داستان دیگر این است که اوایل جوانی ، تصاویری برای شاهنامه ساخته بود که پهلوانان نامی ایران را بسان جوانان عشرت طلب و می گسار ترسیم کرده بود . یکی از ایلخانی های قشقائی برای اینکه او را به قیافه مردم کوه نورد و چادر نشین آشنا کند ، وی را مدت یکسال با خود به سفر برده است و پس از مراجعت ، برای شاهنامه تصاویری ساخته است که چندان از تصوری که ایرانیان در ذهن خود برای آنان دارند خارج نیست .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اهمیت کارهای لطفعلی در گل و بوته است و طرز کار این هنرمند چنین بوده است که شاخه گلی را از گلستان می چیده و روی خویش می نهاده و نقاشی می کرده است و در آثار وی این توجه به طبیعت را می توان تماشا کرد .(تصویر۴-۳)
در زمینه فرنگی سازی نیز صاحب قلم بود و مناظر و مرایا را خوب می دانست ، تصاویر دلفریبی که از صورت و قیافه و البسه و آرایش زیبا رویان فرنگی بجا گذاشته ، مهارت وی را در امر چهره پردازی و پرداخت زیبایی ها عیان ساخته و به حد نقاشان آبرنگ ساز و با مهارت خارجی اعتلاء داده است .
لطفعلی خان به خارج از ایران نیز یعنی نواحی قفقاز و گرجستان ، سفر کرده و آثاری هم دراین سفر از خود به یادگار نهاده است .
لطفعلی خان فرزندی بنام علی داشت که بنام میرزا آقا خان یا محمد علی با لقب مسعود الملک نامیده می شد ، که همانا پدر مرحوم دکتر لطفعلی صورتگر است که گویا بنا به وصیت پدر گرد هنر نگشته و به کارهای مورد دلخواهش روی آورده است .
سال مرگ این هنرمند ، بنا به نوشته فرصت شیرازی ، سنه ۱۲۸۸ هـ . ق درج شده و اگر سال تولد استاد لطفعلی را با درنظر گرفتن جلد پر امتیاز قرآن میرزا کوچک وصال که در سال ۱۲۵۷ هـ . ق به عهده نقش کشیده، ملاک عمل قرار داده و جلد را ، اثر دست نقاش خبره کار آزموده ای، در حدود سی و پنج سالگی بدانیم، به تقریب، سال تولد نقاش ، تاریخ ۱۲۲۲ هـ.ق خواهد بود که نقاش عمری ، در حدود شصت و شش سالگی را طی نموده و سپس روی در نقاب خاک کشیده است .به طوریکه روایت می کنند ، سالیان آخر عمر نقاش ، در ناراحتی و تزلزل خاطر گذشته ،خصوصا صدمه روحی زیادی که از سرقت آثار گرانقدرش بر وی وارد آمده خانه نشین گشته و تا آخر عمر ناراحت و پریشان حال بوده است .
تصویر۴-۳-نقش گل وپرنده،آقالطفعلی صورتگر،قرن۱۳ه.ق،برگرفته ازکتاب آقالطفعلی صورتگر
نجف علی اصفهانی
مشهور به « آقا نجف » از نقاشان هنرمند بسیار نامی دوره قاجاریه است . نقاشی های او بر روی قلمدان است . نجفعلی آثار نقاشان بزرگ پیش از خود را از « محمد زمان اول » تا « علی اشرف » و « آقا صادق » و « آقا باقر » و « آقا زمان دوم » را دید و در آن ها تتبع کرده است با آنکه شیوه کارش به کار آنان شبیه است و موضوع آثارش نیز از همان دست جاذبه و ظرافت و صحنه پردازی های قلم او از دیگران متمایز می باشد و به همین سبب هنر شناسان نقشبندیهای او را بدون توجه به رقم می شناسند . قلمدان های « آقا نجف » در زمان حیاتش هم اهمیتی به سزا داشت و به عنوان جایزه و ارمغان مورد استفاده بزرگان عصر قرار می گرفت طبق اظهار « حاج مصور الملکی » آقا نجف نقاش قلمدان سازه بوده و در زمان ناصرالدین شاه قلمدان می ساخته و شیوه کار او سبک قاجار یه که مخلوطی از نقاشی ایران و اروپا و او در نقاشی بسیار ظریف و به سبک « آقا صادق » نقاش که از نقاشان اوایل قاجاریه بود کار می کرده . (تصویر۴-۴)
تصویر۴-۴-ترنج بانقش گل،جلدلاکی،آقانجف،قرن۱۳،برگرفته ازکتاب شرح مجموعه گل
ابوالحسن افشار اموی
از نقاشان هنرمند قاجار بوده وی در گل و پرنده سازی بر روی قلمدان مهارت خاصی داشت این هنرمند پسر « اللهوردی » و برادر زاده « علی اشرف » هنرمندان استاد دوره زندیه بوده است و اعتماد السلطنه در کتاب المـآثر و الاثار درباره وی چنین نوشته است :
خلف استاد اللهوردی نقاش بوده در صنعت نقاشی گل و پرنده و رنگ آمیزی ما بین قلمدانها و جلد های کار او و عمویش نقاش مشهوری بود .
