تصمیم فرد برای پذیرش نوآوری یا ایده جدید بستگی به درک و برداشت وی از آن نوآوری یا ایده جدید دارد. ون دن بن^[۵۶] (۱۹۸۸) معتقد است که یکی از عواملی که باعث تفاوت در سرعت پذیرش نوآوری ها در جوامع روستایی می شود تفاوت در درک افراد از نوآوری و برداشت آنها از خصوصیات و ویژگی های نوآوری است. می توان گفت در فرایند تصمیم گیری درباره پذیرش نوآوری یا ایده جدید، درک و برداشت افراد از ویژگیها و شرایط نوآوری و میزان تناسب این ویژگی ها با نیاز، امکانات، ارزش ها و انتظارت افراد نقش دارد و چناچه افراد دیدگاه و نظر مساعد نسبت به ایده یا پدیده جدید داشته باشند فرایند تصمیم گیری برای پذیرش آن را با سرعت بیشتری طی کرده و نسبت به پذیرش آن اقدام می کنند. در این مورد لیونبر گروگوین (۱۳۷۴: ۳۲) با اشاره به تأثیر ویژگی های نوآوری در ایجاد نگرش مساعد یا نامساعد نسبت به نوآوری و نهایتاً تأثیر در تصمیم گیری افراد برای پذیرش آن توصیه می کند که در اشاعه نوآوری، صفات و ویژگی هایی از نوآوری ها که می تواند در تصمیم گیری افراد و پذیرش تأثیرگذار باشد شناسایی شده و در تطبیق این ویژگی ها با شرایط و نیازهای افراد پذیرنده تلاش شود .در این تحقیق نیز نگرش پسته کاران نسبت به نوآوری های جدید ودیدگاه و نظر آنها در این مورد بررسی می گردد و هچنین به تأثیری که تکنولوژی بر زندگی افراد می گذارد اشاره می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۳۸ویژگیهای اجتماعی – فرهنگی
از آنجا که پذیرش نوآوری ها وایده های جدید در حقیقت تغییر در رفتار افراد پذیرنده آنها محسوب می شود، برخی هنجارهای اجتماعی- فرهنگی نیز در کنار سایر متغیرها در فرایند تصمیم به پذیرش نوآوری ها نقش مؤثری دارند (Rogerse, 1995, no 20).
این عوامل اجتماعی –فرهنگی در مواقعی به عنوان مانع و بازدارنده تغییر و تحول در جوامع روستایی و در بعضی مواقع دیگر به عنوان انگیزه اقدام به پذیرش روش های نوین و به تبع آن ایجاد تغییر و تحول در ساختارهای نظام اجتماعی عمل می کنند. سوان سون (۱۳۷۰) تحول فرهنگی – اجتماعی را لازمه تحول و توسعه تکنولوژی و همچنین پیامد معرفی تکنولوژی های نوین در نظام یک روستا می داند. از دیدگاه وی تحول اجتماعی شامل تغییر و تحول در نقش و پایگاه اجتماعی افراد و تغییر و تحول در وظایفی است که توسط گروه ها و نهادهای مختلف جامعه روستایی انجام می شود و تغییر و تحول فرهنگ اصطلاح وسیعتری است که توصیف کلیه تحولاتی که در هر بخش از فرهنگ جامعه نظیر اشکال مختلف هنر، ارزش، اعتقادات و علم و تکنولوژی موجود در جامعه روی می دهد به کار می رود.
شهبازی (۱۳۷۵: ۹۰) ضمن تأکید بر رعایت تناسب نوآوری ها و تکنولوژی های نوین با شرایط و ویژگیهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مردم و نظام اجتماعی پذیرنده این تکنولوژی ها، در زمینه تأثیر عوامل اجتماعی -فرهنگی و اقتصادی مردم و نظام اجتماعی پذیرنده این تکنولوژی ها در زمینه تأثیر عوامل فرهنگی - اجتماعی، معتقد است هر جامعه ای ویژگی هایی در فرهنگ و منابع انسانی و محیطی خاص خود دارد و پذیرش و اشاعه هر بخش از تکنولوژی و ایده های نوین بستگی به انطباق آنها با شرایط و ویژگی های فرهنگی – اجتماعی آن جامعه دارد. وی همچنین توصیه می کند (هر نوآوری می باید متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی، هماهنگ با توان های فنی و دمساز با فرهنگ غالب در جامعه بهره بردار باشد).
