۷۶۰۰

۴۲۰۰

۱۸۰۰

۴۰۰۰

۱۴۰۰

۱۱۰۰

مأخذ: اداره جهاد کشاورزی شهرستان ممسنی، ۱۳۸۵
۳- ۲- ۳- ۲- صنعت
صنعت مجموعه تصرفاتی است که انسان در مواد طبیعی بعمل آورده، آنها را طبق احتیاج خود تغییر می دهد و هر قدر احتیاج بیشتر شود تصرف در مواد طبیعی بیشتر می‌گردد. چون تصرف در مواد طبیعی مستلزم داشتن اطلاعات دقیق علمی و فنی است، پس همیشه توسعه صنایع در کشور نشانه پیشرفت علوم و فنون در آن کشور است(امینی نژاد،۱۳۷۸: ۱۴۴).
بخش صنعت با افزایش تولید و درآمد در شهرستان ممسنی ساختار اقتصادی را بتدریج متعادل ساخته و اقتصاد منطقه را در اقتصاد ملی ادغام می کند و همچنین بخش صنعت منابع و توانهای منطقه را متبلور کرده و پایه‌های اقتصادی با ثباتی را پی‌ریزی می‌کند و این بخش با فراگیر شدن صنایع روستایی در مراکز جمعیتی مساعد در تقویت درآمد روستاییان و تضعیف روند مهاجرت به شهرها و بطور کلی توسعه جامعه روستایی نقش مؤثری ایفا می‌کند. از کل جمعیت شاغل بخش مرکزی در بخش صنعت در سال ۱۳۸۵، ۳/۱۳ درصد در امر صنعت اشتغال دارند.
۳- ۲- ۳- ۳- خدمات
سومین شکل از بخش فعالیتهای اقتصادی در دنیای امروز خدمات و بازرگانی می‌باشد. این بخش از اقتصاد در کشورهای در حال توسعه در چند دهه اخیر به سرعت افزایش یافته است. امروزه بخش خدمات در جامعه اولین شغل مهاجرین به شهرها را تشکیل می‌دهد و افرادی که خود روزی تولید کننده و برای اقتصاد جامعه سودآور بودند به عنوان افرادی مصرف‌گرا که در کارهای واسطه‌گری و خدمات ساده شهری به کار مشغولند در می‌آیند. آنچه که ازآمارهای سرشماری در طی دوره های گذشته بخش مرکزی از جدول (۳- ۲۰) می توان استنباط نمود این است که از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ هر چه از بخش کشاورزی کاسته شده به بخش خدمات و امور وابسته به آن افزوده گردیده به طوری که در حال حاضر به دلیل نبود صنایع مهم و مراکز کارگاهی تولیدی، بخش خدمات بعد از کشاورزی بالاترین درصد شاغلین را در این شهرستان به خود اختصاص داده و روز به روز بر این روند افزوده می شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