فتح اله شیرازی ( نقاشباشی )
نقاشباشی شیرازی بود و در گل آرایی و شیوه های آبرنگ و سیاه قلم و کارهای روغنی دست پر قدرتی داشت . عمده کار این استاد ، قلمدان سازی و کارهای روغنی بود و در این شیوه ها ، قدرت قلم فوق العاده و قابل تحسینی به ظهور می رسانید و لیاقت نقاشباشی بودن خود را بر ملا می کرد .
چون اغلب هدایا و پیش کشی های آن دوره ، هدیه قلمدان و قاب آئینه و برچسب دان بود ، روی این اصل ، عمده آثار این استاد که رتبه نقاشباشی را نیز در عهد داشت ، تصویر قلمدان ها بود که به سفارش شخص پادشاه و یا سایر رجال و اعیان دیگر انجام می پذیرفت و دست به دست می گشت .
او شبیه ساز شیرین قلم بود و صورت زنان را دلربا و با حلاوت می کشید .
استاد ، جانور سازی و نقش پرندگان را بسیار شبیه و طبیعی می ساخت و تذهیب و آرایش کارهای خود را نیز بنفسه انجام می داد .
این هنرمند ، زمینه هارا اغلب نخودی و زرد حنائی می گرفت و بدین ترتیب کارهای وی تا حدی ، شناخته شده و جنبه انحصاری داشت .
در صنعت تذهیب و حل کاری و قرینه سازی ، بصیر و آگاه بود و داخل و زیر قلمدان و کشو آن را ، بحل کاری دقیق و تزئینی آرایش می داد .(تصویر۴-۵)
گلها را بسان لطفعلی شیرازی طبیعی و با حالت می ساخت و در به کار بردن و انتخاب رنگ ها ، شیوه مخصوص داشت .
در شبیه پردازی و چهره سازی به سبک ایرانی و فرنگی آگاه بود و علاوه بر اینکه صور
ت ها را شبیه می ساخت با سایه های پرداز و استادانه خود ، به چهره ها حالت طبیعی می داد .
در جانور سازی و پرنده سازی رنگهای متنوع و چشم نواز ، خلاقیت و استادی داشت و بسیار پر مایه عمل می آورد .(تصویر۴-۶) این هنرمند علاوه بر مزایای مذکور ، جمیع خطوط ، مخصوصا نستعلیق را خوب می نوشت و اشعار مرقومه اش را شخصا می سرود و به مناسبتی در ذیل آثار خود عرضه می نمود .
معلوم نشد این هنرمند در چه زمانی ملقب به نقاشباشی شده ، ولی قدیمی ترین اثری که در ذیل آن ، لقب نقاش باشی بودن را درج کرده ، بر چسب دان کوچک و پر مایه ای در مجموعه نگارنده است که بسال ۱۲۸۹ اجرا شده و معرف زبردستی وی می باشد .
تصویر۴-۵-فتح الله شیرازی،قرن۱۳ه.ق،سایت راسخون
تصویر۴-۶-فتح الله شیرازی،برگرفته ازکتاب نگارگران ایران
محمد زمان پنجم
نقاش دیگری به غیر از نقاشان سابق الذکر است که سجع یا صاحب الزمان و نام محمد زمان را اختیار کرده و بین سالیان ۱۲۱۸ الی ۱۲۴۲ که آثار رقم داری به جا نهاده ، در رشته مورد علاقه خود ،فعالیت می کرده است .
نام اصلی این نقاش محمد زمان بوده و به خاطر ایمان خالصانه ای که به حضرت مهدی قائم علیه السلام داشته سجع « یا صاحب زمان » را نیز به کار می برده هر دو امضا را در اثر خود ترقیم می نموده است .
مانیز ، روی این قرائن و دوران سنواتی که فعالیت هنری داشته ، او را محمد زمان پنجم و یا « صاحب الزمان پنجم » تعیین نمودیم .
این هنرمند گل و مرغی را به شیوه علی اشرف شیوا می ساخت و در انتخاب رنگ ها و به کاربرد صحیح آن ، سبک استادانه ای داشت ، علاوه بر هنر گل و مرغ سازی ف در صنعت تذهیب نیز کم قرینه بود و حل کاری را پر حلاوت و نازک قلم عمل می آورد .
در آثار متنوع و به جامانده این نقاش که باید او را مذهب نامی نیز قلمداد کرد، در بستر گل و مرغ ها و زمینه های خالی آن، طرح های موزون و بدیهی ، از صنعت تذهیب و تشعیر و حل کاری ، به زیبا ترین وجهی عرضه کرده و هنر تذهیب خود را نشان داده است .
۴-۲-نقاشی گل و مرغ از دوران پهلوی تا معاصر
بسیارند نقاشانی که آثارشان در موزه ها و مجموعه های شخصی نگهداری می شود ولی نام آن ها بر هیچ کس معلوم نیست و در هیچ تاریخی نامی از آن ها برده نشده است . و هنر مندانی که آثار با ارزششان به دست بیگانگان به یغما رفته و یا به وسیله دوستان جاهل معدوم شده است . مدرسه صنایع مستظرفه که تأسیس آن از ابتکار های کمال الملک بود در اواخر دورۀ قاجاریه تأسیس شده این مدرسه در جریان هنری ایران تأثیری تکمیل کننده داشت .
عده ای دیگر از هنر مندان مینیاتور ساز، مذهب و نقاشانی که به شیوه گل و مرغ و گل و بوته کار می کنند در کار گاه های خصوصی خود به طور حرفه ای به این شیوۀ نقاشی پرداخته اند که نام آن ها کمابیش بر سر زبانهاست . در کنار این نقاشان هنرمندانی نیز در خطه خراسان در آستان قدس رضوی در کتابخانه به کار پیرایش و مرمت و خلق آثاری نقاشی گل و بلبل، جلد سازی و تذهیب پرداخته اند . این گروه به دلیل دوری از مرکز برای عموم ناشناس مانده اند .
محمد رضا قزلباش،هاشم ظریف تبریزیان،عیسی آلفته و عبدالعلی بروسان،که اکنون در کتابخانه آستان قدس رضوی به کار نقاشی بر روی جلد مشغول است .تصویر۴-۵)
از شروع کار بنیاد پژوهش های اسلامی در خراسان آقای «آلفته » به این مرکز دعوت شده و با امکانات بنیاد ، کارهای درخور تحسینی انجام داده .
امروزه جوانان علاقه مند و با ذوقی به کار نقاشی گل و بلبل پرداخته اند و هر کدام راه استاد خود را در پیش گرفته اند و گاه معدودی در این رشته هنری دست به نو آوری هایی زده اند . که اکنون موفق به برگزاری چندین نمایشگاه گروهی از آثار خود در مشهد و تهران شده اند .
نقاشی آبرنگ ، گل و مرغ ، گل و بوته ،نیاز به دقت و حوصله زیاد دارد و قبل از هر چیز استعداد پیروی از سبک دارد .
امروزه خواه ناخواه زندگی ماشینی و تراکم کار بر زندگی فرد فرد ما مستولی است و فرصت پرداختن به ظریف نگاری کمتر به دست می آید .
با این وجود اشتیاق و میل به تداوم و تکامل این هنر سنتی و اسلامی در میان جوانتر ها نیز به خوبی احساس می شود .
قدر مسلم نیاز به زمان بیشتری است تا آثار جدید این هنر جویان مورد قضاوت مراکز فرهنگی و هنری قرار گیرد .
کمترین رسالت آثار هنری آنان می تواند تقویت ذوق و سلیقه و حسی زیبایی شناسی مردم کمک به لطایف طبیعیتی و موهبت های الهی است .
۴-۳-کاربرد نقش گل و مرغ در عصر حاضر
نقش گل و بلبلی که امروزه بر روی صنایع مختلف کار می شود دیگر آن حرفی که نقوش قبلی داشتند را ندارد زیرا آن نقوش از دل و جان هنر مند ، نقاش و یا قلمزن به انگشتان توانا آمده و توانسته است که این نقوش زیبا را بیافریند و لطافت روح و جان خود را به نمایش گذارد ولی در عصر حاضر نقش گل و مرغ به صورت تکراری یا کپیه برداری از کارهای گذشتگان است و البته با کمی تغییر ، و دیگر این نقش گل و بلبل را نمی توان گفت که لطافت روح نقاشی را عرضه می دارد . بلکه یا به دلیل رونقی بازار است و یا برای تبلیغ هنر ایرانی .