشتند و نمونه موردی در ایران برای آزمودن آن وجود نداشت . مولفه هایی که کارکنان در سازمانها در این موارد یکسان عمل می کنند نظیر مولفه نوع قرارداد ، و یا مولفه پاره و قت بودن و یا نبودن کارکنان در پذیرش دورکاری همچنین طول مدت استخدام در پذیرش دورکاری از جمله آنها هستند .
در مجموع مدل این پژوهش دارای ویژگی های زیر است :
اولا مولفه های انتخاب شده در مدل از مقالات کتابخانه ای استخراج شده است
ثانیا نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با بهره گرفتن از نرم افزار Spss که روش اثبات شده و متداول و استاندار علمی ارتباط مولفه هااست بیانگر ارتباط درست این مولفه ها در مدل است .
ثالثا نتایج تحلیل عاملی تائیدی با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل موجه بودن ارتباط این مولفه ها در مدل را نشان می دهد . همچنین درجه ارتباط آنها در مدل را نشان می دهد .
رابعا نتایج آزمون تک نمونه ای بیانگر معنی داری ارتباط و مثبت بودنتاثیر آن در مدل است .
شکل ۳-۲۱)‌ مدل پذیرش دورکاری استخراج شده در تحقیق
در دسترس بودن منابع
درک از مفید بودن
درک از راحتی استفاده
سازگاری
درک از منافع شخصی
رفتار
پذیرش دورکاری
هنجار
درستی – حقانیت
فرهنگ
کنترل رفتاری
درجه کارایی شخصی
شرایط تسهیل کننده فناوری فناوری
تاریخچه پذیرش دورکاری
جدول ۳-۱۲) تاریخچه مطالعات انجام شده درباره دورکاری