فصل چهارم:
معرفی جاذبه ها و پتانسیل های گردشگری شهرستان ممسنی
۴- ۱- مقدمه
غنای جاذبه های موجود در شهرستان ممسنی سبب گشته است تا این مکان به عنوان یک منطقه نمونه گردشگری جلب توجه نماید. تنوع جاذبه ها در شهرستان ممسنی به قدری زیاد است که تقریباً برای هر سلیقه ای انگیزه سفر به آن وجود دارد. طیف وسیع جاذبه های موجود را می توان بر اساس تنوع آنها به شرح ذیل طبقه بندی نمود:
۴- ۲-جاذبه های طبیعی
جاذبه های طبیعی شهرستان ممسنی عبارتند از:
۱- تنگه بوان ۲- تنگه سام و آبشار آن ۳ – تنگه لاله ۴- تنگه هرایرز ۵- تنگه گجستان ۶- رودخانه فهلیان ۷- رودخانه کتی(دروغ زن) ۸- رودخانه تنگ شیو(پرین) ۹- روستای پاقلعه ۱۰- سر آسیا منصور آباد۱۱- چشمه سرای مراسخون ۱۲- دریاچه برم شور ماهور۱۳- شهر حسن غازی ۱۴- تُل چغا ۱۵- مادر دختر بکش ۱۶- سرآب بهرام ۱۷-دیمه میل ۱۸- سرآب رود ۱۹- هفت برم دشمن زیاری ۲۰- تنگه عنا ۲۱- چشمه رضا ۲۲- دره زوال ۲۳- پل بریم ۲۴- دژ سپید ۲۵- چشمه آبگرم ممسنی ۲۶- تنگه انجیرک(مطالعه میدانی،۱۳۸۷).
برای نمونه چند تا از مناطق طبیعی گردشگری شهرستان ممسنی را که نقش مهمی در جهت جذب گردشگر می توانند داشته باشند، توضیح می دهیم.
۴- ۲- ۱- تنگه بوان( دره بوان)
این تنگه یکی از زیباترین مناظر طبیعی ممسنی و استان فارس است که در ۶ کیلومتری شمال شرقی شهر نورآباد قرار دارد. حمدالله مستوفی می گوید دره است در میان دو کوه، در ۲ فرسخی شمال شرقی نورآباد قرار دارد، که همه درختستان است، به انواع میوه ها و هوایی در غایت خوشی و اعتدال، در میان دره رودی بزرگ و روان است و بر هر دو طرف آن کوهها اکثر اوقات از برف خالی نبوده و بسیار آبهایش زلال است و حکما گفته اند که محاسن الدنیا اربعه: غوطه دمشق، سغد سمر قند، شعب بوان و مرج شیدان و از این چهار موضوع، دو موضوع، شعب بوان و مرج شیدان از ملک فارس است(حسینی فسائی،۱۵۶۲:۱۳۶۵).
۴- ۲- ۲- چشمه آبگرم سرآب بهرام
این چشمه در مجاورت جاده آسفالته چنارشیجان(قائمیه)- نورآباد واقع شده است، آب این چشمه برای درمان برخی از بیماری های پوستی مؤثر می باشد، متأسفانه تاکنون تأسیسات بهداشتی و ایمنی در حاشیه این چشمه ساخته نشده است.
در واقع شهرستان ممسنی با داشتن جاذبه های طبیعت گردی، از پتانسیل مناسبی برخوردار است، که برای نمونه، وجود چشمه آبگرم این شهرستان که در حومه شهر نورآباد با گستره دمایی ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد،در راستای گسل عمقی قطر-کازرون، از همبری سازندهای گدوان و داریان خارج می شود. چشمه آبگرم ممسنی با تیپ کلرید سدیم دارای مقداری گاز سولفید هیدروژن است. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی اندازه گیری شده، نشان داده است که آب چشمه حاصل آمیختگی آب سازندهای آهکی با منشأ جوی و آب های زمین گرمایی می باشد که در راستای گسل قطر-کازرون به سمت خروجی چشمه حرکت می کند. آب های زمین گرمایی که گاز سولفاید هیدروژن چشمه از آنها ناشی شده است، احتمالاً همان شوراب های میدان های نفتی هستند که در راستای گسل عمیق از سنگ مخزن نشت کرده اند(http://www.civilica.com). این چشمه با آبدهی ۴۰ لیتر در ثانیه و با ترکیبات شیمیایی کلرو سدیم و سولفات کلسیم ولرم و گوگرد از خواص درمانی بسیاری برخوردار می باشد که از جمله می توان به درمان بیماری های پوستی، روماتیسمی، عصبی و تنفسی و همچنین تسکین دردهای عضلانی اشاره نمود. آب چشمه به رنگ سبز کم رنگ و با بوی هیدروژن سولفور و مزه آن تلخ می باشد.این چشمه نیز با توجه به اینکه در مسیر گردشگری جاذبه های طبیعی دشت ارژن، دریاچه پریشان، آبشارمارگون و نیز آثار تاریخی بیشابور کازرون واقع شده می تواند با ایجاد امکانات مورد نیاز گردشگران بسیاری را جذب نماید
( http://www.kazeroun.org).
موقعیت جغرافیای منطقه مورد مطالعه
با توجه به قرار گرفتن چشمه آبگرم در محدوده شهر نورآباد به عنوان اولین و بزرگترین نقطه شهری شهرستان ممسنی با مساحتی بالغ بر ۱۷۹۸ هکتار در ۱۶۰ کیلو متری شمال غرب شیراز، با موقعیت ۵۱ درجه و ۳۲ دقیقه طول شرقی و ۳۱ درجه و ۱۳ دقیقه عرض شمالی، و ارتفاع آن ۹۰۰ متر ازسطح دریااست(هرمزی،۱۹:۱۳۸۳).
شکل ۴- ۱-موقعیت فضایی استقرارچشمه آبگرم نورآباد ممسنی در استان فارس و ایران
مأخذ: استانداری فارس، ۱۳۸۷
ترسیم کننده: نگارنده
در حوزه شهرستان ممسنی چشمه سارهای متعدد دیگری تاکنون شناخته شده، که مهمترین آن بشرح زیر است:
چشمه اسرمی در قریه مرزبان، چشمه برم هیر در بخش دشمن زیاری، چشمه براق در قریه بخش رستم، چشمه تاسک در بخش دشمن زیاری، چشمه حاجت در قریه انجیره، چشمه سراب شیر در دشمن زیاری، چشمه کان زرد در ناحیه دشمن زیاری، چشمه گنجینه در ناحیه رستم، چشمه مرگ چینه در ناحیه ییلاقی مرگ چینه، چشمه میل اژدها در ناحیه بکش، چشمه مردگان در ناحیه رستم(رسولی،۲۲۵:۱۳۸۲).
۴- ۲- ۳- روستای پاقلعه
روستای پاقلعه تا دو سده گذشته پیش یکی از اتراق گاه های موقت عشایر منطقه بوده است که در اوایل دوره قاجاره به روستا تبدیل شده است نام روستا از قلعه روی تپه نزدیک اخذ شده است. جاذبه های گردشگری پاقلعه شامل:
آبشار پاقلعه یکی از زیباترین و بلندترین آبشارهای استان فارس است. آب این آبشار از دو دهنه چشمه پر آب به نام خطیری تأمین می شود که بعد از عبور از باغ ها و دره های با صفا با فاصله اندکی در پایین دست روستا از دیوار ها صخره ای سرازیر می شود. موسیقی این آبشار خروشان که از ارتفاع بلندی سرازیر می شود و فضای پیرامون را فرا می گیرد. خروش شکوهمند آبشار و طبیعت بکر پیرامون آن همراه منظره دشت های پر از شقایق سردسیری، شب بوهای وحشی و لاله های واژگون، زیبایی و جلوه های خیره آوری پدید می آورد.
چشمه خطیری در شمال غرب روستا، آب مورد نیاز باغ ها و زمین های زراعی روستا را تأمین می کند. آب این چشمه در گذشته موجب گردش سنگ آسیاب آبی می شد که آثار آن هنوز هم در نزدیکی چشمه به جا مانده است.
رودخانه شش پیر در نزدیکی روستا از تنگه ای عبور می کند که با پوشش انواع درختان جنگلی ناحیه زاگرس پوشیده شده است. در مسیر این تنگه آبشار پا قلعه حسنی باچر، سجک و منطقه سرسبز جاوید قرار دارند که زیبایی ها و جاذبه های پیرامون این روستا به شمار می رود(زنده دل و دستیاران،۱۳۸۶ :۱۵۲ – ۱۵۱).
۴- ۲- ۴- سراب بهرام
در فاصله ۹ کیلومتری شهر نورآباد در سمت راست جاده پایین کوه در محوطه باصفایی که به نام سراب بهرام خوانده می شود، نقش برجسته ای به درازی ۸۵/۳ متر و بلندی ۹۰/۲ متر بر سنگ حجاری نموده اند. در این نقش بهرام دوم در وسط از رو به رو نشسته و در هر جانب او دو نفر از بزرگان ساسانی به حال احترام ایستاده و انگشت سبابه را به احترام رو به بالا نگه داشته اند(خرمایی،۷۴:۱۳۸۶). این منطقه پوشیده از درختان باصفا و چشمه های فراوان است که برای هر گردشگری جالب توجه است.
۴- ۲- ۵- رودخانه فهلیان
این رودخانه از کوههای غرب سپیدان سرچشمه می گیرد که از ترکیب رودخانه شور و شیرین به وجود آمده است که رشته شور از منطقه دشمن زیاری و از ترکیب چند رشته بوجود می آید اما شاخه شیرین رودخانه از کوههای مرتفع جاوید و ارکان سرچشمه گرفته و در طول مسیر حدود ۵ هزار هکتار زمین کشاورزی را مشرب می کند. این دو شاخه در محل سرآسیاب دهستان جاوید به هم ملحق می شوند، سپس وارد دشت بزرگ رستم می شود و در نزدیکی دهستان فهلیان این روخانه فهلیان خوانده می شود و بعد از اتصال به رودخانه کتی(دروغ زن) در محل امام زاده محمود در منطقه بردنگان و در نزدیکی بی بی حکیمه در گچساران به رودخانه زهره می پیوندد و همراه روخانه جراحی به خلیج فارس می ریزد(هرمزی،۱۳۸۳ : ۲۶ – ۲۵).
۴- ۲- ۶- دیمه میل
در مجاورت برج نورآباد و آتشکده میل اژدها باغستان بسیار زیبا و دل انگیز وجود دارد که در اطراف آن، آب از چشمه سارهای زیبا همواره در حال جوشش است و اطراف آن در بهار پر از گلها و گیاهان خوشبو است و در زمستان مناظر بدیع دارد. این منظر گاه در بهار جلوه ای دل انگیز دارد و شگفتی آور است(http://www.ngdir.ir).
۴- ۲- ۷- هفت برم دشمن زیاری
این گردشگاه در ۵۵ کیلومتری غرب شیراز واقع شده و دارای چشم اندازهای بسیار زیبا از تپه ماهورها و چشمه های چند گانه است. آب و هوای آن در زمستانها سرد و خشک و در تابستانها معتدل است. نزدیکی این منطقه به شیراز و تنوع چشم اندازها و آب و هوای مطبوع سبب شده است که در اکثر فصلهای سال، با وجود کمبود امکانات خدماتی و رفاهی، بسیاری از اهالی شهرستانهای شیراز، کازرون، سپیدان به این مکان مسافرت می کنند. دسترسی به این گردشگاه از دو طریق امکان پذیر است، اول جاده شهر نورآباد به شیراز، دوم از طریق جاده سراسری  شیراز- اهواز که ۱۲ کیلومتر فاصله دارد(http://www.ngdir.ir).
شکل ۴- ۲-پراکنش فضایی جاذبه های طبیعی شهرستان ممسنی
مأخذ: مطالعات میدانی نگارنده،۱۳۸۶
ترسیم کننده: نگارنده
۴- ۳-جاذبه های تاریخی شهرستان ممسنی
۴- ۳- ۱- توج

شیخ انصاری از شیخ طوسی و ابن زهره و ابن ادریس حلّی و محقق و علاّمه و دیگران و احیاناً مشهور فقها نقل می‌کند که مثلی: «متاعی است که اجزایش از لحاظ ارزش برابر است.»
از تحریر نقل می‌کند که: «مثلی متاعی است که از لحاظ اجزاء همانند و از لحاظ صفات به هم نزدیک.»
از دروس و روضه نقل می‌کند: «متاعی است متساوی الاجزاء و المنفعه و متقارب الصفات.»
از غایه المراد: «مثلی متاعی است که در حقیقتِ نوعی اجزایش برابر است.»
از بعضی اهل سنّت نقل می‌کند: «متاعی است که به کیل و وزن اندازه گیری می‌شود.»
از بعضی دیگر از اهل سنّت این قید هم اضافه شده است: «مثلی را می‌توان به طور سَلَم فروخت.»
از دیگری از اهل سنّت، این قید هم علاوه شده: «قسمت از مثلی را می‌توان به قسمت دیگر فروخت.» و هکذا تعبیرات دیگر^[۴۱۰] پیداست در هر تعریف قیمی برابر مثلی است.
بر این تعریفات انتقادات بسیاری وارد شده است که در کتب فقهی به صورت مفصل بیان شده است ولی چون این تعریفات شرح اسم است نه بیان حقیقت و به علاوه لفظ مثلی و قیمی در آیه و روایت و سایر ادله وارد نشده آن‌چه مسلم است، معنا و مفهوم (مثلی و قیمی) از ناحیه شرع بیان نشده و آن‌چه در دست داریم تعاریفی است که فقها در باب ضمان ذکر کرده‏اند. لذا مناسب است ما هم همان حقیقت را بیان کنیم بدون این‌که در انتقادات وارد شویم.
به دلیل اختلاف نظرات شدیدی که در تعریف مال مثلی پیدا شده، عده‏ای ـ به حق ـ به دامان عرف پناه برده و معیار تشخیص مال مثلی را عرف می‏دانند. امام خمینی نیز در تحریرالوسیله می‏فرمایند:
«تعیین مال مثلی و قیمی موکول به عرف است و ظاهر این است که چیزهایی که با وسایل ماشینی در این زمان ساخته می‏شود مثلی یا در حکم آن می‏باشد.»^[۴۱۱]
ایشان در جای دیگر می‏فرمایند: «تعریف فقیهان در عصرهای مختلف بر طبق اشیای مثلی در همان زمان و عصر است.»^[۴۱۲]
بدیهی است که معیار تشخیص اموال مثلی توسط عرف، میزان رغبت عمومی است. بدین معنا که هر دو مالی که ضمن داشتن تشابه اجمالی ظاهری، میل و رغبت یکسان نوع افراد را نسبت به خود داشته باشند، نسبت به هم مثلی خواهند بود. قانون مدنی ایران هم که نمادی از فقه اسلامی است، در ماده ۹۵۰ چنین می‏گوید:
«مثلی، که در این قانون ذکر شده، عبارت از مالی است که اشیا و نظایر آن نوعا زیاد و شایع باشد؛ مانند حبوبات و نحو آن و قیمی مقابل آن است؛ مع‏ذلک تشخیص این معنی با عرف است.»
قانون مدنی که معمولاً از نظر مشهور فقها پیروی کرده است، در این زمینه از نظر مشهور عدول کرده و به حق، قضاوت را به عرف سپرده است.

گفتار دوم: مستندات ضمان مثلی در مثلی و قیمی در قیمی

همان‌طور که مسلم است در مقبوض به عقد فاسد قابض مالک مورد معامله نمی‌شود و باید عین مال را به صاحبش ردّ کند، در این حالت اگر عین مال دچار خسارتی شود قابض علاوه بر ردّ عین باید جبران خسارت هم بکند ولی اگر عین مال تلف شده باشد در صورتی که مال مثلی باشد قابض باید مثل آن را به مالک ردّ کند و در صورتی که قیمی ‌باشد باید قیمت آن را به مالک پرداخت کند.
در مبحث گذشته دانسته شد که مشهور فقها قائل به ضمان قابض هستند و او باید به هر طریق ممکن جبران خسارت کند. دلیل فقها در ضمان مثلی در مثلی و قیمی در قیمی به چند چیز استناد کرده‌اند از آن جمله:

بند یکم: حدیث علی‌الید

لیکن این حدیث صرف نظر از ضعف سند، حداکثر بر این دلالت دارد که در آغاز خودِ عین اخذ شده بر عهده قابض است و در صورت تعذّر ردّ عین، مثل آن و در صورت تعذّر ردّ مثل، قیمت آن در ضمان اوست اعم از این‌که متاع مأخوذ، مثلی باشد یا قیمی و این معنی به عقیده مشهور ربطی ندارد زیرا عقیده مشهور این است که در صورت تلف عین تنها در صورتی مثل در دمّه ضامن است که مضمون مثلی باشد و الا قیمت مضمون است ولو آن که مثل هم وجود داشته باشد.

بند دوم: روایت حرمت مال مسلم

در گذشته دانسته شد که این روایت به هیچ وجه بر ضمان دلالت ندارد بلکه بر حرمت اتلاف که حکمی تکلیفی است و حداکثر بر وجوب حفظ مال مؤمن از تلف دلالت دارد. بر فرض که این روایت بر ضمان دلالت داشته باشد به یقین بر ضمان مثل در مثلی و قیمت در قیمی دلالت ندارد.

بند سوم: روایت کنیز خریداری شده

روایتی که دلالت دارد بر این‌که کنیز خریده شده چنان‌چه پس از ایلاد مشتری معلوم شود که مسروقه است صاحب کنیز، کنیز خود را می‌گیرد و مشتری فرزند خود را در مقابل پرداخت قیمت. از این روایت به دست می‌آید که فرزند که در حکم قیمی است به قیمت مضمون است. در پاسخ باید گفت درست است که این روایات در اصل ضمان، ظهور دارد و حتّی به ضمان قیمت در قیمی هم اشعار دارد ولی به هیچ وجه در ضمان مثل در مثلی و قیمت در قیمی ظهور ندارد. به علاوه موضوع حکم در این روایات عقد غیر مالک است و موضوع بحث، عقد نادرست.

بند چهارم: اجماع

این دلیل هم درست نیست زیرا این اجماع، کشف قطعی از رأی معصوم علیه‌السلام نمی‌کند چرا که به ظنّ قوی مجمعین به سایر وجوه استناد کرده‌اند. به علاوه اگر دلیل اجماع باشد چون معقد اجماع مجمل است نمی‌توان در موارد مشکوک بدان استناد نمود.

بند پنجم: آیه شریفه: «فَمَنِ اعْتَدى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَیْکُمْ»^[۴۱۳]

استدلال به این آیه مبتنی است بر این‌که:
اولاً؛ «ما» در «مَا اعْتَدى» موصول اسمی‌باشد در حالی که احتمال می‌رود موصول حرفی «مصدری» باشد در این صورت معنی آیه این می‌شود که مانند اعتداء معتدی اعتدا کنید پس به اعتداء به فعل اختصاص پیدا می‌کند یعنی: در مقابل اتلاف، اتلاف کنید و در مقابل ضرب بزنید و هکذا در این صورت ربطی به ضمان که محل بحث است ندارد.
ثانیاً؛ بر فرض هم موصول اسمی‌ باشد، مقصود مُعتدی به باشد یعنی: مانند معتدی به (عین خارجی) اعتداء کنید در حالی که ممکن است مقصود، فعل باشد یا اعم از فعل و معتدی به باشد در این صورت دلالت دارد بر این‌که در مقابل اتلاف شیء می‌توانید اتلاف کنید و می‌توانید مثل آن شیء را دریافت کنید، بنابراین حداکثر به جواز تقاصّ دلالت دارد نه بر ضمان یا مالکیّت مال غاصب در مقابل مالی که غصب کرده است. بر فرض که مقصود از «ما» تنها مُعتدی به باشد باز بر این دلالت دارد که مانند مُعتدی به اعتدا کنید اعم از آن که مثلی باشد یا قیمی و این، ربطی به عقیده مشهور ندارد. آری در صورت تعذّر مثل، قیمت، مضمون است لیکن نه به عنوان بدلیت از عین چنان‌چه مستدل می‌گوید بلکه به عنوان بدلیت از مثل.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ثانیاً؛ مقصود از «مثل» مثل در مثلی و قیمت در قیمی‌باشد در حالی که ممکن است، مثل هم در مثلی و هم در قیمی‌باشد. پس به هیچ وجه این آیه هم مانند سایر ادلّه بر عقیده مشهور دلالت ندارد.
در عین حال می‌توان در این حکم هم مانند اصل ضمان به سیره عقلاء استدلال کرد، زیرا عقلاء اتفاق دارند بر این‌که چنان‌چه کسی بدون سبب صحیح شرعی بر مال دیگری دست انداخت مال با تمام خصوصیات شخصی و مالی و نوعی در ضمان او در می‌آید و در این صورت تا خود عین را که واجد تمام این خصوصیات است به مالک ردّ نکند از عهده آن خارج نخواهد شد ولی اگر عین تلف شود باید نزدیک‌ترین چیز به آن را به مالک ردّ کند زیرا به تلف عین، ضمان از بین نمی‌رود؛ و نزدیک‌ترین چیز به عین، مثل است در مثلی و قیمت است در قیمی و بدون رضای مالک هیچ کدام جانشین دیگری نخواهد شد.^[۴۱۴]

گفتار سوم: احکام مربوط به اموال مثلی

از آن‌جا که ارزش اقتصادی مثل ممکن است دچار نوسان قیمت گردد و یا به دلیل نایاب شدن مثل تهیه آن غیرممکن گردد بنابراین لازم است تأثیر این عوامل ضمان قابض را نیز به طور مستدل مطرح نماییم.

بند یکم: تأثیر تغییر قیمت بر ردّ مثل

تا این‌جا بحث بر سر این نکته بود که هرگاه شخصی عین مثلی را به موجب معامله‌ی فاسد تحت تصرّف خود قرارداد و سپس این عین تلف شده باید مثل آن را به ملک مسترد دارد سؤالی که در این بند مطرح شده این است که هرگاه با افزایش قیمت مثل اعم از این‌که ناشی از بازار یا کمیاب شدن آن و غیره باشد، ضامن برای تهیه آن ناچار به هزینه‌ای بیش از میزان معمول باشد آیا وی مکلّف به تهیه آن هست یا خیر؟ البته دو فرض دیگر قابل طرح در این بند عبارتند از موردی که مثل از حد معمول ارزان‌تر شده و موردی که مثل از مالیّت افتاده و بدون قیمت شده است.

الف: بدون قیمت شدن مثل

بدون شک در فرض اخیر که مثل فاقد ارزش اقتصادی شده ادای آن کفایت نمی‌کند. زیرا درست است که در مثلی پس از تلف عین، مثل در ذمه ضامن است لیکن این ثبوت مثل در ذمه مشروط به داشتن ارزش است اگر مثل از ارزش بیفتد به حکم سیره عقلاء و حدیث علی‌الید ضمان ضامن از مثل به قیمت منتقل می‌شود.^[۴۱۵]
قانون مدنی ایران^[۴۱۶] نیز نه تنها قابض را ضامن قیمت دانسته بلکه وی را مسؤول پرداخت آخرین قیمت تالف به ملک دانسته است. از مالکیت افتادن مثل مورد معامله فاسد ممکن است دائمی باشد مانند: لباسی که مثل آن بدون ارزش شده است یا غیر دائمی و قابل برگشت مانند یخی که در تابستان مورد معامله قرار گرفته و قابض بخواهد در زمستان آن را به ملک مسترد کند.^[۴۱۷]
تبدیل ضمان مثل به قیمت به این دلیل است که در ضمانات، مهم مالیّت عرفی اشیاء است نه اتحاد ماهیت. بنابراین در تمایل آن‌چه اهمیت دارد تساوی در ارزش اقتصادی است.^[۴۱۸] علت حکم آخرین قیمت این است که ذمه غاصب مشغول به مثل بوده و تا لحظه‌ای که مال در حوزه روابط مالی دارای ارزش بوده هم‌چنان ادای مثل بر عهده غاصب استقرار داشته است اما از آن لحظه به بعد که مثل مالیّت خود را از دست می‌دهد در حکم تالف بوده و به ضمان قیمت تبدیل می‌گردد.^[۴۱۹] به عبارت دیگر علت حکم این است که در همین لحظه ضمان مثل به ضمان قیمت تبدیل شده است.^[۴۲۰] بعضی از حقوق‌دانان اجرای این حکم را منصفانه نمی‌دانند زیرا امکان تصرّف مال در زمانی از مالک سلب شده که قیمت مثل بیشتر بوده است و در این جهت با نقل قول بعضی از فقها مبنی‌ بر این که قیمت مال در همان شرایطی که غصب شده موجب ضمان است خود پیشنهاد کرده‌اند علاوه بر آخرین قیمت (ضمان ناشی از غصب) در صورتی که بتواند غاصب را در خصوص از مالیّت افتادن مال و ایجاد ضرر مقصر دانست او را نسبت به تفاوت آخرین قیمت با قیمت زمان غصب نیز ضامن دانست.^[۴۲۱]
این قول در خصوص طرف معامله فاسد نیز که علم به بطلان داشته و مسبب ورود ضرر به مالک شود جاری است.
بنابراین علم طرف معامله فاسد در اثبات رابطه سببیت و تقصیر وی در ورود ضرر به ملک مؤثر است.
امام خمینی(ره) نسبت به مواردی که مال به طور موقت از مالیّت می‌افتد مالک را محق دانسته که تا زمان یا مکان مناسبی که مثل دوباره ارزشمند می‌شود صبر نموده و در آن زمان یا مکان مثل را مطالبه نماید.^[۴۲۲] تحقیق در این زمینه این است که مطابق حالت تعذّر مثل در صورت سقوط مالیّت نیز مثل تا هنگام ادای آن در ذمه ضامن وجود دارد و لذا وی باید قیمت روز ادای (یوم‌الدفع) را بپردازد نه قیمت روز سقوط مثل از ارزش، چرا که امر کلی مثلی حتی در صورت عدم وجود آن نیز تا هنگام ادای آن در ذمه ضامن وجود دارد. ولی نسبت به تفاوت ارزش آن و ضرری که به مالک وارد می‌شود می‌توان در صورت احراز تقصیر، وی را مطابق قاعده‌ی تقویت و لاضرر مسؤول دانست. البته این تقصیر در حالتی احراز می‌گردد که قابض علم به بطلان معامله داشته باشد والا قابض جاهل نسبت به این‌گونه خسارت عرفاً مقصد محسوب نمی‌شود.

ب: تنزّل قیمت مثل

هرگاه تهیّه مثل به دلیل نقصان قیمت بازار با هزینه کمتری ممکن شود ردّ همان مثل کافی است.^[۴۲۳] چرا که ضامن بیش از ردّ مثل اعم از آنکه مثل در زمان تحویل از لحاظ قیمت با خود عین در زمان قبض برابر باشد یا خیر تکلیفی ندارد و مالک نیز نمی‌تواند مطالبه قیمت و یا تفاوت قیمت بنماید. مثلاً اگر کسی یک من گندم را مورد معامله فاسد قرار دهد در حالی که قیمت مثل آن ۱۰۰۰ تومان باشد و از روی تقصیر یا قصور مثل مذکور را به مالک مسترد ندارد تا این‌که تنزل قیمت یافته و به ۵۰۰ تومان برسد قابض هم‌چنان تکلیفی به جز ردّ یک من گندم را ندارد و مالک نیز نمی‌تواند قیمت کل آن و یا مبلغ ۵۰۰ تومان با یک من گندم را مطالبه کند یا وی فعلاً صبر نماید تا قیمت آن افزایش یابد.^[۴۲۴] عده‌ا‌ی بر این قول ادعای اجماع
نموده^[۴۲۵] و عده‌ای دیگر پاره‌ای از روایات را مستند این حکم قرار داده‌اند.^[۴۲۶] امام خمینی(ره) در کتابی دیگر نسبت به اختلاف قیمت قائل به تفصیل شده‌اند با این بیان که چنان‌چه عرفاً اختلاف ناشی از حیثیت و خصوصیت عین باشد (مانند کاهش قیمت یخ در فصل زمستان نسبت به فصل تابستان) قابض ضامن کاهش قیمت می‌باشد و در غیر این صورت نمی‌توان وی را ضامن دانست^[۴۲۷] اشکالی که در ارتباط با این تفصیل وجود دارد این است که اگر ملاک ملکیت و ارزش اشیاء را نیاز مردم و منفعت بدانیم هیچ تفاوتی بین دو مورد مذکور وجود ندارد چرا که کاهش قیمت کالا ولو از نوع مثال مذکور اعم از این‌که ناشی از عدم نیاز و یا عدم منفعت در آن ظرف زمان باشد در تغییر کاهش قیمت بازار آن نیز مؤثر است. تحقیق در زمینه‌ی مذکور این است که برای حفظ حقوق مالک می‌توان قابض را از باب تقویت نیز ضامن دانست به شرطی که امکان فروش مال توسط مالک در زمان تصرّف طرف معامله فاسد قطعی باشد البته با توجه به تحقق تقصیر و رابطه سببیت جهت اثبات مسؤولیت وی می‌‌توان گفت که اگر قابض به طور متعارف در طول زمان تصرّف خود نسبت به بطلان معامله جاهل باشد مشمول این قاعده نخواهد شد. همچنین به نظر می‌رسد با الغای خصوصیت از احادیثی که تحت عنوان «مَن أضَرَّ بِشَیءٍ مِن طَریقِ المُسلِیمن» وارد شد، بتوان قابض جاهل به بطلان معامله را مقصر و مسؤول ندانست در حالی که علم وی به عدم استحقاق و بطلان معامله باعث احراز تقصیر وی خواهد شد.
یکی از فقهای معاصر نیز بدون ذکر ضمان ناشی از تفویت در جهت تعدیل نظریه مورد پذیرش اکثریت مبنی‌بر عدم ضمان قابض، نسبت به تقلیل قیمت تهیه مثل، به قاعده لاضرر تمسک نموده و پذیرفتن قول مذکور را هرگاه کاهش ارزش مال باعث ورود ضرر به مالک گردد مشکل دانسته است. مثلاً اگر شخصی کالایی را در ایام خاص مثل اعیاد که قیمت آن افزایش یافته مورد تصرّف خود قرار دهد و پس از گذشت آن ایام در حالی که آن ارزان ‌شده بخواهد مثل آن را ردّ نماید مشمول قاعده
لاضرر می‌گردد وی در نهایت پذیرش قول لزوم اعطای تفاوت و تدارک ضرر را هر چند که اقوی نباشد احوط دانسته است.^[۴۲۸]

Grundy

Books

Video Recommender

Video

Ringo

Music

PHOAKS

Textual Information

Jester

Jokes

Fab System

Web page

با افزایش روز افزون اطلاعات، نیاز به وجود این سیستم­ها بیشتر احساس شده است. این سیستم­­ها پیشنهادات را با بهره گرفتن از انواع مختلف دانش و داده جمع آوری شده در مورد کاربران و اقلام و همچنین بررسی تراکنش­هایی مانند بازخوردی^[۱۵] که کاربران در گذشته ایجاد کرده ­اند تولید می­ کنند. در ساده­ترین فرم، این پیشنهادات به صورت یک لیستی که بر اساس علائق و نیازهای کاربر مرتب شده به او عرضه خواهد شد.
در [۳] سیستم­های پیشنهادگر براساس فیلترینگ اشتراکی^[۱۶]، محتوا^[۱۷]، آمارگیری^[۱۸]، سود^[۱۹]، دانش^[۲۰]،و ترکیبی^[۲۱] کلاس­بندی شده­­اند.
۱-۳-۱- سیستم پیشنهادگر بر اساس فیلترینگ اشتراکی
فیلترینگ اشتراکی یکی از رایج­ترین راهکارها در سیستم­های پیشنهادگر است .[۴] این راهکار اقلامی که کاربران مشابه با کاربر فعال در گذشته به آنها علاقه داشته اند را به او پیشنهاد می­ کند. شباهت بین کاربران بر اساس نحوه­ امتیاز­دهی­شان در گذشته محاسبه می­ شود.
این پایان نامه بر اساس این نوع از سیستم­های پیشنهادگر می­باشد که در فصل دوم به تفصیل توضیح داده خواهد شد.
۱-۳-۲- سیستم پیشنهادگر محتوا محور
یکی از پر کاربردترین راهکارها در سیستم­های پیشنهادگر روش محتوا محور می­باشد. سیستم­های محتوا محور بر اساس ویژگی­های اقلام تعریف می­شوند. آنها بررسی می­ کنند که کاربر در گذشته چه اقلامی مورد علاقه­اش بوده، سپس اقلام مشابه را به او پیشنهاد می­ دهند. مثلا اگر کسی در گذشته به فیلمی از نوع کمدی امتیار مثبت داده است این سیستم در آینده فیلم­هایی از این نوع را به او پیشنهاد می­ کند. از آنجا که روش پیشنهادی در این پایان نامه از روش محتوا محور استفاده می کند، در فصل پنجم به طور مفصل در مورد سیستم پیشنهادگر محتوا محور بحث خواهد شد.
۱-۳-۳- سیستم پیشنهادگر بر اساس آمارگیری
تکنیک پیشنهاد براساس آمارگیری مبتنی بر اطلاعات آماری کاربران می­باشد. داده­هایی که در نمایه­^[۲۲] کاربر وجود دارد مانند جنسیت، سن، وضعیت خانوادگی و … نمونه­هایی از اطلاعات آماری کاربر می­باشد. کاربران بر اساس خصوصیاتشان کلاس بندی می­شوند و پیشنهادات بر اساس این کلاس­ها صورت می­پذیرد.
۱-۳-۴- سیستم پیشنهادگر بر اساس سود
سیستم­های بر اساس سود، تابع سود^[۲۳] که توسط کاربر تولید می­ شود را به کار می­برند. به عنوان مثال درقالب پرسشنامه این کار صورت می­پذیرد. سپس بر اساس اینکه هر قلم^[۲۴] چه مقدار سود برای کاربر دارد پیشنهادات صورت می­گیرد. این نوع از سیستم­ها تکنیک­های ارضای محدودیت^[۲۵] را به کار می­برند تا بهترین قلم را پیشنهاد کنند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۳-۵- سیستم پیشنهادگر بر اساس دانش
سیستم­های پیشنهاد­گر بر اساس دانش، از دانشی که از خصوصیات اقلام و کاربران استخراج می­گردد بهره برداری می­ کنند. آنها بررسی می­ کنند که چطور یک قلم به­خصوص می ­تواند نیازهای کاربر را بر آورده سازد. در ساده­ترین فرم، دانش مذکور می ­تواند در فرم درخواست توسط کاربر تولید شود.
۱-۳-۶- سیستم پیشنهادگر ترکیبی
سیستم­های پیشنهادگر ترکیبی دو یا چند تکنیک را ترکیب می­ کنند تا کارایی سیستم پیشنهادگر را افزایش دهند. مثلا دو تکنیک A وB را ترکیب می­ کنند که از مزایای تکنیک اول برای بر طرف سازی معایب تکنیک دوم استفاده کنند. مثلا متد فیلترینگ اشتراکی با مشکل قلم جدید و کاربر جدید مواجه می­باشد. یعنی قلمی که تا کنون هیچ کس به آن امتیازی نداده است را نمی­تواند پیشنهاد کند. در عین حال متد بر اساس محتوا به دلیل اینکه پیشنهادات بر اساس محتوا و ویژگی­های اقلام می­باشد نه امتیازات داده شده به آنها، چنین مشکلی را ندارد. پس می­توان از ترکیب این دو متد در برطرف کردن نواقص یکدیگر استفاده نمود.
۱-۴- بررسی سایت Movielens
MovieLens یک سیستم پیشنهادگر فیلم است (شکل شماره­ ۲). راهکار این سیستم به این صورت است که از کاربر می­خواهد به فیلم هایی که تا کنون دیده است در بازه­ ۱ تا ۵ امتیازدهی کند (شکل شماره­ ۳). پس از آن امتیازات داده شده از سوی کاربر را ذخیره کرده و از کاربر یک مدل می­سازد. زمانی که کاربر درخواست می­ کند که سیستم فیلم­هایی را به او پیشنهاد کند، سیستم مدل کاربر فعال^[۲۶] و همچنن مدل کاربرانی که شبیه به او می­باشند را استخراج کرده و امتیاز فیلم­هایی که کاربر فعال تا کنون ندیده است را از روی مدل کاربران شبیه به او پیش ­بینی می­ کند. سپس­فیلم­هایی که برای آنها امتیاز بالایی پیش ­بینی شده است را به کاربر فعال پیشنهاد می­ کند. کاربر لیست پیشنهاد شده از سوی سیستم را مشاهده کرده و فیلم­های مورد علاقه­اش را انتخاب می­ کند (شکل شماره­ ۴).

شکل شماره­ ۲ : نمونه صفحه­ای از سایت Movielens [5]

شکل شماره­ ۳: نمونه صفحه­ درخواست امتیازدهی Movielens از کاربر [۵]

شکل شماره­­ ۴ : نمونه صفحه­ فیلم­های پیشنهادی از سوی Movielens به کاربر [۵]

ورودی n
.
.
.
خروجی ۱
خروجی ۲
خروجی m
شکل ۲-۱ تبدیل n ورودی به m خروجی در یک واحد تصمیم گیرنده^[۸]
۲-۳ محاسبه کارایی
همانطور که از مفهوم کارایی مشخص می شود، یک واحد تصمیم گیرنده می تواند کارایی خود را با افزایش خروجی و ثابت نگهداشتن ورودی و یا با کاهش ورودی و ثابت نگهداشتن خروجی ارتقا بخشد، و یا واحد تصمیم گیرنده ای که از چندین ورودی برای تولید خود استفاده می کند ممکن است بر اساس مقتضیات خود، گرایش به صرف کمتر از ورودی به خصوصی را داشته باشد و یا اگر خروجی متعدد می تواند تولید کند بر اساس نیاز یا استرا‍ تژی خود، خروجی به خصوصی را نسبت به سایر خروجی ها ترجیح داده و بدین طریق موجبات افزایش کارایی خود را فراهم سازد. اینها مواردی است که سنجش و مقایسه کارایی را با پیچیدگی مواجه می سازد. چنین دلایلی روش ها ی مختلف محاسبه کارایی را موجب شده است که عموماً بر اساس تابع تولید^[۹] عمل می کنند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طبق تعریف، تابع تولید تابعی است که بیشترین ستاده ممکن را به ازای هر نهاده در یک سازمان مشخص می کند به عبارت دیگر تابع تولید نشان دهنده رابطه موجود بین منابع تولیدی مورد استفاده یک موسسه تولیدی ( ورودی ها ) و کالا ها و یا خدمات بدست آمده ( خروجی ها ) در یک زمان واحد و بدون در نظر گرفتن قیمت ها است (مهرگان،۱۳۸۷). این تابع عبارت است از مشخصه فنی رابطه ای که بین داده ها و ستاده ها در فرایند تولید وجود دارد (داگلاس،۱۳۷۲)
شکل ریاضی تابع تولید به صورت زیر است:
که Y میزان ستاده (خروجی یا محصول )،,X₂, _… X₁ میزان داده ها ( ورودی ها ) و نشانه رابطه موجود بین داده ها و ستاده ها است.
همانطور که گفته شد، تابع تولید به صورت معادله ای ریاضی بیان می شود و شکل آن، رابطه واقعی بین ورودی ها و خروجی ها را نشان می دهد، مثلاً ممکن است تولید ( ستاده / خروجی ) به صورت خطی، نمایی ( تابع کاب داگلاس^[۱۰] ) و یا هر تابع ریاضی دیگر با عوامل تولید ( نهاده / ورودی ) در ارتباط باشد. تعیین دقیق و چگونگی این وابستگی به قدرت ذاتی عوامل تولیدی ( وضعیت تکنولوژی ) بستگی دارد.
روش های تعیین تابع تولید و یا اصولاً مدل های ارزیابی کارایی به دو دسته پارامتری^[۱۱] و غیر پارامتری^[۱۲] تقسیم می شوند. در مدل های پارامتری بر اساس روابطی که گفته شد یک فرم از پیش تعیین شده برای تابع تولید در نظر گرفته می شود آنگاه مطابق با مقادیر ورودی ها و خروجی ها، پارامتر های مجهول محاسبه می شود. این در حالی است که در مدل های غیر پارامتری هیچ پیش فرضی برای شکل تابع تولید وجود ندارد و تابع تولید بر اساس وضعیت واحد های مورد سنجش، تعیین می گردد.
تعیین یک شکل از پیش تعیین شده برای تابع تولید در مدل های پارامتری یکی از مشکلات این نوع مدل هاست چرا که فرم های رایج مثل تابع کاب داگلاس و یا خطی برای همه فعالیت ها مناسب نیست و هر فعالیتی بنا بر اقتضائات خود تابع تولید خاصی را طلب می کند. همچنین استفاده از روش کمترین مربعات برای برآورد پارامترهای تولید در مدل های پارامتری نمی تواند خالی از اشکال باشد. چنین محدودیت هایی توجه به مدل های غیر پارامتری را که نیازی به تابع تولید از پیش تعیین شده ندارد، بیشتر کرده است.
بدون شک آغازگر توجه به مدل های غیر پارا متری ارزیابی کارایی، مقاله سال ۱۹۵۷ فارل است که در ادامه به آن پرداخته می شود.
از کارایی تعاریف متفاوتی مطرح شده که وجه اشتراک همه آنها ارتباط بین خروجی ها و ورودی های یک سیستم است. مثلاً گفته شده که در محاسبه کارایی، میزان خروجی واقعی با خروجی استاندارد یا خروجی مورد انتظار به ازای ورودی یکسان مقایسه می­ شود (Sumanth,1984):
کارایی = (خروجی واقعی) / (خروجی مورد انتظار یا استاندارد)
از سوی دیگر، می­توان هدف یا خروجی سازمان را ثابت در نظر گرفت و میزان منابع مصرف شده برای دست­یابی به خروجی مورد نظر را با میزان منابعی که انتظار می­رود برای دست­یابی به آن خروجی مصرف شود، مقایسه کرد (هدایت طباطبائی،۱۳۸۷) :
کارایی = (میزان منابع مصرفی مورد انتظار) / (میزان واقعی منابع مصرف شده)
برای به کاربردن تعاریف فوق، اطلاع از این موضوع که به ازای یک مقدار ورودی مشخص، مقدار خروجی مورد انتظار یا اینکه میزان منابع مصرفی مورد انتظار، برای تولید یک مقدار خروجی خاص چقدر است، ضرورت دارد. منظور از خروجی یا ورودی موردانتظار، خروجی یا ورودی در بهترین شرایط ممکن است. تابع تولید کارا^[۱۳] که در مقاله فارل (Farrel,1957) به آن اشاره شده، مفهومی است که این مهم را به عهده دارد. از نظر فارل، تابع تولید کارا تابعی است که بیان می­ کند یک واحد کارا، به ازای هر میزان ورودی، چقدر خروجی باید تولید کند. به کمک این تابع، می­توان کارایی هر واحد دلخواهی را اندازه گرفت. بدین ترتیب که اگر واحد مورد نظر، کارا باشد، پس مشخص است به ازای ورودی داده شده چقدر خروجی باید داشته باشد؛ در غیر اینصورت مقدارخروجی واقعی تولید شده توسط واحد مورد نظر با مقدار خروجی مورد انتظار ( خروجی یک واحد کارا) مقایسه می شود. نسبت این دو (نسبت مقدار واقعی به مقدار مورد انتظار خروجی) کارایی واحد مورد نظر خواهد بود. همچنین تابع تولید کارا می ­تواند به تابعی اطلاق شود که بیان کند برای تولید مثلاً یک عدد (یا یک کیلوگرم، یک متر، …) از خروجی مورد نظر، در حالت کارا به چه میزان ورودی احتیاج است.
استفاده از چنین تابعی که بدون تعیین قبلی و صرفاً بر اساس داده های واقعی واحد های تصمیم گیرنده نسبتاً کارا ( واحدهایی که نسبت به بقیه واحدهای تصمیم گیرنده بهترین شرایط را دارند) بدست می آید، پایه و اساس مدل های غیر پارامتری محاسبه کارایی را بنا نهاد.
فارل(Farrel,1957) در سال ۱۹۵۷ به کمک تابع تعریف شده تولید کارا، روشی را مطرح کرد که برای تخمین کارایی بخش کشاورزی امریکا نسبت به سایر کشورها به کار رفت. این روش برای ارزیابی کارایی واحد هایی که یک ورودی و یک خروجی دارند بسیار مناسب است.
فرمولی را که فارل برای محاسبه کارایی واحدهایی با چندین ورودی و چندین خروجی ارائه داد به شرح زیر است (مهرگان،۱۳۸۷):
کارایی
بدین معنی که اگر از بین n واحد که هر کدام m ورودی و s خروجی دارند، محاسبه کارایی واحد j ، مد نظر باشد در آن صورت (مهرگان،۱۳۸۷) :
به طوری که :
میزان ورودی iام برای واحد jام ( m…۱,۲,=i )
میزان خروجی rام برای واحد jام ( r=1,2,…,s )
وزن داده شده به خروجی rام ( قیمت خروجی rام )
وزن داده شده به ورودی iام ( هزینه ورودی iام )
سؤال مهم اینست که وزن ورودی ها () و خروجی ها () چگونه محاسبه می شود؟ شاید پاسخ، ارجاع به نظر خبرگان باشد و یا در برخی موارد بتوان از روش آنتروپی استفاده کرده؛ سپس ­ به کمک روشی مانند SAW ^[۱۴] واحدها را رتبه بندی کرد. اما اگر جنس ورودی ها و یا خروجی ها یکسان نبود مشکل جمع زدن آنها را چگونه می توان حل کرد؟ شاید گفته شود در چنین مواردی می­توان تمام ورودی­ ها و تمام خروجی­ها را بر حسب یک واحد تبدیل ، آن­گاه به مثابه یک واحد تولیدی یک ورودی – یک خروجی با آن برخورد کرد. در بسیاری از موارد، روش تبدیل تمام ورودی­ ها و خروجی­ها به یک واحد یکسان نمی­تواند بدون اشکال باشد. موارد بسیاری را هم می­توان نام برد که در نظر گرفتن یک ارزش قطعی برای ورودی­ ها یا خروجی­ها ممکن نیست یا حداقل جای سؤال داشته باشد. همچنین معمولا واحدهای تولیدی در مسیر عملکرد خود راهبردهای متفاوتی را اتخاذ می­ کنند. استراتژی های متفاوت موجب تولید بیشتر از یک نوع خروجی خاص یا گرایش به سمت مصرف کمتر از یک نوع ورودی به خصوص می شود. شاید نتوان هیچکدام از این راهبردها را بر دیگری برتری داد. در چنین مواردی، سنجش کارایی واحدها، طبق رابطه مذکور با مشکل مواجه خواهد شد.
با توجه به مشکلات فوق الذکر و از آنجایی که معمولاً واحدهای تولیدی از چندین ورودی برای
دست­یابی به چندین خروجی استفاده می­ کنند، ادعا می شود که روش ارائه شده توسط فارل توانایی کافی برای محاسبه کارایی را در چنین شرایطی دارا نیست. اما از آنجا که روش فارل و دیدگاه او آغازی بود برای حل چنین مشکلاتی، لذا ابتدا به بررسی این روش پرداخته می شود.
۲- ۴ فارل و اندازه گیری کارایی
برای ارزیابی کارایی واحدهایی حداکثر با دو ورودی - یک خروجی یا یک ورودی - دو خروجی، روش مطرح شده توسط فارل راهگشا و عاری از مشکلات فوق است. فارل بنا را بر این نهاد که، با فرض اینکه برای تولید یک خروجی، به دو نوع ورودی احتیاج است، نموداری پدید می آید که تمام ترکیب های قابل قبول از ورودی ها را برای تولید یک خروجی در یک واحد کارا نشان می دهد.
چنین نموداری که تمام ترکیبات متفاوت از ورودی ها را برای تولید یک واحد خروجی در یک شرکت کاملاً کارا ارائه می کند، نمودار تولید یکسان^[۱۵] نام دارد (Farrel,1957). از این تعریف در برخی منابع از جمله (داگلاس،۱۳۷۲) به عنوان ” منحنی تولید یکسان”^[۱۶] نام برده می شود.
مجموعه کاملی از منحنی های متساوی التولید یک موسسه تولیدی را نقشه منحنی های تولید یکسان گویند(مهرگان،۱۳۸۷). این منحنی ها همدیگر را قطع نمی کنند، نسبت به مرکز مختصات محدب هستند و شیب منفی دارند.
برمبنای همین تعریف و خصوصیات است که فارل تابع تولید کارا^[۱۷] را با منحنی تولید یکسان، یکی فرض کرده و اساس محاسبه کارایی را بر همین بحث نهاده است. این فرض بدین معناست که درشکل۲-۲، هر واحدی که با یک نقطه از منحنی تولید یکسان SS^‘ متناظر است، یک واحد کارا محسوب می شود. و به طور منطقی هیچ واحدی با هیچکدام از نقاط پایین منحنی SS^‘ متناظر نیست، چرا که این نقاط جزء مجموعه امکان تولید^[۱۸] نیستند. لذا هر واحد ناکارا با یک نقطه بالای منحنی تولید یکسان متناظر است.
ورودی دوم
خروجی
ورودی اول
خروجی
O
S
S’

(۰۰۰۰۵/۰)

۴-۲-۲- ایستایی (پایایی) متغیرهای پژوهش
به منظور اطمینان از غیر کاذب بودن مدل رگرسیونی به بررسی ایستایی متغیرهای پژوهش پرداخته ‌شده است. نتایج حاصل از بررسی پایایی متغیرهای پژوهش با بهره گرفتن از این آزمون در جدول شماره ۴-۳ ارائه‌شده است. طبق اطلاعات این جدول، در کلیه متغیرهای مستقل، وابسته و کنترلی سطح معناداری در آزمون­های ریشه واحد لوین، لین و چو، دیکی فولر تعدیل شده و فیلیپس پرون کوچک‌تر از ۰۵/۰ است که نشان‌دهنده این است که متغیرها پایا هستند.
۴-۲-۳- آمار استنباطی
۴-۲-۳-۱- نتایج رگرسیونی مرتبط با آزمون فرضیه ­های پژوهش
در این بخش نتایج آزمون مدل­های رگرسیونی ارائه‌شده در بخش (۳-۶-۲) در خصوص تجزیه و تحلیل فرضیه ­های پژوهش ارائه می­ شود. جدول شماره ۴-۴ نتایج آزمون فرضیه اول پژوهش را نشان می­دهد. طبق اطلاعات این جدول، نتایج آزمون چاو نشان­دهنده آن است که از بین مدل داده ­های تلفیقی و تابلویی (مدل اثرات ثابت یا مدل اثرات تصادفی)، برای آزمون فرضیه اول باید از مدل داده ­های تلفیقی استفاده کرد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

با توجه به مقدار آماره­ های F مربوط به مدل مورد آزمون، مندرج در جدول شماره ۴-۴، در سطح کلیه شرکت­ها که برابر با ۳۳۰۲/۲۳ است، بیانگر معنادار بودن مدل مورداستفاده در سطح اطمینان ۹۵ درصد است. افزون بر این، با توجه به مقدار آماره دوربین واتسون ارائه‌شده در جدول شماره ۴-۴ در سطح کلیه شرکت­ها که برابر با ۹۳۳۲/۱ است، وجود خود همبستگی سریالی در اجزای اخلال رگرسیون را نشان نمی­دهد. همچنین، با توجه به مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده می­توان میزان ۲۵/۵ درصد از تغییرات متغیر سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود را به­وسیله متغیرهای اندازه شرکت، عمر شرکت، سودآوری شرکت و نقدینگی کوتاه مدت به‌کل دارایی­ ها پیش ­بینی کرد.
جدول شماره ۴-۴ ضرایب مربوط به مدل رگرسیونی حاصل از آزمون فرضیه اول پژوهش و سطح معناداری مربوط را نیز نشان می­دهد. طبق اطلاعات این جدول، سطح معناداری مربوط به متغیر اندازه شرکت­ها نشان­دهنده وجود رابطه مثبت و معنادار بین اندازه شرکت­ها و سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود است. نتایج مرتبط با متغیرهای کنترلی نیز نشان می­دهد که بین عمر شرکت­ها و سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود رابطه منفی و معناداری وجود دارد اما بین سودآوری و سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. با این وجود، بین متغیر نقدینگی کوتاه مدت به‌کل دارایی­ ها و سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود رابطه آماری معناداری وجود ندارد.
جدول ۴-۴: نتایج آزمون تحلیل رگرسیون فرضیه اول پژوهش

متغیر وابسته: سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود

متغیرها

ضرایب

خطای استاندارد

آماره t

سطح معناداری

مقدار ثابت

۰۰۷۷/۰-

۰۰۵۳/۰

۴۴۲۵/۱-

۱۴۹۳/۰

Size

۰۰۱۱/۰

۰۰۰۳/۰

۰۴۸۸/۳

۰۰۲۳/۰

Age

۰۰۰۱/۰-

^۵-۱۰×۸۷/۳

۷۰۷۹/۲-

۰۰۶۸/۰

QR