ملک محمدی(۱۳۷۲: ۵۹) فرهنگ را به دو جنبه فرهنگ تغییرناپذیر و قوام یافته که کوچکترین تغییری در آن با مقاومت شدید مردم روبرو می شود (مانند اعتقادات، باورها، سنن و آداب و رسوم مردم منطقه) و دیگر فرهنگ تغییر پذیر یا به عبارتی فرهنگ روبنایی با تقلید که فرهنگ تولید کشاورزان از این نوع است تفکیک می کند و معتقد است انتشار ایده های نوین در جامعه کشاورزی که از مهمترین وظایف نظام ترویج می باشد، کار ساده ای نیست و نیاز به بررسی رابطه نوآوری با فرهنگ جامعه دارد و مروج کشاورزی یا عوامل ترویجی بعنوان رهبر فنی در کار کشاورزی، در محیط روستایی نقش بساز و متحول کننده ای دارند و عامل انقلاب فرهنگی در بعد تولیدی را بعهده دارد و بایستی اعتقادت مردم را دقیقاً بشناسد و با در نظر گرفتن خصوصیات اجتماعی فرهنگی مردم نسبت به تغییر بخش حساسی از خصوصیت اجتماعی یعنی فرهنگ روبنایی فنی در جامعه تولیدی از طریق ارائه فنون بهتر کوشش نماید. در زمینه توجه به عوامل اجتماعی - فرهنگی و نقش آنها در تحویل و توسعه جوامع بعنوان عامل یا مانع پیش برنده آن، تاکنون مباحث زیادی توسط دانشمندان علوم اجتماعی و نظریه پردازان توسعه مطرح گردیده است. به نظر تعدادی از محققین مسایل روستایی که از آنها به عنوان پیروان مکتب نوسازی در توسعه یاد می شود. اکثریت توده کشاورزان وتولید کنندگان خرده پا در مقابل ارائه نوآوری های تازه به دلیل وجود تمایلات خاص فرهنگی - اجتماعی از خود مقاومت نشان می دهند. اینان از ویژگی هایی نظیر سنت گرایی، تقدیرگرایی، محافظه کاری، پائین بودن سطح آرزوها و تمایلات و فقدان روحیه نوآورری بعنوان عوامل فرهنگی – اجتماعی که در روند اشاعه و پذیرش نوآوری ها و تکنولوژی های نوین و به تبع آن توسعه و تحول در جوامع روستایی مانع ایجاد می کند، نام می برند (ازکیا، ۱۳۷۴: ۳۶).
در میان نظریه پردازان که در باب تأثیر عوامل اجتماعی – فرهنگ
ی در روند توسعه و تحول روستایی به بحث پرداخته اند، راجرز نظریه خرده فرهنگ دهقانی را مطرح کرده است که بر اساس آن در جریان توسعه و دگرگونی روستاها، شناخت وآگاهی از خصوصیات فرهنگی واجتماعی دهقانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است وبرنامه های توسعه روستاها اگر بدون در نظر گرفتن عوامل اجتماعی فرهنگی وشناخت ارزشها، وجهه نظریه ها وانگیزه های دهقانان طراحی شود منجر به شکست خواهد شد (ازکیا، ۱۳۷۰: ۲۶). راجرز در این زمینه در کتاب معروف خود موسوم به (نوسازی در میان دهقانان) می نویسد: (کشاورزان در مورد کنترل حوادث آتی دارای نظرات متفاوتی هستند بطوریکه اکثریت قشر خرده پای آنها دارای گرایشاتی نظیر بدگمانی ،تسلیم وبردباری وبی ارادگی وگریز در مقابل حوادث وپدیده های نوین می باشند) (همان منبع).
بعضی دیگر از محققین و صاحبنظران مسائل توسعه روستایی دیدگاه های مبتنی بر نقش عوامل فرهنگی- اجتماعی بعنوان موانع اصلی تغییر وتحول تکنولوژیکی در جوامع روستایی را مورد نقد قرار داده اند. بطوریکه اورتیز می گوید: پاسخ کشاورزان خرده پا به فرصتهای جدید اقتصادی و پذیرش ایده ها و افکار وتکنولوژی های جدید را باید با توجه به انواع نا ایمنی ها وریسک های موجود مورد تجزیه وتحلیل قرار داد ونه وجود روحیه محافظه کاری در آنان و یا متغیرهای مربوط به عوامل اجتماعی فرهنگی در مقایسه با متغیرهای اقتصادی از اهمیت کمتری برخوردارند.
(د)اهمیت و وضعیت پسته کاری
۲-۳۹اهمیت پسته و پسته کاری
طی چند دهه گذشته درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت بخش عمده ای از درآمدهای ارزی کشور را شامل میشود و اقتصاد کشور نیز تقریباً به طور کامل از روند صادرات نفت تبعیت نموده و با نوسانات آن دچار بحران می شود. از آنجا که نفت عمدتاً یک کالای سیاسی محسوب میشود تا یک کالای اقتصادی، پیش بینی درآمدهای ایجاد شده ناشی از صادرات این محصول همواره با درآمدهای حاصل از فروش آن تفاوتهای فاحشی داشته و دارد. به این علت راهکارهایی که بتوانند این وابستگی را کاهش دهند بسیار مهم می باشند. تنها راه گریز از وابستگی به درآمدهای نفتی خروج از شرایط اقتصاد تک محصولی می باشد که کاهش مداوم درآمدهای نفتی و پیش بینی کاهش صادرات نفت ملی در سال های آینده به علت افزایش تقاضای داخلی توسعه صادرات غیر نفتی را بسیار ضروری کرده است. در بین کالاهای صادراتی، صادرات محصولات کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در حال حاضر نیز بخش عمده ای از صادرات غیر نفتی را شامل تولید ناخالص ملی و بیش یک چهارم می شود. بخش کشاورزی یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور است بطوریکه بیش از اشتغال و حدود ۸۷ درصد نیازهای غذایی کشور و نزدیک به ۳۶درصد از صادرات غیر نفتی به این بخش وابسته است. این بخش حتی در شرایط نامطلوب اقتصادی نیز شکوفایی و ظرفیت های نوینی را عرضه کرده است که برای بسیاری از اقتصاددانان تا حدودی ناشناخته مانده است (قره خانی، ۴۰:۱۳۸۱ ) . امروزه کشاورزی تنها بعنوان تأمین کننده نیازهای معیشتی مردم نیست بلکه بعنوان زمینه مناسب در جهت تأمین و تولید کالاهای صادراتی به منظور تأمین ارز و سازماندهی امور اقتصادی بعنوان بخش تجاری در اقتصاد جهانی برای کشورهای کم درآمد و پر درآمد عمل می نماید (وزارت جهاد کشاورزی،۱۳۸۱ ). ورود به دهکده جهانی و ایجاد رقابت تنگاتنگ بین محصولات از جمله محصولات کشاوری به ویژه پسته، تولیدکنندگان این عرصه را وادار می کند که برای بدست آوردن جایگاهی ارزنده در بازارهای جهانی به استفاده از تکنولوژی های نوین در این زمینه بپردازند که این خواستن در ایران که جزئی از جامعه در حال توسعه جهانی است، ممکن نمی شود مگر اینکه رابطه ای تنگاتنگ بین متخصصین آموزشی و تولیدکنندگان انجام پذیرد که به موجب این امر نظام آموزشی غیر رسمی می تواند نقش بسزایی را ایفا نماید که در این زمینه ارائه تکنولوژی های نوین در جهت افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی بالاخص پسته که بالاترین ارزش صادرات غیر نفتی را در ایران دارا است، نقش بسزایی را بر عهده دارد. صادرات غیر نفتی نقش شایانی در رشد تولید داخلی، افزایش اشتغال زایی و نیز افزایش پس انداز داخلی دارد. در این میان با توجه به شرایط اقلیمی مناسب کشور که امکان کشت محصولات مختلف را فراهم می کند، صادرات کشاورزی در اولویت دستور کار صادرات غیر نفتی قرار دارد. نواسانات پی در پی درآمد کشاورزان و صدماتی که در اثر این نوسانات بر اقتصاد مملکت وارد آمده، مسئولان را بر آن داشته که با دقت بیشتری صادرات غیر نفتی را بررسی و حمایت نمایند. در سه دهه گذشته در میان کالاهای صادراتی، پسته و فرش بیشترین سهم را داشته اند. بطوریکه سهم این دو به۸۵ درصد نیز رسید. با اجرای سیاست ۸/۷۰ درصد کل صادرات غیر نفتی در دهه ۵۰ می رسد و در دهه های بعدی به ۳ تعدیل در برنامه اول توسعه این سهم به ۵۳ درصد در طی دهه ۷۰ کاهش یافت. هر چند جایگاه پسته ایران در دنیا بسیار بالا و مناسب است ولی در سال ۱۳۸۶ به رکورد فاحشی در صادرات پسته رسیدیم (سالنامه آمار بازرگانی،۱۳۸۲). با توجه به مطالب فوق بحث در مورد محصولات صادراتی راهگشای بسیاری از مشکلات کشور خواهد بود. بخصوص پسته که از قرن ها پیش در این سرزمین بوده و دیر زمانی است که جزء محصولات صادراتی این مرز و بوم به حساب می آید و از آنجا که پسته اولین محصول مهم صادراتی به حساب میآید. همچنین پارامترهای مؤثر بر پذیرش تکنولوژی های جدید می تواند نقش مؤثری در ش
ناسایی توسعه و آموزش روش های نوین کاشت، داشت و برداشت و حتی صادرات پسته استان خراسان جنوبی داشته باشد. استفاده از تکنولوژی های جدید علی الرغم داشتن خطرهای احتمالی و جانبی می تواند با در نظر گرفتن ظرفیت بالقوه و بالفعل این منطقه و همچنین با ارائه آموزش های لازم به شکل ترویجی- عملی و پرداخت اعتبارات مورد نیاز به پسته کاران، تولیدات آنها را افزایش و خسارات ناشی از استفاده از روش های سنتی را کاهش دهد و در نهایت توسعه اقتصاد روستایی و توسعه ملی را تضمین کند ( Low,1999 , no :6).
۲-۴۰سطح زیر کشت پسته
بر اساس آخرین اطلاعات سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی (FAO) سطح زیر کشت پسته در جهان متغیر بوده و اغلب سیر صعودی داشته است. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ در یک دوره نه ساله سطح زیر کشت پسته جهان متغیر بوده است. در این دوره کمترین میزان سطح زیر کشت با ۴۱۷ هزار هکتار مربوط به ۲۰۰۰ و بیشترین آن با ۶۵۱ هزار هکتار مربوط به سال ۲۰۰۷ بوده است .
در بین کشورهای جهان، ایران با دارا بودن ۴۵۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت پسته در سال ۲۰۰۷ مقام اول را داراست. پس از آن ترکیه با ۴۳۰ هزار، آمریکا با ۵۰ هزار و تونس با ۴۹ هزار هکتار به ترتیب مقام های دوم تا چهارم را به خود اختصاص داده اند.
جدول۲-۶ . سطح زیر کشت پسته در جهان ایران و نه کشور عمده تولیدکننده (۲۰۰۹-۲۰۰۰)
واحد : هکتار