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در تبیین این یافته به نکات اشاره شده در فرضیه ۶ و ۷ توجه گردد.
۵-۴٫ محدودیت‌های پژوهش
به طور کلی، تأمین شرایط مطلوب برای اجرای پژوهش به دشواری میسر است. در این تحقیق نیز پژوهشگر با محدودیت‌هایی مواجه بوده که به بیان برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱- در این پژوهش، از روش نمونه‌گیری در دسترس استفاده شده است و لازم است پژوهش‌های دیگری در این حیطه انجام گیرد تا قدرت تعمیم‌پذیری نتایج افزایش یابد.
۲- این پژوهش به دانشجویان دانشگاه شیراز محدود شده است. بنابراین، در تعمیم نتایج آن به سایر افراد و در دیگر گروه‌های سنی می‌بایست جانب احتیاط را رعایت کرد.
۳- تنها منبع گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه‌ بوده که جنبه‌ی خودگزارشی دارد. به همین دلیل، ممکن است در اطلاعات به دست آمده، سوگیری تک روشی ایجاد شده باشد.
۴- با توجه به این­که برای ارزیابی برازندگی مدل‌های پیشنهادی از روش تحلیل مسیر و مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) استفاده شده است از استنباط­های علی در مورد روابط بین متغیرها بایدخودداری شود.
۵-۵٫ پیشنهادات پژوهشی
۱- این پژوهش نشان داد متغیر ایمان مذهبی، می ­تواند از طریق متغیر واسطه­ای شادکامی، سلامت روانی را پیش ­بینی کند. لذا پیشنهاد می­ شود نقش میانجی­گری متغیرهای دیگری نیز در این مدل مورد بررسی قرار گیرد.
۲- این پژوهش نشان داد متغیر ایمان مذهبی، نمی­تواند از طریق متغیر واسطه­ای سبک دل‌بستگی دوسوگرا، سلامت روانی را پیش ­بینی کند. لذا پیشنهاد می‌شود این مدل با دو سبک دل‌بستگی ایمن و اجتنابی در پژوهش‌های دیگری مورد بررسی قرار گیرد و نیز سبک دل‌بستگی دوسوگرا نیز در تحقیقات دیگری با جامعه آماری متفاوتی مورد بررسی واقع شود.
۳- فرضیه‌های مربوط به منبع کنترل (اثرگذاری مستقیم آن بر سلامت روان و ایمان مذهبی) با پرسشنامه منبع کنترل راتر که برای دانشجویان مبهم می‌نمود مورد تأیید قرار نگرفتند. پیشنهاد می‌شود این پژوهش با پرسشنامه دیگری که منبع کنترل را می‌سنجد تکرار گردد.
۴- با توجه به کاربرد ابزارهای خودگزارش دهی در پژوهش حاضر، پیشنهاد می‌شود که در پژوهش‌های آتی، از شیوه‌های دیگر سنجش نیز استفاده شود.
۵- توصیه می‌گردد این پژوهش بر روی نمونه‌های بالینی نیز انجام گیرد.
۶- برای اطمینان از تعمیم‌پذیری نتایج، مدل اصلاح شده بر روی نمونه‌های مستقل در سایر اقشار و گروه‌های سنی در پژوهشی دیگر اجرا گردد.
۵-۶٫ دلالت های ضمنی پژوهش
۱- از آنجا که جامعه­ ما یک جامعه مذهبی است و ارتقای سطح سلامت روان فرد و نیز جامعه از مهم­ترین اهداف روانشناسی می­باشد، شناسایی عوامل و متغیرهای میان این دو که باعث کشف تأثیر متغیرهای پنهان اما کلیدی می­گردد گام مؤثری در پی بردن به نحوه ارتقای سطح زندگی افراد جامعه به شمار می­رود. بنابراین، پیشنهاد می‌شود روانشناسان به اهمیت متغیر شادکامی، به عنوان یک عامل مهم که نقش پلی از ایمان مذهبی به سلامت روانی را به عهده دارد، توجه بیشتری داشته باشند.
۲- با پی بردن به عوامل مؤثر بر ایمان مذهبی، که سطح بالاتری از صرفا مذهبی بودن به شمار می­رود، می­توان با شناخت علمی این مؤلفه­ ها، و نقش توأم آن با بهبود سلامت روان، فرهنگ­سازی بهتر و صحیح­تری در جهت ارتقای سطح ایمان در پیش گرفت و بدین وسیله از کجروی‌های موجود در جامعه و برخوردهای تدافعی نسبت به دین جلوگیری نمود. نیاز است به متغیر شادکامی که گاه به غلط، مغایر با دین پنداشته می­ شود، در سطح جامعه و نیز رسانه­ای توجه بیشتری مبذول گردد.
۳- شناخت عوامل دخیل در سلامت روان، نه تنها در افزایش سطح سلامت روان جامعه مؤثر است، بلکه این متغیرها نقش اساسی در حوزه پیشگیری و نیز درمان اختلالات روانی و مشکلات سازگاری به عهده دارند. بنابراین، توصیه می­گردد روانشناسان در برنامه ­های پیشگیری و درمانی خود، به تأثیر ایمان مذهبی با میانجی­گری شادکامی واقف باشند. همچنین، بهتر است در کار با افراد مذهبی به متغیر شادکامی و سبک­های دل­بستگی آن­ها توجه شود.
فهرست منابع و مآخذ
منابع فارسی
آزاد، حسین و آزادی، سارا. (۱۳۹۰). بررسی رابطه حمایت اجتماعی، تاب‌آوری و سلامت روانی دانشجویان شاهد و ایثارگر دانشگاه‌های شهر ایلام. مجله علمی-پژوهشی طب جانباز، شماره جلد ۳، صص ۴۸-۵۸٫
اصغری، فرهاد.، کردمیرزا، عزت اله و احمدی، لیلا. (۱۳۹۲). رابطه نگرش مذهبی، منبع کنترل و گرایش به سوء مصرف مواد در دانشجویان. نشریه اعتیاد پژوهی، سال هفتم، شماره جلد ۱، صص ۱۱۶-۱۰۶٫
اعتمادی، احمد و ماستری فراهانی، فاطمه. (۱۳۹۰). مقایسه وضعیت سلامت روانی و منبع کنترل نوجوانان دختر خانواده‌های معتاد و غیرمعتاد. فصلنامه علوم تربیتی، شماره جلد ۴، صص ۱۵۲-۱۳۷٫
ایروانی، محمدرضا. (۱۳۹۰). بررسی تأثیر برنامه‌های شادی‌آفرین بر کاهش افسردگی شهروندان ساکن شهر اصفهان. فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره جلد ۱۵، صص ۸۳-۶۴٫

گزارشات سیستم تامین اطلاعات ( تلفیقی ) جهت تصمیم گیری مدیران است ( صرافی زاده ، ص ۵۸-۵۹: ۱۳۸۳)

۲ – ۲۰ نقش فناوری اطلاعات در سازمان

تاثیر اتوماسیون در مرحله اول جایگزین کردن سرمایه به جای نیروی کار انسانی است .. تاثیر نظام اطلاعات پیشرفته این است که کارمندان و مدیران را در تصمیم گیری موثر تر یاری می دهد . اثر تغییر زمانی حاصل می شود که موسسه تصمیم می گیرد تا فرایند خود را مهندسی مجدد کند تا به کارکرد بالاتری دست یابد ( صرافی زاده ، ص ۳۰ : ۸۳)
فناوری اطلاعات می تواند علاوه بر رشد در آمد ها و کاهش هزینه ها مزایای متعددی برای سازمان به همراه داشته باشد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• • توانایی کسب اطلاعاتی که در گذشته مکان پذیر نبوده است .

• • کسب اطلاعات به هنگام و به موقع

• • بهبود عملیات سازمان

• • توانایی انجام محاسباتی که قبلاً میسر نبوده است .

• • بهبود در کیفیت و دقت در کار ها

• • بهبود تصمیم گیری

• • ارتباطات و هماهنگی بیشتر در سطح موسسه

• • بهبود خدمات مشتریان

• • ایجاد پیوند میان مشتریان و تدارک کنندگان کالا

• • کاهش زمان فرایند کار

• • پشتیبانی از استرتژیهای سازمان

• • بهبود رقابت

• • بهبود و طراحی مجدد فرایند های کار

• • سازماندهی و طراحی مجدد سازمان از طریق متغیر های فناوری اطلاعات ( صرافی زده ، ص ۳۵ : ۱۳۸۳)

۲ – ۲۱ ابعاد و جنبه های گوناگون فناوری اطلاعات

در عصر نوین سازمانها در ابعاد و جنبه های مختلف به طور چشمگیر بر اطلاعات تاکید دارند . اطلاعات قدرت است و هر کسی از آن برخوردار شود ، صاحب قدرت است . شرایط متغیر محیطی نیاز به اطلاعات را بیش از پیش نشان می دهد و این امر ضرورت جمع آوری ، ثبت ، پردازش و نیز توزیع اطلاعات را در سطوح مختلف سازمان دو چندان می سازد . اطلاعات مفهومی نسبی است و ویژگیهای خاصی را به خود اختصاص می دهد . این ویژگیها بسته به سطح سازمانی متفاوت می باشند . جدول ویژگیهای اطلاعات و سطوح سازمان ( صرافی زاده ، ۸۳ )

۲ – ۲۲ طبقه بندی سیستمهای ا طلاعاتی بر اساس نوع حمایتها

سیستم های پردازش تعامل
از پردازش سطوح عملیاتی که ماهیتی تکراری و حجم عظیمی از داده را در بر می گیرد . حمایت می کنند.
سیستم های گزارشات مدیریت
از فعالیتهای بخشی و نیز مدیران سطوح امنیت ازطریق ارائه اطلاعات و گزارشات تلفیقی حمایت می کند .
سیستم کارکنان دانش
این سیستمها جهت حمایت از کارکنان دانش و حرفه ا ی طراحی می شوند .
سیستمهای پشتیبانی تصمیم گیری
فرایند تصمیمات مدیران و از طریق تحلیل مسائل پشتیبانی می کنند .
سیستمهای اتوماسیون اداری
از طریق بکار گیری تکنولوژی اطلاعات مور دفتر را پشتیبانی می کند .
سیستمهای پشتیبانی مدیران ارشد (اجرایی)
به منظور پشتیبانی کامل از فرایند تصمیمات به صورت هوشمند طراحی می شود .
سیستمهای خبره
به منظور پشتیبانی کامل از فرایند تصمیمات به صورت هوشمند طراحی می شود .
سیستمهای پشتیبانی تصمیمات گروهی
این سیستمها به منظور پشتیبانی از افرادی که در تصمیم گیریهای گروهی مشارکت دارند ، طراحی می شوند ( صرافی زاده ، ۸۳)

۲ – ۲۳ اتوماسیون اداری

یافتن تعریفی مشخص سیستم های اتوماسیون اداری تعریف مشخصی ندارند بلکه تعریف آنها منحصربه تعیین دیدگاه های کاربر است و این خود بدین معنی است که سیستم های اتوماسیون اداری دارای تعاریف بی شماری است . در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم .
اتوماسیون اداری ، مشتمل بر تمام سیستم های الکترونیک رسمی و غیر رسمی بوده که به بر قراری ارتباط اطلاعات بین اشخاص در داخل و خارج موسسه و بالعکس مربوط می شود .کلمه اصلی که اتوماسیون اداری را از داده پردازی ، سیستم اطلاعات مدیریت و سیستم پشتیبانی تصمیم متمایز می سازد و ارتباطات اتوماسیون اداری به منظور تسهیل انواع ارتباطات به هر دو صورت شفاهی و کتبی (۱۹۹۸)، RAYMOND ) سیستم های اطلاعات اداری (OIS=PFFICE INFORMATION (SYSTEM ) از امور اداری از طریق فناوری اطلاعاتی حمایت می کند . سیستم های اطلاعات مدرن از جمله اجزا سیستم اطلاعاتی مدیریت ( MIS ) است که ابزار هایی را برای ارتباطات و هماهنگی ما بین کارگران دانشی به وسیله ایجاد مدیریت اثر بخش اسناد و پیامها و جلسات الکترونیک فراهم می کند. ( ۱۹۹۲ ، ZWASS ))

۲ – ۲۴ مزایا و معایب اتوماسیون اداری

مهمترین شرط کاربرد و استفاده از اتوماسیون در اکثر سازمانها ، صرف نظر از موارد استفاده دیگر آن مربوط ، به لزوم سرعت و دقت و صحت در کار آنها است . به خاطر توسعه دامنه عملیات سازمان است که این امر احتیاج به گسترش مجاری ارتباطات با سرعت بیشتر است و اتوماسیون اداری موجب می گردد که مجاری ارتباطی کوتاه و ارتباطات لازم به سهولت در اختیار مدیران قرار گیرد .
به طور کلی ، مزایای کاربرد سیستم های اتوماسیون اداری به دو دسته مزایای مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود .